پرسش :

آيا "لا تقف ما ليس لك به علم" عمل كردن به آنچه را كه ظني است، حرام نكرده است؟

پاسخ :
اصل اولي در ظنون، عدم حجيت آن مي‏باشد و بر آن ادله‏اي قائم شده است و آيه شريفه قرآن كه در بالا اشاره شده است، بر همين موضوع دلالت مي‏كند، پس در احكام شرعي به غير قطع و علم نمي‏توان عمل نمود و حرام است، لكن اگر دليلي قطعي وجود داشت كه مي‏توان در احكام شرعيه به اخبار "ظني الدلاله" عمل نموده چون بايد از دليل قطعي تبعيت نموده و اخبار ظني را نيز حجيت بدانيم، عمل به اخبار ظني، در واقع، تبعيت از علم قطعي است، برخلاف موارد ظني كه دليل قطعي بر حجيت آن نيامده است. چون در مباحث فقهي اخباري كه به حدّ تواتر باشد و باعث حصول اطمينان و يقين شود، محدود مي‏باشد و آنچه در دسترس مي‏باشد، اكثراً خبر واحد است، كه مفيد ظن مي‏باشد، حتي قرآن كريم كه صدور آن از خدا حتمي است و يقين داريم كلام الهي است، همه آيات بر منظور خدا، قطعي الدلاله نيست، بلكه مظنون الدلاله است. حال با اين وصف، در علم اصول فقهاي شيعه با استدلال بر ادله اربعه (كتاب، سنت، اجماع و عقل) حجيت ظن را با شرايطي با دلايل قطعي و يقيني به اثبات رسانده‏اند، پس مي‏توان نتيجه گرفت كه طبق دليل قطعي مي‏توانيم در احكام شرعيه به ظنون عمل نماييم. عمل طبق اخبار واحد اشكال ندارد. براي اطلاع از ادلّه حجيت خبر واحد به كتاب اصول فقه مرحوم مظفر جلد يك، بحث حجيت خبر واحد مراجعه نماييد.
بين فقهاي شيعه در حجيت خبر واحد اختلافي نيست و همگان قائل به حجيت آن هستند، ولي شيوه و نحوه استدلال‏ها متفاوت است، حتي چند فقيهي كه از آنها قول عدم حجيت خبر واحد نقل شده است، در عمل، به اخبار آحاد ملتزم بوده و طبق مفاد و مؤدّاي آن عمل نموده‏اند.
eporsesh.com