پرسش :
در آيه 32 سروة نسا منظور خداوند از برترين‌ها چيست؟ و در قسمت دوم آيه مي‌فرمايد: مردان نصيبي دارند و زنان نيز نصيبي، منظور چيست؟
پاسخ :
همان طور كه در شأن نزول اين آيه آمده است، تفاوت سهم ارث مردان و زنان، براي جمعي از مسلمانان، به صورت يك سئوال در آمده بود، آن‌ها گويا توجه نداشتند كه اين تفاوت، به خاطر آن است كه هزينة زندگي، عموماً بر دوش مردان است، و زنان از آن معافند، به علاوه هزينة خود آن‌ها نيز بر دوش مردان است، و همان طور كه در جاي خود اشاره شده است، سهمية زنان عملاً، دو برابر مردان خواهد بود، لذا آيه فوق مي‌گويد: "تفاوت‌هايي را كه خداوند براي بعضي از شما نسبت به بعض ديگر، قائل شده هرگز آرزو نكنيد" زيرا اين تفاوت‌ها، هر كدام اسراري دارد كه از شما پوشيده و پنهان است، چه تفاوت‌هايي كه از نظر آفرينش و جنسيت و صفات جسمي و روحي داريد و پايه نظام اجتماعي شماست و چه تفاوت‌هايي‌كه از نظر حقوقي، به خاطر موقعيت‌هاي مختلف، همانند ارث قرار داده شده است، كه تمام اين تفاوت‌ها بر طبق عدالت و قانون الهي است. بنابراين آرزوي تغيير آن‌ها، يك نوع مخالفت با مشيت پروردگار كه عين حق و عدالت است مي‌باشد مرحوم علامه طباطبايي مي‌فرمايند: "از اين جا معلوم مي‌شود ]از اين كه اين تفاوت‌ها راه آرزو نكنيد[ معلوم مي‌شود كه مراد از فضل و برتري، چيزي است كه خداوند متعال، با تشريع احكام ويژه‌اي، به هر يك از زن و مرد، روزي آنان كرده، مانند مزيت مردها از حيث تعدد زوجات و زيادي سهم ارث بر زنان، و مزيت زنان در وجوب مهريه برايشان و وجوب نفقه آنان بر شوهرانشان."
و منظور از اين كه فرموده: "مردان از آن چه بدست مي‌آورند نصيبي دارند و زنان نيز، اين است كه: مردان و زنان، هر كدام بهره‌اي از كوشش‌ها و تلاش‌ها و موقعيت خود دارند، خواه موقعيت طبيعي باشد (مانند تفاوت دو جنس مرد و زن با يكديگر) و يا تفاوت به خاطر تلاش‌ها و كوشش‌هاي اختياري. و معناي آيه چنين مي‌شود: "و آرزو ننمائيد برتري و مزيت مالي و غير مالي را كه خداوند، زنان يا مردان را; به آن مخصوص كرده، و بعضي را بدان وسيله، بر بعضي ديگر برتري داده زيرا اين برتري را آنان، به سبب موقعيت اجتماعي، يا كار و كوشش در تجارت، يا كار ديگرشان بدست آورده‌اند و به نصيب برده‌اند.(ر.ك: تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 3، ص 363، دارالكتب الاسلامية / تفسير الميزان، علامه طباطبايي; ج 4، ص 499، نشر بنياد علمي و فكري علامه طباطبايي.)
eporsesh.com
همان طور كه در شأن نزول اين آيه آمده است، تفاوت سهم ارث مردان و زنان، براي جمعي از مسلمانان، به صورت يك سئوال در آمده بود، آن‌ها گويا توجه نداشتند كه اين تفاوت، به خاطر آن است كه هزينة زندگي، عموماً بر دوش مردان است، و زنان از آن معافند، به علاوه هزينة خود آن‌ها نيز بر دوش مردان است، و همان طور كه در جاي خود اشاره شده است، سهمية زنان عملاً، دو برابر مردان خواهد بود، لذا آيه فوق مي‌گويد: "تفاوت‌هايي را كه خداوند براي بعضي از شما نسبت به بعض ديگر، قائل شده هرگز آرزو نكنيد" زيرا اين تفاوت‌ها، هر كدام اسراري دارد كه از شما پوشيده و پنهان است، چه تفاوت‌هايي كه از نظر آفرينش و جنسيت و صفات جسمي و روحي داريد و پايه نظام اجتماعي شماست و چه تفاوت‌هايي‌كه از نظر حقوقي، به خاطر موقعيت‌هاي مختلف، همانند ارث قرار داده شده است، كه تمام اين تفاوت‌ها بر طبق عدالت و قانون الهي است. بنابراين آرزوي تغيير آن‌ها، يك نوع مخالفت با مشيت پروردگار كه عين حق و عدالت است مي‌باشد مرحوم علامه طباطبايي مي‌فرمايند: "از اين جا معلوم مي‌شود ]از اين كه اين تفاوت‌ها راه آرزو نكنيد[ معلوم مي‌شود كه مراد از فضل و برتري، چيزي است كه خداوند متعال، با تشريع احكام ويژه‌اي، به هر يك از زن و مرد، روزي آنان كرده، مانند مزيت مردها از حيث تعدد زوجات و زيادي سهم ارث بر زنان، و مزيت زنان در وجوب مهريه برايشان و وجوب نفقه آنان بر شوهرانشان."
و منظور از اين كه فرموده: "مردان از آن چه بدست مي‌آورند نصيبي دارند و زنان نيز، اين است كه: مردان و زنان، هر كدام بهره‌اي از كوشش‌ها و تلاش‌ها و موقعيت خود دارند، خواه موقعيت طبيعي باشد (مانند تفاوت دو جنس مرد و زن با يكديگر) و يا تفاوت به خاطر تلاش‌ها و كوشش‌هاي اختياري. و معناي آيه چنين مي‌شود: "و آرزو ننمائيد برتري و مزيت مالي و غير مالي را كه خداوند، زنان يا مردان را; به آن مخصوص كرده، و بعضي را بدان وسيله، بر بعضي ديگر برتري داده زيرا اين برتري را آنان، به سبب موقعيت اجتماعي، يا كار و كوشش در تجارت، يا كار ديگرشان بدست آورده‌اند و به نصيب برده‌اند.(ر.ك: تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 3، ص 363، دارالكتب الاسلامية / تفسير الميزان، علامه طباطبايي; ج 4، ص 499، نشر بنياد علمي و فكري علامه طباطبايي.)
eporsesh.com
