پرسش :
آيا در قرآن درباره دروغ بستن و پشت سر يك آدم بي‌گناه حرف زدن اشاره‌اي شده يا نه؟ توضيح دهيد.
پاسخ :
الف) غيبت بر وزن "زينت" از گناهان كبيره است. قرآن مي‌گويد: "يـَأيّها الذّين ءامنوا اجتنبوا كثيرًا مِّن الظِّن‌ّ إن‌ّ بعض الظّن‌ّ إثم و لاتجسّسوا و لايغتب بّعضكم بعضًا أيحب‌ّ أحدكم أن‌ْ يأكل لحم أخيه ميتًا فكرهتموه واتقوا اللّه إن‌ّ اللّه توّاب رّحيم; (حجرات، 12) اي كساني كه ايمان آورده‌ايد از بسياري از گمان‌ها بپرهيزيد كه پاره‌اي از گمان‌ها، گناه است! و جاسوسي مكنيد! و بعضي از شما، غيبت بعضي نكند! آيا كسي از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده‌اش را بخورد؟ از آن كراهت داريد. ]پس[ از خدا بترسيد، كه خدا، توبه‌پذير مهربان است.
مفهوم غيبت
غيبت آن، است كه در غياب شخص مؤمن، عيب او را فاش‌سازي. اگر او، عيب نداشته باشد و به او، عيبي را نسبت عيب دهي، تهمت زده‌اي كه گناه تهمت، از گناه غيبت، بالاتر است; زيرا، سرماية بزرگ هر انسان مؤمني در زندگي، حيثيت و آبروي او است و هرچه، آن را به خطر بيندازد مانند اين است كه جان او را به خطر انداخته باشد. گاه مي‌شود كه ترور شخصيّت، از ترور شخص، مهم‌تر است. و لذا فلسفة مهم تحريم غيبت و اين‌كه از گناهان كبيره شمرده شده است، به حفظ همين سرماية بزرگ است.
آثار غيبت
1ـ بر اثر غيبت، آبرو و حيثيت اشخاص از بين مي‌رود. 2ـ در جامعه بدبيني به وجود مي‌آيد. 3ـ پيوندهاي اجتماعي، سست مي‌شود. 4ـ اعتماد، از بين مي‌رود. 5ـ تعاوني و همكاري، متزلزل مي‌شود. 6ـ بذر كينه و عداوت، در دل‌ها، پاشيده مي‌شود. 7ـ قتل‌هاي خونين، واقع مي‌شود. 8ـ اشاعة فحشا مي‌شود.
انگيزه‌هاي غيبت
عواملي كه باعث غيبت مي‌شود، به طور مختصر، به شرح زير است:
1ـ حسد; 2ـ تكبر و غرور; 3ـ بخل; 4ـ كينه‌توزي; 5ـ انحصارطلبي; 6ـ ثروت‌اندوزي.
توبيخ غيبت كننده
در قرآن كريم آمده است: "ويل لكل‌ّ همزة لمزة" واي بر هر عيب‌جوي مسخره كننده و غيبت كننده! آناني كه با نيش زبان و حركت دست و چشم، پشت سر و پيش روي ديگران، استهزا و عيب‌جويي و غيبت مي‌كنند و شخصيّت ديگران را درهم مي‌شكنند. اين گروه، با واژة "ويل" ـ كه تهديد شديدي است ـ سرزنش شده‌اند.
آري، آبروي مؤمن، خيلي مهم است! خداوند، براي اين‌كه قبح‌ِ و زشتي غيبت را روشن كند، مثالي بسيار جالب زده است. قرآن، غيبت كردن را، خوردن گوشت برادر مرده دانسته است: در اين تعبير، لطايفي است كه به برخي از آن، اشاره مي‌شود. 1. اگر مقداري از گوشت بدن شخص مرده، كنده شود، جايش پر نمي‌شود و اگر آبروي انسان مؤمن هم با غيبت از بين برود، آبروي رفته، بر نمي‌گردد 2. ديگر اين‌كه غيبت شونده، مانند مردگان است و قادر بر دفاع از خود نيست.
علاج غيبت، توبه است، همان طوري كه قرآن مجيد گفته است: "إن‌ّ اللّه يحب‌ّ التوابين"( ر.ك: تفسير نمونه،آية‌الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 23، ص 176، ج 26، ص 170، ج 20، ص 56 و ج 27، ص 309. )
ب) در غيبت كردن زنده بودن يا مرده بودن شخص غيبت شونده شرط نيست، چه بسا غيبت (از مرده گناهش سنگين‌تر باشد!)
ج) حضرت امام خميني (ره) مي‌فرمايند: "غيبت بچة مميز و لو به حد تكليف نرسيده باشد جايز نيست.( استفتائات، امام خميني;، ج 2، ص 620 )
د) اگر كسي نماز نخواندن و روزه نگرفتن خود را آشكار نمي‌كند غيبتش جايز نيست.( همان، س 18 )
'û) "اگر صفتي ـ ناروا ـ در شخص باشد يا كاري انجام داده باشد ـ كه خلاف است ـ كه ديگران از آن بي‌اطلاعند و دوست ندارد كسي آن را براي ديگران بازگو كند، بازگو كردن آن در غياب او پيش ديگران براي گوينده و شنونده حرام است."( همان ـ ص 618 ـ س 9 ) بنابر استفتأ فوق اگر كسي فساد هم بكند نقل آن را براي كساني كه اطلاع از فساد وي ندارند حرام است.
eporsesh.com
الف) غيبت بر وزن "زينت" از گناهان كبيره است. قرآن مي‌گويد: "يـَأيّها الذّين ءامنوا اجتنبوا كثيرًا مِّن الظِّن‌ّ إن‌ّ بعض الظّن‌ّ إثم و لاتجسّسوا و لايغتب بّعضكم بعضًا أيحب‌ّ أحدكم أن‌ْ يأكل لحم أخيه ميتًا فكرهتموه واتقوا اللّه إن‌ّ اللّه توّاب رّحيم; (حجرات، 12) اي كساني كه ايمان آورده‌ايد از بسياري از گمان‌ها بپرهيزيد كه پاره‌اي از گمان‌ها، گناه است! و جاسوسي مكنيد! و بعضي از شما، غيبت بعضي نكند! آيا كسي از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده‌اش را بخورد؟ از آن كراهت داريد. ]پس[ از خدا بترسيد، كه خدا، توبه‌پذير مهربان است.
مفهوم غيبت
غيبت آن، است كه در غياب شخص مؤمن، عيب او را فاش‌سازي. اگر او، عيب نداشته باشد و به او، عيبي را نسبت عيب دهي، تهمت زده‌اي كه گناه تهمت، از گناه غيبت، بالاتر است; زيرا، سرماية بزرگ هر انسان مؤمني در زندگي، حيثيت و آبروي او است و هرچه، آن را به خطر بيندازد مانند اين است كه جان او را به خطر انداخته باشد. گاه مي‌شود كه ترور شخصيّت، از ترور شخص، مهم‌تر است. و لذا فلسفة مهم تحريم غيبت و اين‌كه از گناهان كبيره شمرده شده است، به حفظ همين سرماية بزرگ است.
آثار غيبت
1ـ بر اثر غيبت، آبرو و حيثيت اشخاص از بين مي‌رود. 2ـ در جامعه بدبيني به وجود مي‌آيد. 3ـ پيوندهاي اجتماعي، سست مي‌شود. 4ـ اعتماد، از بين مي‌رود. 5ـ تعاوني و همكاري، متزلزل مي‌شود. 6ـ بذر كينه و عداوت، در دل‌ها، پاشيده مي‌شود. 7ـ قتل‌هاي خونين، واقع مي‌شود. 8ـ اشاعة فحشا مي‌شود.
انگيزه‌هاي غيبت
عواملي كه باعث غيبت مي‌شود، به طور مختصر، به شرح زير است:
1ـ حسد; 2ـ تكبر و غرور; 3ـ بخل; 4ـ كينه‌توزي; 5ـ انحصارطلبي; 6ـ ثروت‌اندوزي.
توبيخ غيبت كننده
در قرآن كريم آمده است: "ويل لكل‌ّ همزة لمزة" واي بر هر عيب‌جوي مسخره كننده و غيبت كننده! آناني كه با نيش زبان و حركت دست و چشم، پشت سر و پيش روي ديگران، استهزا و عيب‌جويي و غيبت مي‌كنند و شخصيّت ديگران را درهم مي‌شكنند. اين گروه، با واژة "ويل" ـ كه تهديد شديدي است ـ سرزنش شده‌اند.
آري، آبروي مؤمن، خيلي مهم است! خداوند، براي اين‌كه قبح‌ِ و زشتي غيبت را روشن كند، مثالي بسيار جالب زده است. قرآن، غيبت كردن را، خوردن گوشت برادر مرده دانسته است: در اين تعبير، لطايفي است كه به برخي از آن، اشاره مي‌شود. 1. اگر مقداري از گوشت بدن شخص مرده، كنده شود، جايش پر نمي‌شود و اگر آبروي انسان مؤمن هم با غيبت از بين برود، آبروي رفته، بر نمي‌گردد 2. ديگر اين‌كه غيبت شونده، مانند مردگان است و قادر بر دفاع از خود نيست.
علاج غيبت، توبه است، همان طوري كه قرآن مجيد گفته است: "إن‌ّ اللّه يحب‌ّ التوابين"( ر.ك: تفسير نمونه،آية‌الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 23، ص 176، ج 26، ص 170، ج 20، ص 56 و ج 27، ص 309. )
ب) در غيبت كردن زنده بودن يا مرده بودن شخص غيبت شونده شرط نيست، چه بسا غيبت (از مرده گناهش سنگين‌تر باشد!)
ج) حضرت امام خميني (ره) مي‌فرمايند: "غيبت بچة مميز و لو به حد تكليف نرسيده باشد جايز نيست.( استفتائات، امام خميني;، ج 2، ص 620 )
د) اگر كسي نماز نخواندن و روزه نگرفتن خود را آشكار نمي‌كند غيبتش جايز نيست.( همان، س 18 )
'û) "اگر صفتي ـ ناروا ـ در شخص باشد يا كاري انجام داده باشد ـ كه خلاف است ـ كه ديگران از آن بي‌اطلاعند و دوست ندارد كسي آن را براي ديگران بازگو كند، بازگو كردن آن در غياب او پيش ديگران براي گوينده و شنونده حرام است."( همان ـ ص 618 ـ س 9 ) بنابر استفتأ فوق اگر كسي فساد هم بكند نقل آن را براي كساني كه اطلاع از فساد وي ندارند حرام است.
eporsesh.com
