پرسش :
چرا در آيه 21 سوره مباركه نبأ، از جهنّم به عنوان "كمينگاه" نام برده شده است؟
پاسخ :
در قرآن كريم، براي جهنّم و آتش و عذاب در آن، نام‌ها و تعبيرهاي گوناگوني به كار رفته است كه هر يك از آنها به نوعي حكايت از فرجام بد دوزخيان دارد. يكي از نام‌هاي جهنّم، "مرصاد" است كه به معني جايگاهي است كه در آن كمين مي‌كنند و انتظار مي‌كشند". مفسرين در حكمت اين نام‌گذاري وجوهي را بيان داشته‌اند، از جمله اين كه: در جهنّم، فرشتگان عذاب الهي در كمين طغيان‌گران مي‌باشند; زيرا طبق آية 71 سوره مريم، كه خداوند مي‌فرمايد: "وَ إِن مِّنكُم‌ْ إِلآ وَارِدُهَا كَان‌َ عَلَي‌َ رَبِّكَ حَتْمًا مَّقْضِيًّا" و همه شما ]بدون استثنأ[ وارد جهنّم مي‌شويد; اين امري است حتمي و قطعي بر پروردگارت." همة انسان‌ها، اعم از نيكوكار و بدكردار، از كنار يا بالاي دوزخ عبور مي‌كنند و در اين گذرگاه عمومي و همگاني، فرشتگان عذاب در كمينند تا دوزخيان را بربايند و در جهنّم بكشانند.
وجه ديگر اين كه، خود دوزخ در كمين آنها قرار دارد و هر كدام از طغيان‌گران به آن نزديك شوند، آنها را به سوي خود مي‌كشاند و در كام خود فرو مي‌برد.
وجه ديگري را كه مي‌توان گفت اين است كه تعبير كمينگاه براي جهنّم، تعبيري است كنائي كه كنايه از غفلت و عدم توجه جهنميان، نسبت به عواقب كارشان بوده و از جهتي نيز حكايت از مراقبت و تحت‌نظر بودن آنان دارد كه همين امر، موجب گرفتاري آنها مي‌شود.
به هر جهت جهنّم به خاطر شدّت غضب و خشمش نسبت به دشمنان خداوند متعال، در انتظار و كمين آنان است و در واقع خود خداوند متعال، مترصّد و منتظر حقيقي براي عذاب كفّار است; مي‌فرمايد: "إِن‌َّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ ;(فجر،14) به يقين، پروردگار تو در كمينگاه ]ستمگران[ است."(ر.ك: تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 26، ص 39، دارالكتب الاسلامية / ترجمه تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ترجمه سيد محمدباقر موسوي همداني، ج 20، ص 429، بنياد علمي و فكري علامه طباطبايي.)
eporsesh.com
در قرآن كريم، براي جهنّم و آتش و عذاب در آن، نام‌ها و تعبيرهاي گوناگوني به كار رفته است كه هر يك از آنها به نوعي حكايت از فرجام بد دوزخيان دارد. يكي از نام‌هاي جهنّم، "مرصاد" است كه به معني جايگاهي است كه در آن كمين مي‌كنند و انتظار مي‌كشند". مفسرين در حكمت اين نام‌گذاري وجوهي را بيان داشته‌اند، از جمله اين كه: در جهنّم، فرشتگان عذاب الهي در كمين طغيان‌گران مي‌باشند; زيرا طبق آية 71 سوره مريم، كه خداوند مي‌فرمايد: "وَ إِن مِّنكُم‌ْ إِلآ وَارِدُهَا كَان‌َ عَلَي‌َ رَبِّكَ حَتْمًا مَّقْضِيًّا" و همه شما ]بدون استثنأ[ وارد جهنّم مي‌شويد; اين امري است حتمي و قطعي بر پروردگارت." همة انسان‌ها، اعم از نيكوكار و بدكردار، از كنار يا بالاي دوزخ عبور مي‌كنند و در اين گذرگاه عمومي و همگاني، فرشتگان عذاب در كمينند تا دوزخيان را بربايند و در جهنّم بكشانند.
وجه ديگر اين كه، خود دوزخ در كمين آنها قرار دارد و هر كدام از طغيان‌گران به آن نزديك شوند، آنها را به سوي خود مي‌كشاند و در كام خود فرو مي‌برد.
وجه ديگري را كه مي‌توان گفت اين است كه تعبير كمينگاه براي جهنّم، تعبيري است كنائي كه كنايه از غفلت و عدم توجه جهنميان، نسبت به عواقب كارشان بوده و از جهتي نيز حكايت از مراقبت و تحت‌نظر بودن آنان دارد كه همين امر، موجب گرفتاري آنها مي‌شود.
به هر جهت جهنّم به خاطر شدّت غضب و خشمش نسبت به دشمنان خداوند متعال، در انتظار و كمين آنان است و در واقع خود خداوند متعال، مترصّد و منتظر حقيقي براي عذاب كفّار است; مي‌فرمايد: "إِن‌َّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ ;(فجر،14) به يقين، پروردگار تو در كمينگاه ]ستمگران[ است."(ر.ك: تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 26، ص 39، دارالكتب الاسلامية / ترجمه تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ترجمه سيد محمدباقر موسوي همداني، ج 20، ص 429، بنياد علمي و فكري علامه طباطبايي.)
eporsesh.com
