پرسش :

مقصود از «مقام محمود» و دوستىِ «ذوى القربى» چيست؟

پاسخ :
مقام محمود، كه در اين آيه ذكر شده: «بين الليل فتهجّد به نافلة عيسى ان يبعثك ربّك مقاماً محموداً...; و پاسى از شب را زنده بدار تا براى تو نافله اى باشد، اميد است كه پروردگارت تو را به مقامى ستوده برساند»(1) مرتبتى است كه خداوند براى رسول گرامى اش قرار داده است. و مقصود از آن، هم چنان كه در روايات مورد قبولِ اهل سنّت و شيعه آمده، مقامِ «شفاعتِ كبرى، است كه ويژه رسول اكرم((صلى الله عليه وآله)) در روز قيامت است.
در يكى از احاديثى كه اهل سنّت نقل آمده است: «حدثنى ابى ثنا محمّدبن عبيد ثنا داود الاودى عن ابيه عن ابى هريره عن النبى((صلى الله عليه وآله وسلم)): قال عسى ان يبعثك رّبك مقاماً محموداً، قال هو المقام الذى اشفع لامتى فيه; ابوهرير، از رسول خدا((صلى الله عليه وآله))نقل كرده كه رسول خدا در مورد اين آيه كه: و باشد كه خداوند ترا به مقام محمود مبعوث كند فرمودند، اين مقامى است كه من كه در آن شفاعت مى كنم براى امّتم»(2).
ذوى القربى هم اهل بيتِ رسول گرامى اسلامند، كه آن حضرت، اجر رسالت خود را - طبق فرمايش خداوند متعال - مودّت اهل بيت خود قرار داده است. «بگو در ازاى رسالت پاداشى از شما نمى خواهم مگر دوستى اهل بيتم»(3).
چنانچه در روايات اهل سنّت هم «اهل قربى» را مشخص كرده اند.
در تفسير درالمنشور از ابن عباس نقل شده است: «لما نزلت هذه آلاية، قُل لااسئلكم عليه اجراً الاّ مودة فى القربى - قالوا: و يا رسول الله من قرابتك هؤلاء الذين وجبت مودّتهم - قال((صلى الله عليه وآله)): و على و فاطمه و ولداها; زمانى كه اين آيه نازل شد بگو: و من از شما براى رسالتم هيچ مزدى نمى خواهم، مگر دوستى قُرَباىِ من - از حضرت پرسيدند: و اى رسول خدا قرابت شما چه كسانى هستند؟ فرمودند: على((عليه السلام)) و فاطمه((عليها السلام)) و دو فرزند فاطمه((عليها السلام)).
پی نوشتها:
1 - سوره امراء، آيه 79.
2 - مسند احمد، ج 2، ص 528.
3 - سوره شورى، آيه 23.
eporsesh.com