پرسش :
دليل مكّي و مدني بودن آيات قرآن چيست؛ چند سوره از قرآن مكّي و چند سوره مدني است؟
پاسخ :
بيشتر مفسران معتقدند كه معيار مكّي يا مدني بودن سوره‌هاي قرآن، هجرت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) از مكه به مدينه است. هر سوره‌اي كه پيش از هجرت نازل شده، مكي و هر سوره‌اي كه پس از هجرت نازل شده، مدني به شمار مي‌رود. (چه در مكه و چه در مدينه نازل شده باشد)
بنابراين 86 سوره، مكّي و 28 سوره، مدني مي‌باشد; البته راجع به معيار مكي و مدني بودن سوره‌ها، اقوال ديگري هم هست كه جهت آگاهي بيشتر رجوع شود به: تاريخ قرآن، محمدهادي معرفت، ص 49.
قرآن كريم به صورت تدريجي، يعني آيه آيه و سوره سوره در طول 23 سال بر پيامبراكرم‌نازل شده است.
دانشمندان علوم قرآني براي نزول تدريجي قرآن حكمت‌هايي بيان كرده‌اند كه به برخي اشاره مي‌كنيم:
1. مردم زمان بعثت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) جاهل و بت‌پرست و با احكام و وظايف الهي و قرآني به كلي بيگانه بودند.
اگر قرآن مجيد و احكام و قوانين آن به صورت يك جا بر آنان نازل مي‌شد، زير بار آن نمي‌رفتند; چنان‌كه پيامبراكرم‌چند سال فقط آنان را دعوت به توحيد مي‌كرد، امّا حاضر نبودند آن را بپذيرند. آن‌ها به آداب و رسومي خوگرفته بودند كه ترك آن‌ها يك‌باره و عمل به دستورات الهي براي آنان غيرممكن و يا دشوار بود و بايد به تدريج با قوانين آسماني آشنا مي‌شدند; به همين جهت، خداوند سبحان، قرآن را به تدريج نازل كرد تا مردم، كم‌كم با قوانين آن خوگيرند و پذيراي آن گردند.(ر.ك: پژوهشي در تاريخ قرآن كريم، دكتر سيدمحمدباقر حجتي، ص 46 ـ 53، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.)
2. در آن هنگام، دين اسلام پايگاه مستحكمي در بين ملت‌ها نداشت و حوادث و پيشامدهاي مختلف باعث مي‌شد تا در بين مسلمانان ضعف و تزلزل ايجاد شود.
نزول آيات قرآن در مواقع مختلف، باعث پايداري و تقويت روحي و تثبيت قلب پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) مي‌شد و نيز موجب مي‌شد مسلمانان احساس كنند كه همواره مورد عنايت خدا هستند و خداوند، در مواقع مختلف، آنان را با نازل كردن آيات جديد ياري مي‌نمايد.(ر.ك: تاريخ قرآن كريم، آية‌الله معرفت، ص 31 ـ 32، سمت، با اندكي اضافات.)
3. هرگاه پيشامدي رخ مي‌داد و مسلمانان با پرسش و يا مشكلي روبه‌رو مي‌شدند، براي راهنمايي و يا رفع مشكل آنان آياتي چند و يا سوره‌اي نازل مي‌شد; بنابراين، مناسبت‌ها و پيشامدها و حوادثي كه در زمان پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) رخ مي‌داد، اقتضا مي‌كرد كه قرآن نيز گام‌به‌گام‌ِ همان حوادث نازل گردد.(براي آگاهي بيشتر درباره پاسخ اين پرسش، ر.ك "پژوهشي در تاريخ قرآن كريم، سيدمحمدباقر حجتي، ص 46 ـ 53، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.)
eporsesh.com
بيشتر مفسران معتقدند كه معيار مكّي يا مدني بودن سوره‌هاي قرآن، هجرت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) از مكه به مدينه است. هر سوره‌اي كه پيش از هجرت نازل شده، مكي و هر سوره‌اي كه پس از هجرت نازل شده، مدني به شمار مي‌رود. (چه در مكه و چه در مدينه نازل شده باشد)
بنابراين 86 سوره، مكّي و 28 سوره، مدني مي‌باشد; البته راجع به معيار مكي و مدني بودن سوره‌ها، اقوال ديگري هم هست كه جهت آگاهي بيشتر رجوع شود به: تاريخ قرآن، محمدهادي معرفت، ص 49.
قرآن كريم به صورت تدريجي، يعني آيه آيه و سوره سوره در طول 23 سال بر پيامبراكرم‌نازل شده است.
دانشمندان علوم قرآني براي نزول تدريجي قرآن حكمت‌هايي بيان كرده‌اند كه به برخي اشاره مي‌كنيم:
1. مردم زمان بعثت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) جاهل و بت‌پرست و با احكام و وظايف الهي و قرآني به كلي بيگانه بودند.
اگر قرآن مجيد و احكام و قوانين آن به صورت يك جا بر آنان نازل مي‌شد، زير بار آن نمي‌رفتند; چنان‌كه پيامبراكرم‌چند سال فقط آنان را دعوت به توحيد مي‌كرد، امّا حاضر نبودند آن را بپذيرند. آن‌ها به آداب و رسومي خوگرفته بودند كه ترك آن‌ها يك‌باره و عمل به دستورات الهي براي آنان غيرممكن و يا دشوار بود و بايد به تدريج با قوانين آسماني آشنا مي‌شدند; به همين جهت، خداوند سبحان، قرآن را به تدريج نازل كرد تا مردم، كم‌كم با قوانين آن خوگيرند و پذيراي آن گردند.(ر.ك: پژوهشي در تاريخ قرآن كريم، دكتر سيدمحمدباقر حجتي، ص 46 ـ 53، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.)
2. در آن هنگام، دين اسلام پايگاه مستحكمي در بين ملت‌ها نداشت و حوادث و پيشامدهاي مختلف باعث مي‌شد تا در بين مسلمانان ضعف و تزلزل ايجاد شود.
نزول آيات قرآن در مواقع مختلف، باعث پايداري و تقويت روحي و تثبيت قلب پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) مي‌شد و نيز موجب مي‌شد مسلمانان احساس كنند كه همواره مورد عنايت خدا هستند و خداوند، در مواقع مختلف، آنان را با نازل كردن آيات جديد ياري مي‌نمايد.(ر.ك: تاريخ قرآن كريم، آية‌الله معرفت، ص 31 ـ 32، سمت، با اندكي اضافات.)
3. هرگاه پيشامدي رخ مي‌داد و مسلمانان با پرسش و يا مشكلي روبه‌رو مي‌شدند، براي راهنمايي و يا رفع مشكل آنان آياتي چند و يا سوره‌اي نازل مي‌شد; بنابراين، مناسبت‌ها و پيشامدها و حوادثي كه در زمان پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) رخ مي‌داد، اقتضا مي‌كرد كه قرآن نيز گام‌به‌گام‌ِ همان حوادث نازل گردد.(براي آگاهي بيشتر درباره پاسخ اين پرسش، ر.ك "پژوهشي در تاريخ قرآن كريم، سيدمحمدباقر حجتي، ص 46 ـ 53، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.)
eporsesh.com
