پرسش :
ويژگيهای روش تبليغ پيامبران از ديدگاه قرآن چيست؟
پاسخ :
يكي از چيزهائي كه قرآن مجيد راجع به سبك روش تبليغ روي آن تكيه كرده است كلمه «اَلْبَلاغُ الْمُبينْ» است يعني ابلاغ و تبليغ واضح، روشن، آشكارا. مقصود از اين واژه روشن و آشكارا چيست؟مقصود مطلوب بودن، سادگي و بيپيرايگي پيام است به طوري كه طرف در كمال سهولت و سادگي آن را فهميده و درك كند. مغلق و معقّد و پيچيده و در لفافه سخن گفتن و اصطلاحات زياد به كار بردن و جملاتي از اين قبيل «كه تو سالهاي زياد بايد درس بخواني تا اين حرف را بفهمي» در تبليغ پيامبران نبود آنچنان ساده و واضح بيان ميكردند كه همانطور كه بزرگترين علما ميفهميدند و استفاده ميكردند بيسوادترين افراد هم لا اقل در حد خودش استفاده ميكرد. مسأله دوم كه قرآن روي آن تكيه دارد چيزي است كه از آن به «نُصح» تعبير مينمايد، ما معمولاً نصح را به خيرخواهي ترجمه ميكنيم البته اين معنا درست است ولي ظاهراً خيرخواهي عين معني نصح نيست لازمه معني نصح است. نصح در مقابل غش است. ناصح واقعي آن كسي است كه خلوص كامل داشته باشد. مسأله ديگر متكلف نبودن است. به افرادي كه در سخن خودشان به جاي اينكه فصيح و بليغ باشند الفاظ قلمبه و سلمبه به كار ميبرند ميگويند متكلف. در حديث است كه اگر كسي در حضور پيغمبر در صحبتهاي خود كلمه پردازيهاي قلمبه و سلمبه ميكرد پيغمبر ميفرمودند «انا و اتقياءُ اُمَّتي بُرَاءُ مِنَ التَكليفُ» من و پرهيزكاران امتم از اينگونه حرف زدن و به خود بندي در سخن، بري و منزه هستيم. مسأله ديگر در سبك و روش تبليغي پيامبران، تواضع و فروتني است. كسي كه ميخواهد پيام خدا را به مردم برساند بايد در مقابل مردم در نهايت درجه فروتني باشد يعني پرمدعائي نكند، اظهار انانيت و منيت نكند مردم را تحقير نكند بايد در نهايت خضوع و فروتني باشد. مسألة ديگر مسألة رفق و لينت و نرمش يعني پرهيز از خشونت است. كسي كه ميخواهد پيامي را آنهم پيام خدا را به مردم برساند تا در آنها ايمان و علاقه ايجاد بشود بايد لَيِّن القول باشد نرمش سخن داشته باشد. وقتي كه خداوند موسي و هارون را براي دعوت فردي مثل فرعون ميفرستد جزء دستورها در سبك و متد دعوت فرعون ميفرمايد «فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَيِّناً لَعَلَّهُ يَتَذَكَّر اَوْنَحِشْي» سورة طه/44 [با اين مرد متكبر با نرمي سخن بگوئيد وقتي كه شما با چنين مرد متكبّري روبرو ميشويد كوشش كنيد كه به سخن خودتان نرمش بدهيد، نرم با او حرف بزنيد، باشد كه متذكّر بشود و از خداي خودش بترسد.] همچنين قرآن كريم دربارة پيامبر ميفرمايد: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظّاً غَليظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرهُمْ فِي الْاَمْرِ فَاِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَي اللهِ اِنَّ اللهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلينَ» آل عمران/159 [به موجب رحمت و عنايت الهي، تو با مردم نرم هستي، نرمش داري اخلاق و گفتار تو نرم است از خشونت اخلاقي و خشونت در گفتار پرهيزداري.] قرآن خطاب به پيغمبر ميگويد اگر تو يك آدم درشتخو و سنگين دلي بودي، با همه قرآني كه در دست داري، با همه معجزاتي كه داري و با همه مزاياي ديگري كه داري مردم از دور تو پراكنده ميشدند.
eporsesh.com
يكي از چيزهائي كه قرآن مجيد راجع به سبك روش تبليغ روي آن تكيه كرده است كلمه «اَلْبَلاغُ الْمُبينْ» است يعني ابلاغ و تبليغ واضح، روشن، آشكارا. مقصود از اين واژه روشن و آشكارا چيست؟مقصود مطلوب بودن، سادگي و بيپيرايگي پيام است به طوري كه طرف در كمال سهولت و سادگي آن را فهميده و درك كند. مغلق و معقّد و پيچيده و در لفافه سخن گفتن و اصطلاحات زياد به كار بردن و جملاتي از اين قبيل «كه تو سالهاي زياد بايد درس بخواني تا اين حرف را بفهمي» در تبليغ پيامبران نبود آنچنان ساده و واضح بيان ميكردند كه همانطور كه بزرگترين علما ميفهميدند و استفاده ميكردند بيسوادترين افراد هم لا اقل در حد خودش استفاده ميكرد. مسأله دوم كه قرآن روي آن تكيه دارد چيزي است كه از آن به «نُصح» تعبير مينمايد، ما معمولاً نصح را به خيرخواهي ترجمه ميكنيم البته اين معنا درست است ولي ظاهراً خيرخواهي عين معني نصح نيست لازمه معني نصح است. نصح در مقابل غش است. ناصح واقعي آن كسي است كه خلوص كامل داشته باشد. مسأله ديگر متكلف نبودن است. به افرادي كه در سخن خودشان به جاي اينكه فصيح و بليغ باشند الفاظ قلمبه و سلمبه به كار ميبرند ميگويند متكلف. در حديث است كه اگر كسي در حضور پيغمبر در صحبتهاي خود كلمه پردازيهاي قلمبه و سلمبه ميكرد پيغمبر ميفرمودند «انا و اتقياءُ اُمَّتي بُرَاءُ مِنَ التَكليفُ» من و پرهيزكاران امتم از اينگونه حرف زدن و به خود بندي در سخن، بري و منزه هستيم. مسأله ديگر در سبك و روش تبليغي پيامبران، تواضع و فروتني است. كسي كه ميخواهد پيام خدا را به مردم برساند بايد در مقابل مردم در نهايت درجه فروتني باشد يعني پرمدعائي نكند، اظهار انانيت و منيت نكند مردم را تحقير نكند بايد در نهايت خضوع و فروتني باشد. مسألة ديگر مسألة رفق و لينت و نرمش يعني پرهيز از خشونت است. كسي كه ميخواهد پيامي را آنهم پيام خدا را به مردم برساند تا در آنها ايمان و علاقه ايجاد بشود بايد لَيِّن القول باشد نرمش سخن داشته باشد. وقتي كه خداوند موسي و هارون را براي دعوت فردي مثل فرعون ميفرستد جزء دستورها در سبك و متد دعوت فرعون ميفرمايد «فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَيِّناً لَعَلَّهُ يَتَذَكَّر اَوْنَحِشْي» سورة طه/44 [با اين مرد متكبر با نرمي سخن بگوئيد وقتي كه شما با چنين مرد متكبّري روبرو ميشويد كوشش كنيد كه به سخن خودتان نرمش بدهيد، نرم با او حرف بزنيد، باشد كه متذكّر بشود و از خداي خودش بترسد.] همچنين قرآن كريم دربارة پيامبر ميفرمايد: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظّاً غَليظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرهُمْ فِي الْاَمْرِ فَاِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَي اللهِ اِنَّ اللهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلينَ» آل عمران/159 [به موجب رحمت و عنايت الهي، تو با مردم نرم هستي، نرمش داري اخلاق و گفتار تو نرم است از خشونت اخلاقي و خشونت در گفتار پرهيزداري.] قرآن خطاب به پيغمبر ميگويد اگر تو يك آدم درشتخو و سنگين دلي بودي، با همه قرآني كه در دست داري، با همه معجزاتي كه داري و با همه مزاياي ديگري كه داري مردم از دور تو پراكنده ميشدند.
eporsesh.com
