پرسش :
دليل اينكه قرآن كريم به شكل فعلي در ترتيب آيات و سوره ها انتشارمي يابد، چيست ؟
پاسخ :
ترتيب موجود سوره های قرآني- كه از سوره حمد شروع مي شود و به سوره الناس ختم مي گردد- قطعاً با ترتيب نزول آنها هماهنگی ندارد؛ زيرا بسياري از سوره هايی كه در مكه و در آغاز بعثت نازل شده است، اكنون از جهت ترتيب در پايان قرآن قرار گرفته و بر عكس بسياري از سوره های مدني در اول يا وسط قرآن قرار گرفته است. تقريباًمي توان گفت ترتيب موجود سوره های قرآن برعكس ترتيب نزول آنها می باشد و ابتدا سوره های طولانی آمده است و در آخر به سوره های كوتاه كه نوعاً مكي هستند ختم مي شود، ولي مسأله اين است كه آيا ترتيب كنوني سور قرآن به دستور پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) انجام گرفته يا با اجتهاد و رای صحابه بعد از پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) بوده است؟
نظر اكثر محققان بر آن است كه ترتيب موجود، امرتوقيفي است؛ يعني، از جانب خدا و به دستور پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) انجام شده است و مويد آن روايتي است از ابي بن كعب كه گفت: روزي پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) مرا احضار كرد و فرمودند: جبرييل مرا مأمور ساخته تا بر تو درود و تهنيت بگويم و قرآن را بر تو بخوانم ... و سپس پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) به بيان فضيلت سوره هاي قرآني به ترتيب موجود در قرآن از سوره حمد تا الناس پرداخت. همان گونه كه در مورد ترتيب نزول سوره ها گفته شد، ترتيب آيات هر سوره نيز با ترتيب نزول آيات تفاوت دارد و بين ترتيب نزول آيات هر سوره، تقديم و تأخر وجود دارد؛ چه بسا آياتی كه ديرتر نازل شده ، ولي در اول سوره قرار گرفته است و حتی در بعضی از سوره ها، بخشي از آيات آن مكی و بخش ديگر آن مدنی است. ولي از مجموع اسناد و روايات چنين برمی آيد كه ترتيب آيات در بين سوره ها و هم چنين الحاق هر آيه ای به سوره مخصوص، امري توقيفي بوده كه از جانب خدا و به دستور پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) انجام گرفته و تقريباً اكثريت قريب به اتفاق علمای اسلامی بر اين باور هستند. البته ديدگاه هاي ديگری نيز در اين زمينه وجود دارد از جمله اين كه چينش آيات توقيفی و چينش سوره ها غير توفيقی می باشد.
eporsesh.com
ترتيب موجود سوره های قرآني- كه از سوره حمد شروع مي شود و به سوره الناس ختم مي گردد- قطعاً با ترتيب نزول آنها هماهنگی ندارد؛ زيرا بسياري از سوره هايی كه در مكه و در آغاز بعثت نازل شده است، اكنون از جهت ترتيب در پايان قرآن قرار گرفته و بر عكس بسياري از سوره های مدني در اول يا وسط قرآن قرار گرفته است. تقريباًمي توان گفت ترتيب موجود سوره های قرآن برعكس ترتيب نزول آنها می باشد و ابتدا سوره های طولانی آمده است و در آخر به سوره های كوتاه كه نوعاً مكي هستند ختم مي شود، ولي مسأله اين است كه آيا ترتيب كنوني سور قرآن به دستور پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) انجام گرفته يا با اجتهاد و رای صحابه بعد از پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) بوده است؟
نظر اكثر محققان بر آن است كه ترتيب موجود، امرتوقيفي است؛ يعني، از جانب خدا و به دستور پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) انجام شده است و مويد آن روايتي است از ابي بن كعب كه گفت: روزي پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) مرا احضار كرد و فرمودند: جبرييل مرا مأمور ساخته تا بر تو درود و تهنيت بگويم و قرآن را بر تو بخوانم ... و سپس پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) به بيان فضيلت سوره هاي قرآني به ترتيب موجود در قرآن از سوره حمد تا الناس پرداخت. همان گونه كه در مورد ترتيب نزول سوره ها گفته شد، ترتيب آيات هر سوره نيز با ترتيب نزول آيات تفاوت دارد و بين ترتيب نزول آيات هر سوره، تقديم و تأخر وجود دارد؛ چه بسا آياتی كه ديرتر نازل شده ، ولي در اول سوره قرار گرفته است و حتی در بعضی از سوره ها، بخشي از آيات آن مكی و بخش ديگر آن مدنی است. ولي از مجموع اسناد و روايات چنين برمی آيد كه ترتيب آيات در بين سوره ها و هم چنين الحاق هر آيه ای به سوره مخصوص، امري توقيفي بوده كه از جانب خدا و به دستور پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) انجام گرفته و تقريباً اكثريت قريب به اتفاق علمای اسلامی بر اين باور هستند. البته ديدگاه هاي ديگری نيز در اين زمينه وجود دارد از جمله اين كه چينش آيات توقيفی و چينش سوره ها غير توفيقی می باشد.
eporsesh.com
