پرسش :
چگونه می‌توان تفسير گران قدر الميزان را خوب بخوانيم و بفهميم و به صورت علمی و اصولي از آن استنباط كرد؟
پاسخ :
پاسخ اين پرسش را از چند زاويه بيان مي‌كنيم:
اول: براي فهم هر كتاب مثل تفسير الميزان چند مرحله لازم است:
الف. فهم معاني لغات و اصطلاحات آن، كه از طريق مراجعه به كتاب‌هاي لغت انجام مي‌شود.
ب. فهم موضوعات و مسائل آن كه از طريق مطالعه‌ي كامل كتاب و بدست آوردن نظرات مولف و ديدگاه‌هاي او و ابعاد فكري او حاصل مي‌شود.
يعني لازم است براي فهم يك كتاب يك نگاه كلي به آن داشته باشيم سپس بار ديگر بر جزئيات آن مرور كنيم تا مطلب به صورت كامل حل شود.
ج. دسته‌بندي مطالب كتاب (و فيش برداري آنها در صورت لزوم) كه كمك خوبي به فهم مطالب مي‌كند.
د. مطالعه كتاب‌هاي مرتبط با موضوع كتاب به صورت پيش نياز مثلاً براي فهم تفسير قرآن لازم است كه شخص مطالعه كننده اطلاعاتي از كتاب‌هاي علوم قرآن (مثل علوم قرآن، آيت الله معرفت و پژوهشي در تاريخ قرآن دكتر حجتي و ...) داشته باشد، همانطور كه لازم است از برخي مباحث عقلي و فلسفي (در حد بداية الحكمة علامه طباطبايي(ره)) اطلاع داشته باشد تا مطالب ايشان را در الميزان متوجه شود و نيز براي فهم الميزان مطالعه‌ي كتاب‌هايي كه در مورد اين تفسير شريف نوشته شده است مثل «كتاب روش علامه طباطبايي در تفسير الميزان» علي الالوسي ترجمه حسن ميرجليلي مناسب است.
دوم: لوازم فهم قرآن و استنباط تفسيري از آن:
فهم و تفسير قرآن مثل هر كتاب تخصصي ديگر پيش‌نيازهائي دارد كه اگر كسي مي‌خواهد به مرحله استنباط از آن برسد لازم است آن پيش نيازها و شرايط را در خود ايجاد كند.
براي مثال علوم مورد نياز مفسر قرآن را اينگونه بر شمرده‌اند:
1. آشنائي با ادبيات عرب (علومي مانند: صرف، نحو، لغت، اشتقاق، معاني، بيان و ...)
2. آشنائي با علم كلام (عقايد)
3. آشنائي با علم فقه
4. آشنائي با علم اصول الفقه (شيوه برداشت از متن)
5. آشنائي با تاريخ صدر اسلام
6. شناخت علوم قرآن (محكم و متشابه، نسخ و ...)
7. آشنائي با فضاي نزول (مباحث مكي و مدني و شأن نزول‌ها و...)
8. آگاهي از احاديث پيامبر(ص) و اهل بيت(ع)
9. آگاهي از قرائت‌هاي مختلف قرآن
10. آگاهي از بينش‌هاي فلسفي، اجتماعي و اخلاقي
11. آگاهي از علوم تجربي (براي فهم آيات علمي قرآن)
12. پرهيز از پيش داوري و تفسير به رأي
13. تمرين و ممارست با تفسير
براي مطالعه بيشتر به منابع زير مراجعه فرماييد:
1. درآمدي بر تفسير علمي قرآن، دكتر محمدعلي رضايي اصفهاني، انتشارات اسوه.
2. روش‌شناسي تفسير، رجبي، بابائي و ديگران، انتشارات سمت.
3. روش علامه طباطبائي در تفسير الميزان، علي الآلوسي، ترجمه ميرجليلي.
eporsesh.com
پاسخ اين پرسش را از چند زاويه بيان مي‌كنيم:
اول: براي فهم هر كتاب مثل تفسير الميزان چند مرحله لازم است:
الف. فهم معاني لغات و اصطلاحات آن، كه از طريق مراجعه به كتاب‌هاي لغت انجام مي‌شود.
ب. فهم موضوعات و مسائل آن كه از طريق مطالعه‌ي كامل كتاب و بدست آوردن نظرات مولف و ديدگاه‌هاي او و ابعاد فكري او حاصل مي‌شود.
يعني لازم است براي فهم يك كتاب يك نگاه كلي به آن داشته باشيم سپس بار ديگر بر جزئيات آن مرور كنيم تا مطلب به صورت كامل حل شود.
ج. دسته‌بندي مطالب كتاب (و فيش برداري آنها در صورت لزوم) كه كمك خوبي به فهم مطالب مي‌كند.
د. مطالعه كتاب‌هاي مرتبط با موضوع كتاب به صورت پيش نياز مثلاً براي فهم تفسير قرآن لازم است كه شخص مطالعه كننده اطلاعاتي از كتاب‌هاي علوم قرآن (مثل علوم قرآن، آيت الله معرفت و پژوهشي در تاريخ قرآن دكتر حجتي و ...) داشته باشد، همانطور كه لازم است از برخي مباحث عقلي و فلسفي (در حد بداية الحكمة علامه طباطبايي(ره)) اطلاع داشته باشد تا مطالب ايشان را در الميزان متوجه شود و نيز براي فهم الميزان مطالعه‌ي كتاب‌هايي كه در مورد اين تفسير شريف نوشته شده است مثل «كتاب روش علامه طباطبايي در تفسير الميزان» علي الالوسي ترجمه حسن ميرجليلي مناسب است.
دوم: لوازم فهم قرآن و استنباط تفسيري از آن:
فهم و تفسير قرآن مثل هر كتاب تخصصي ديگر پيش‌نيازهائي دارد كه اگر كسي مي‌خواهد به مرحله استنباط از آن برسد لازم است آن پيش نيازها و شرايط را در خود ايجاد كند.
براي مثال علوم مورد نياز مفسر قرآن را اينگونه بر شمرده‌اند:
1. آشنائي با ادبيات عرب (علومي مانند: صرف، نحو، لغت، اشتقاق، معاني، بيان و ...)
2. آشنائي با علم كلام (عقايد)
3. آشنائي با علم فقه
4. آشنائي با علم اصول الفقه (شيوه برداشت از متن)
5. آشنائي با تاريخ صدر اسلام
6. شناخت علوم قرآن (محكم و متشابه، نسخ و ...)
7. آشنائي با فضاي نزول (مباحث مكي و مدني و شأن نزول‌ها و...)
8. آگاهي از احاديث پيامبر(ص) و اهل بيت(ع)
9. آگاهي از قرائت‌هاي مختلف قرآن
10. آگاهي از بينش‌هاي فلسفي، اجتماعي و اخلاقي
11. آگاهي از علوم تجربي (براي فهم آيات علمي قرآن)
12. پرهيز از پيش داوري و تفسير به رأي
13. تمرين و ممارست با تفسير
براي مطالعه بيشتر به منابع زير مراجعه فرماييد:
1. درآمدي بر تفسير علمي قرآن، دكتر محمدعلي رضايي اصفهاني، انتشارات اسوه.
2. روش‌شناسي تفسير، رجبي، بابائي و ديگران، انتشارات سمت.
3. روش علامه طباطبائي در تفسير الميزان، علي الآلوسي، ترجمه ميرجليلي.
eporsesh.com
