پرسش :
بهترين روش حفظ قرآن و تثبيت آن در ذهن چيست؟ بهترين مترجم قرآن چه کسي است و بهترين خط آن از کيست؟
پاسخ :
بهترين روشي که براي حفظ صحيح قرآن وجود دارد با رعايت نکات زير تحقق مي يابد:
نکات ضروري قبل از شروع به حفظ قرآن
1ـ نيّت، بايد دوستي با خدا و آشنايي بيش تر با قرآن باشد و هنگام حفظ قرآن بهتر است با وضو و طهارت و رو به قبله باشيم.
2ـ حفظ اگر از کودکي و نوجواني شروع شود، بسيار سريع تر به نتيجه خواهيد رسيد. از همان اول بايد تصميم بر اين کار جدّي باشد و حفظ از اسامي سوره ها آغاز گردد.
3ـ براي حفظ بايد نشاط و آمادگي داشت و در غير اين صورت، از حفظ قرآن پرهيز شود. بايد ساعات مشخصي از روز را براي اين کار در نظر گرفت و اگر يک روز از حفظ قرآن باز ماند روز بعد بايد جبران شود. زمان حفظ بهتر است اول صبح و شب، قبل از استراحت باشد.
4ـ براي تمرکز حواس بايد در مکان ثابت و ساده اي که داراي سکوت و آرامش و هواي سالم باشد، مشغول حفظ شد.
5ـ براي بايد روش ترتيل را آموخت چون به کارگيري آهنگهاي ترتيلي حفظ را راحت تر مي گرداند.
6ـ هر چه تسلط به روان خواني صحيح، تجويد و دستور زبان عربي بيش تر باشد، بهتر و زودتر مي توان قرآن را حفظ کرد؛ هم چنين گوش فرا دادن به نوار ترتيل براي اين کار بسيار مفيد و مؤثر است.
7ـ خواندن دعاهاي وارد شده و کمک خواستن از خدا، اثر زيادي در آسان شدن حفظ و فهم قرآن دارد.
8ـ بايد براي اين کار يکي از دوستان را انتخاب کنيد تا بتوانيد ساعاتي از روز را با هم سپري کرده و با يک ديگر تمرين نماييد.
نکات ضروري در هنگام حفظ
1ـ حفظ قرآن را بايد با روزي نيم ساعت و با آيات کوتاه شروع کرد و پس از گذشتِ حدود 20 روز مرور آن را افزايش داد.
2ـ حفظ قرآن نيازمند تکرار بسيار زياد است؛ پس نبايد تمرين مداوم را فراموش کرد و بهتر است که حفظ در زمان هاي مختلف انجام شود. (مثلاً نيم ساعت صبح و نيم ساعت شب قبل از استراحت).
3ـ حفظ قرآن با مباحثه ي دو نفري، بهتر و سريع تر انجام مي پذيرد؛ به اين شکل که ابتدا يک نفر آيه يا قسمتي از آن را بخواند و نفر ديگر قسمت بعد را بخواند.
4ـ برخي آيات قرآن، با يک بار و برخي با دو بار و برخي با چند مرتبه خواندن حفظ مي شوند؛ از اين رو نبايد همه ي آيات را يکسان شمرد.
5ـ براي حفظ قرآن، نخست بايد آيه ي اولِ هر سوره را حفظ کرد، سپس به سراغ آيه ي بعد رفت و آن را حفظ کرد، بعد از آن هر دو آيه را با هم حفظ خواند، آن گاه آيه ي سوم و سپس هر سه آيه را از حفظ خواند و به همين ترتيب، آيات بعدي را بايد حفظ کرد تا يک صفحه تمام شود؛ آن گاه يکايک صفحه هاي بعد را بايد مانند صفحه ي اول حفظ کرد تا يک سوره به اتمام برسد. توجه به اين نکته لازم است که تا يک قسمت خوب حفظ نشده، نبايد به سراغ قسمت ديگر رفت. شماره ي آيات نيز هم زمان با حفظ آيه بايد حفظ شوند.
6ـ در حفظ آياتي که شبيه هم هستند، بايد دقت بيش تري شود و تکرار و تمرين زيادتر نمود.
7ـ در تمرين آيات حفظ شده خواندن بايد به ترتيب و سلسله وار و جزء به جزء باشد؛ نه به صورت پراکنده و متفرق.
8ـ تحت فشار گذاشتن ذهن به اين صورت که يک باره معلومات زيادي بر آن عرضه کنند، باعث ملامت و ناراحتي مي شود و چه بسا در نهايت، منجر به کنار گذاشتن حفظ شود. اين کار گرچه ممکن است براي مدتي کوتاه موفقيت آميز باشد، ولي مضّر است و بايد دانست کم و خوب حفظ کردن بهتر از زياد و بي توجه حفظ کردن است.
شرايط عمومي حفظ کردن
1ـ در طول مدت حفظ بايد از يک قرآن استفاده کرد، با اندازه ي متوسط و خطي زيبا (اگر خط عثمان طه باشد بهتر است).
2ـ قبل از حفظ، نام سوره ي مورد نظر را از ميان که 114 سوره بايد به خاطر سپرد سپس به حفظ سوره اقدام کرد.
3ـ سوره ي بقره به علت طولاني بودنش براي مبتديان مناسب نيست، بلکه بهتر است از جزء 30 قرآن شروع شود.
4ـ تکرار آيات حفظ شده براي ديگران، جهت جلوگيري از اشتباهات احتمالي بسيار مفيد است؛ زيرا صحيح خواندن، مقدّم بر حفظ است.
5ـ گوش دادن به نوار ترتيل قاريان معروف حافظ را در تسلط يافتن بر قواعد تجويد ياري کرده و در مسير حفظ کمک مي کند.
6ـ در تمرين و تکرار آيات، نبايد از قرآن زياد استفاده شود؛ بلکه بعد از چند بار خواندن يک آيه از روي قرآن، بايد آيه از حفظ تکرار شود و هرگاه قسمتي از آن فراموش شد، بايد از ذهن کمک گرفت و در صورتي که به ياد نيامد، به قرآن مراجعه شود.
7ـ بعد از حفظ يک سوره، مدت زماني که صرف حفظ قرآن مي شود، بايد دو قسمت شود: يک قسمت براي حفظ آيات جديد و يک قسمت براي تکرار آيات حفظ شده.
8ـ يکي از روش هاي حفظ قرآن، نوشتن با دقت و سپردنِ به ذهن است و به همين دليل امام صادق-عليه السلام- فرموده اند: «بنويسيد! زيرا تا ننويسيد حفظ نخواهيد شد».
مواردي که بايد از آن ها دوري کرد
1ـ نا اميدي: هيچ گاه نبايد نا اميد شد و بايد دانست که با پشتکار و اراده ي قوي است که عده اي توانسته اند به مقام هاي بالا برسند و حافظ قرآن شوند.
2ـ نبايد در حفظ قرآن عجله کرد؛ زيرا نگه داري محفوظات قرآني، مشکل تر از حفظ قرآن است و اين نياز به پشتکار و استمرار دارد.
3ـ نبايد در انتظار تشويق ديگران بود بلکه بايد حفظ قرآن فقط براي رضاي خدا و انس با قرآن باشد.
4ـ حافظ قرآن بايد از پيروي و تقليد از ديگران پرهيز کند؛ زيرا تجربه نشان داده است که عمرِ تقليد کوتاه است و نمي توان بر آن پايدار ماند. البته اين به معناي کنار گذاشتن تجربه ي ديگران نيست؛ بلکه منظور يافتن راهي مناسب با قابليت و استعداد خود است.
راه هاي باقي ماندن محفوظات و فراموش نکردن آنها
براي اين امر، دو روش وجود دارد:
روش اول، روش فردي؛ به اين صورت که هر هفته يک ختم قرآن شود و حافظين قرآن در قديم اين کار را مي کردند تا محفوظات خود را فراموش نکنند. توضيح مطلب اين که روز شنبه از اول قرآن تا سوره ي مائده؛ يک شنبه، از سوره ي مائده تا يونس؛ دوشنبه، از يونس تا اسراء؛ سه شنبه از اسراء تا شعراء؛ چهار شنبه از شعراء تا صافات؛ پنج شنبه از صافات تا ق و جمعه از سوره ي ق تا آخر قرآن.
روش دوم: روش جمعي؛ به اين صورت که دو نفر حافظ قرآن هر روز در ساعاتي معين آن چه که از قرآن حفظ کرده اند را براي يک ديگر بخوانند و آن ها را تکرار کنند. در اين روش، هم اشتباهات احتمالي برطرف مي شود و هم آيات حفظ شده کاملا در ذهن باقي مي مانند.
بهترين مترجم قرآن چه کسي است و خط آن کدام است؟
بهترين مترجم قرآن کسي است که داراي چهار شرط زير باشد.
1ـ کاملا به نکات ظريف و دقيق هر دو (زبان اصلي و ترجمه) مسلط باشد.
2ـ به اسلوب ها و ويژگي هاي هر دو زبان آگاهي کامل داشته باشد.
3ـ ترجمه را به همه ي معاني اصلي و مقاصد مربوط به متن، به نحو مطمئني ايفا نمايد.
4ـ ترجمه را چنان نيکو ادا نمايد که مستقل و بي نياز از متن باشد؛ به گونه اي که اگر کسي فقط ترجمه را مطالعه کند، نياز به مراجعه به متن پيدا نکند.
ويژگي هاي بهترين ترجمه
ترجمه ي مطلوب، ترجمه اي است که دو ويژگي ذيل را دارا باشد:
1ـ آياتي که نياز به تفسير و توضيح دارند، به گونه اي ترجمه شوند که خواننده مقصود اصلي را دريابد و خود ترجمه، موجب پديد آمدن ابهام ها و اشکال هايي در ذهن خوانند نشود.
2ـ ترجمه به گونه اي نباشد که خواننده را از دست يابي به مضامين بلند آيات قرآني محروم نمايد.
با توجه به ملاک ها و معيارهاي ذکر شده، به نظر مي رسد ترجمه‌ي حضرت آیت الله مکارم شيرازي بهترين ترجمه باشد و بهترين خطاط قرآن نيز عثمان طه است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. اهميت و روش حفظ قرآن، الياس کلانتري
2. راهنماي حفظ قرآن،الحافظ علاء البصري و صفا الدين البصري، ترجمه ي محمد مهدي رضايي.
3. درس هايي از قرآن، فاطمه جهانگير.
4. تاريخ ترجمه از عربي به فارسي، آذر تاش آذر نوش.
andisheqom.com
بهترين روشي که براي حفظ صحيح قرآن وجود دارد با رعايت نکات زير تحقق مي يابد:
نکات ضروري قبل از شروع به حفظ قرآن
1ـ نيّت، بايد دوستي با خدا و آشنايي بيش تر با قرآن باشد و هنگام حفظ قرآن بهتر است با وضو و طهارت و رو به قبله باشيم.
2ـ حفظ اگر از کودکي و نوجواني شروع شود، بسيار سريع تر به نتيجه خواهيد رسيد. از همان اول بايد تصميم بر اين کار جدّي باشد و حفظ از اسامي سوره ها آغاز گردد.
3ـ براي حفظ بايد نشاط و آمادگي داشت و در غير اين صورت، از حفظ قرآن پرهيز شود. بايد ساعات مشخصي از روز را براي اين کار در نظر گرفت و اگر يک روز از حفظ قرآن باز ماند روز بعد بايد جبران شود. زمان حفظ بهتر است اول صبح و شب، قبل از استراحت باشد.
4ـ براي تمرکز حواس بايد در مکان ثابت و ساده اي که داراي سکوت و آرامش و هواي سالم باشد، مشغول حفظ شد.
5ـ براي بايد روش ترتيل را آموخت چون به کارگيري آهنگهاي ترتيلي حفظ را راحت تر مي گرداند.
6ـ هر چه تسلط به روان خواني صحيح، تجويد و دستور زبان عربي بيش تر باشد، بهتر و زودتر مي توان قرآن را حفظ کرد؛ هم چنين گوش فرا دادن به نوار ترتيل براي اين کار بسيار مفيد و مؤثر است.
7ـ خواندن دعاهاي وارد شده و کمک خواستن از خدا، اثر زيادي در آسان شدن حفظ و فهم قرآن دارد.
8ـ بايد براي اين کار يکي از دوستان را انتخاب کنيد تا بتوانيد ساعاتي از روز را با هم سپري کرده و با يک ديگر تمرين نماييد.
نکات ضروري در هنگام حفظ
1ـ حفظ قرآن را بايد با روزي نيم ساعت و با آيات کوتاه شروع کرد و پس از گذشتِ حدود 20 روز مرور آن را افزايش داد.
2ـ حفظ قرآن نيازمند تکرار بسيار زياد است؛ پس نبايد تمرين مداوم را فراموش کرد و بهتر است که حفظ در زمان هاي مختلف انجام شود. (مثلاً نيم ساعت صبح و نيم ساعت شب قبل از استراحت).
3ـ حفظ قرآن با مباحثه ي دو نفري، بهتر و سريع تر انجام مي پذيرد؛ به اين شکل که ابتدا يک نفر آيه يا قسمتي از آن را بخواند و نفر ديگر قسمت بعد را بخواند.
4ـ برخي آيات قرآن، با يک بار و برخي با دو بار و برخي با چند مرتبه خواندن حفظ مي شوند؛ از اين رو نبايد همه ي آيات را يکسان شمرد.
5ـ براي حفظ قرآن، نخست بايد آيه ي اولِ هر سوره را حفظ کرد، سپس به سراغ آيه ي بعد رفت و آن را حفظ کرد، بعد از آن هر دو آيه را با هم حفظ خواند، آن گاه آيه ي سوم و سپس هر سه آيه را از حفظ خواند و به همين ترتيب، آيات بعدي را بايد حفظ کرد تا يک صفحه تمام شود؛ آن گاه يکايک صفحه هاي بعد را بايد مانند صفحه ي اول حفظ کرد تا يک سوره به اتمام برسد. توجه به اين نکته لازم است که تا يک قسمت خوب حفظ نشده، نبايد به سراغ قسمت ديگر رفت. شماره ي آيات نيز هم زمان با حفظ آيه بايد حفظ شوند.
6ـ در حفظ آياتي که شبيه هم هستند، بايد دقت بيش تري شود و تکرار و تمرين زيادتر نمود.
7ـ در تمرين آيات حفظ شده خواندن بايد به ترتيب و سلسله وار و جزء به جزء باشد؛ نه به صورت پراکنده و متفرق.
8ـ تحت فشار گذاشتن ذهن به اين صورت که يک باره معلومات زيادي بر آن عرضه کنند، باعث ملامت و ناراحتي مي شود و چه بسا در نهايت، منجر به کنار گذاشتن حفظ شود. اين کار گرچه ممکن است براي مدتي کوتاه موفقيت آميز باشد، ولي مضّر است و بايد دانست کم و خوب حفظ کردن بهتر از زياد و بي توجه حفظ کردن است.
شرايط عمومي حفظ کردن
1ـ در طول مدت حفظ بايد از يک قرآن استفاده کرد، با اندازه ي متوسط و خطي زيبا (اگر خط عثمان طه باشد بهتر است).
2ـ قبل از حفظ، نام سوره ي مورد نظر را از ميان که 114 سوره بايد به خاطر سپرد سپس به حفظ سوره اقدام کرد.
3ـ سوره ي بقره به علت طولاني بودنش براي مبتديان مناسب نيست، بلکه بهتر است از جزء 30 قرآن شروع شود.
4ـ تکرار آيات حفظ شده براي ديگران، جهت جلوگيري از اشتباهات احتمالي بسيار مفيد است؛ زيرا صحيح خواندن، مقدّم بر حفظ است.
5ـ گوش دادن به نوار ترتيل قاريان معروف حافظ را در تسلط يافتن بر قواعد تجويد ياري کرده و در مسير حفظ کمک مي کند.
6ـ در تمرين و تکرار آيات، نبايد از قرآن زياد استفاده شود؛ بلکه بعد از چند بار خواندن يک آيه از روي قرآن، بايد آيه از حفظ تکرار شود و هرگاه قسمتي از آن فراموش شد، بايد از ذهن کمک گرفت و در صورتي که به ياد نيامد، به قرآن مراجعه شود.
7ـ بعد از حفظ يک سوره، مدت زماني که صرف حفظ قرآن مي شود، بايد دو قسمت شود: يک قسمت براي حفظ آيات جديد و يک قسمت براي تکرار آيات حفظ شده.
8ـ يکي از روش هاي حفظ قرآن، نوشتن با دقت و سپردنِ به ذهن است و به همين دليل امام صادق-عليه السلام- فرموده اند: «بنويسيد! زيرا تا ننويسيد حفظ نخواهيد شد».
مواردي که بايد از آن ها دوري کرد
1ـ نا اميدي: هيچ گاه نبايد نا اميد شد و بايد دانست که با پشتکار و اراده ي قوي است که عده اي توانسته اند به مقام هاي بالا برسند و حافظ قرآن شوند.
2ـ نبايد در حفظ قرآن عجله کرد؛ زيرا نگه داري محفوظات قرآني، مشکل تر از حفظ قرآن است و اين نياز به پشتکار و استمرار دارد.
3ـ نبايد در انتظار تشويق ديگران بود بلکه بايد حفظ قرآن فقط براي رضاي خدا و انس با قرآن باشد.
4ـ حافظ قرآن بايد از پيروي و تقليد از ديگران پرهيز کند؛ زيرا تجربه نشان داده است که عمرِ تقليد کوتاه است و نمي توان بر آن پايدار ماند. البته اين به معناي کنار گذاشتن تجربه ي ديگران نيست؛ بلکه منظور يافتن راهي مناسب با قابليت و استعداد خود است.
راه هاي باقي ماندن محفوظات و فراموش نکردن آنها
براي اين امر، دو روش وجود دارد:
روش اول، روش فردي؛ به اين صورت که هر هفته يک ختم قرآن شود و حافظين قرآن در قديم اين کار را مي کردند تا محفوظات خود را فراموش نکنند. توضيح مطلب اين که روز شنبه از اول قرآن تا سوره ي مائده؛ يک شنبه، از سوره ي مائده تا يونس؛ دوشنبه، از يونس تا اسراء؛ سه شنبه از اسراء تا شعراء؛ چهار شنبه از شعراء تا صافات؛ پنج شنبه از صافات تا ق و جمعه از سوره ي ق تا آخر قرآن.
روش دوم: روش جمعي؛ به اين صورت که دو نفر حافظ قرآن هر روز در ساعاتي معين آن چه که از قرآن حفظ کرده اند را براي يک ديگر بخوانند و آن ها را تکرار کنند. در اين روش، هم اشتباهات احتمالي برطرف مي شود و هم آيات حفظ شده کاملا در ذهن باقي مي مانند.
بهترين مترجم قرآن چه کسي است و خط آن کدام است؟
بهترين مترجم قرآن کسي است که داراي چهار شرط زير باشد.
1ـ کاملا به نکات ظريف و دقيق هر دو (زبان اصلي و ترجمه) مسلط باشد.
2ـ به اسلوب ها و ويژگي هاي هر دو زبان آگاهي کامل داشته باشد.
3ـ ترجمه را به همه ي معاني اصلي و مقاصد مربوط به متن، به نحو مطمئني ايفا نمايد.
4ـ ترجمه را چنان نيکو ادا نمايد که مستقل و بي نياز از متن باشد؛ به گونه اي که اگر کسي فقط ترجمه را مطالعه کند، نياز به مراجعه به متن پيدا نکند.
ويژگي هاي بهترين ترجمه
ترجمه ي مطلوب، ترجمه اي است که دو ويژگي ذيل را دارا باشد:
1ـ آياتي که نياز به تفسير و توضيح دارند، به گونه اي ترجمه شوند که خواننده مقصود اصلي را دريابد و خود ترجمه، موجب پديد آمدن ابهام ها و اشکال هايي در ذهن خوانند نشود.
2ـ ترجمه به گونه اي نباشد که خواننده را از دست يابي به مضامين بلند آيات قرآني محروم نمايد.
با توجه به ملاک ها و معيارهاي ذکر شده، به نظر مي رسد ترجمه‌ي حضرت آیت الله مکارم شيرازي بهترين ترجمه باشد و بهترين خطاط قرآن نيز عثمان طه است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. اهميت و روش حفظ قرآن، الياس کلانتري
2. راهنماي حفظ قرآن،الحافظ علاء البصري و صفا الدين البصري، ترجمه ي محمد مهدي رضايي.
3. درس هايي از قرآن، فاطمه جهانگير.
4. تاريخ ترجمه از عربي به فارسي، آذر تاش آذر نوش.
andisheqom.com
