پرسش :
آيا حضرت علي(علیه السلام) خواستگار دختر ابوجهل بوده است؟
پاسخ :
در اينباره روايتي از مسور بن مخرمه نقل شده است، كه ميگويد: «حضرت علي(ع) از دختر ابوجهل (جويريه) خواستگاري كرد، اين روايت هر چند در صحيح بخاري و صحيح مسلم نقل شده است، اما از بررسي آن روشن ميشود كه اين روايت داراي سند و متن قابل اعتمادي نيست.
1. از جهت سند
صحيح بخاري و مسلم اين روايت را فقط از مسور بن مخرمه كه در آن زمان در سنين كودكي بوده است، نقل كردهاند. حادثهاي به اين مهمي كه پيامبر آن را بعد از تشهد نماز، و يا طبق برخي نقلها بر بالاي منبر براي اصحاب خود بيان ميدارد، ميبايد از طريقهاي متعدد نقل شود و به حد شيوع برسد، نه اين كه آن را فقط يك كودك شنيده باشد. زيرا مسور بن مخرمه دو سال پس از هجرت به دنيا آمده، و هنگام رحلت پيامبر هشت ساله بوده است. آيا اين صحبت پيامبر را فقط همين كودك شنيده است و از اصحاب كسي ديگر نبود تا بشنود؟!
2. از جهت متن و دلالت
اولاً جمله «ابو العاص با من به راستي رفتار كرد»، ميفهماند كه علي(ع) العياذ باللَّه با پيامبر به ناراستي و رفتار كرده است؛ در صورتي كه آن حضرت در ضمن عقد فاطمه(س) هيچ تعهدي به پيامبر(ص) نسپرده بود تا خلاف آن را صورت داده و العياذ باللَّه با پيامبر به راستي رفتار نكرده باشد.
ثانياً در سخن حضرت فاطمه(س) آمده است كه «ميپندارند تو جانب دخترانت را رعايت نميكني»، همچنين در سخن پيامبر خطاب به حضرت علي(ع) نيز آمده است كه «آنچه او را ناخوش آيد، دوست نميدارم». بنابراين معلوم ميشود كه حساسيت و ناراحتي آن مخدره(س) حساسيت زنانگي و به خاطر ازدواج مجدد علي(ع) و آوردن «هوو» براي آن حضرت بوده است.
از طرفي از مسلمات تاريخ است كه حضرت علي(ع) در صحيفه عقد تعهدي نداده بود كه ازدواج مجدد نكند. حال اين سؤال مطرح ميشود كه آيا اگر حضرت خواستگاري زن ديگري كند، شرعاً حق او هست يا خير؟ قطعاً جواب مثبت است؛ زيرا هيچ دليلي بر استثناي آن حضرت از اين حكم نداريم، در اين صورت با توجه به اين كه پيامبر ميفرمايد: «فاطمه پاره تن من است»، از شأن فاطمه زهرا(س) دور است كه از عملي شدن حكم الهي ناراحت و غمگين شود.
ثالثاً اين كه حضرت ميفرمايد: «دختر رسول خدا با دختر دشمن خدا جمع نميشود»، قاعدتاً بايد از احكام اختصاصي پيامبر باشد كه بين دختر آن حضرت و دختر مؤمني كه پدرش مشرك باشد، نميشود جمع كرد؛ در حالي كه احدي اين حكم را در شمار احكام اختصاصي پيامبر ذكر نكرده است.
رابعاً اين حديث نشان ميدهد كه علي(ع) از زشتي چنين كاري، يعني جمع بين دختر پيامبر و دختري كه پدرش مشرك بوده است، بيخبر بوده تا حدي كه پيامبر را ناراحت كرده است؛ در حالي كه چنين فرض? با مقام والاي علمي اميرالمؤمنين(ع) سازگاري ندارد. به علاوه، اين حديث با مقام تقوا و محبتي كه حضرت علي(ع) به پيامبر و فاطمه زهرا(س) داشتند، سازگار نيست. ما انسانهاي معمولي اگر كار نادرستي را از دوستمان ببينيم و نپسنديم، ابتدا به صورت دوستانه و خصوصي به او تذكر ميدهيم، در احاديث معصوم(ع) فراوان توصيه شده است كه عيب برادر مسلمانت را به طور مخفيانه و خصوصي به او تذكر بده! در روايات ميخوانيم: «هر كس برادرش را مخفيانه موعظه كند، او را زينت كرده است و هر كس برادرش را آشكار تذكر دهد، او را لكهدار و بيآبرو ساخته است»، و اگر چند بار تذكر داديم و او نپذيرفت، در آن صورت ممكن است در ميان جمعيت، عيب او را بازگو كنيم تا از كار خود دست بردارد؛ در حالي كه به طور قطع پيامبر اكرم(ص) كه در اوج اخلاق انساني و الهي بودهاند، اين امور را بيش از ما مراعات ميكردهاند.
با توجه به اين نكته، معناي حديث اين ميشود كه پيامبر هر قدر ناخرسندي خود و دختر خود را به حضرت علي(ع) تذكر داده، اثر ننموده تا اين كه پيامبر شكايت از حضرت علي(ع) را به ميان مردم كشانده است و... .
كدام انسان مسلمان كه فداكاري و ارادت و اخلاص، بلكه جان فدايي حضرت علي(ع) را نسبت به پيامبر ميداند، چنين خبري را باور ميكند؟! كدام عاقل ميپذيرد كه حضرت علي(ع) تا اين حد پيامبر و دخترش را ناراحت كند؟! باري، از ديدگاه علماي شيعه اين روايت دروغين و ساختگي است. طبق برخي نقلهاي ديگر، وقتي پيامبر اكرم(ص) خبر خواستگاري را شنيد، قضيه را از حضرت علي(ع) جويا شد. حضرت علي(ع) در جواب فرمود: «قسم به آن كسي كه تو را به پيامبري مبعوث نمود آنچه را به تو گفتهاند، من انجام ندادهام و هيچگاه به ذهن من نيز خطور نكرده است كه از دختر ابوجهل خواستگاري كنم».
شايان ذكر است كه برخي از مخالفان حضرت علي(ع) اين گونه خبرها را جعل ميكردند، تا چنين تلقين كنند كه آن حضرت فاطمه زهرا(س) را ناراحت كرده است به پندار باطل خود بتوانند از شأن و منزلت آن حضرت بكاهند. حضرت علي(ع) درباره محبت و صميميت خويش با فاطمه زهرا(س) ميفرمايد: «به خدا سوگند تا فاطمه زنده بود، او را به خشم نياوردم و او نيز كاري نكرد كه مرا به خشم آورد. هر گاه به او مينگريستم، غم و اندوه من برطرف ميشد».
بنابراين روشن ميشود كه حضرت علي(ع) از دختر ابوجهل هرگز خواستگاري نكرده و اين نقل تاريخي، دروغ و شايعهاي بيش نبوده است.
eporsesh.com
در اينباره روايتي از مسور بن مخرمه نقل شده است، كه ميگويد: «حضرت علي(ع) از دختر ابوجهل (جويريه) خواستگاري كرد، اين روايت هر چند در صحيح بخاري و صحيح مسلم نقل شده است، اما از بررسي آن روشن ميشود كه اين روايت داراي سند و متن قابل اعتمادي نيست.
1. از جهت سند
صحيح بخاري و مسلم اين روايت را فقط از مسور بن مخرمه كه در آن زمان در سنين كودكي بوده است، نقل كردهاند. حادثهاي به اين مهمي كه پيامبر آن را بعد از تشهد نماز، و يا طبق برخي نقلها بر بالاي منبر براي اصحاب خود بيان ميدارد، ميبايد از طريقهاي متعدد نقل شود و به حد شيوع برسد، نه اين كه آن را فقط يك كودك شنيده باشد. زيرا مسور بن مخرمه دو سال پس از هجرت به دنيا آمده، و هنگام رحلت پيامبر هشت ساله بوده است. آيا اين صحبت پيامبر را فقط همين كودك شنيده است و از اصحاب كسي ديگر نبود تا بشنود؟!
2. از جهت متن و دلالت
اولاً جمله «ابو العاص با من به راستي رفتار كرد»، ميفهماند كه علي(ع) العياذ باللَّه با پيامبر به ناراستي و رفتار كرده است؛ در صورتي كه آن حضرت در ضمن عقد فاطمه(س) هيچ تعهدي به پيامبر(ص) نسپرده بود تا خلاف آن را صورت داده و العياذ باللَّه با پيامبر به راستي رفتار نكرده باشد.
ثانياً در سخن حضرت فاطمه(س) آمده است كه «ميپندارند تو جانب دخترانت را رعايت نميكني»، همچنين در سخن پيامبر خطاب به حضرت علي(ع) نيز آمده است كه «آنچه او را ناخوش آيد، دوست نميدارم». بنابراين معلوم ميشود كه حساسيت و ناراحتي آن مخدره(س) حساسيت زنانگي و به خاطر ازدواج مجدد علي(ع) و آوردن «هوو» براي آن حضرت بوده است.
از طرفي از مسلمات تاريخ است كه حضرت علي(ع) در صحيفه عقد تعهدي نداده بود كه ازدواج مجدد نكند. حال اين سؤال مطرح ميشود كه آيا اگر حضرت خواستگاري زن ديگري كند، شرعاً حق او هست يا خير؟ قطعاً جواب مثبت است؛ زيرا هيچ دليلي بر استثناي آن حضرت از اين حكم نداريم، در اين صورت با توجه به اين كه پيامبر ميفرمايد: «فاطمه پاره تن من است»، از شأن فاطمه زهرا(س) دور است كه از عملي شدن حكم الهي ناراحت و غمگين شود.
ثالثاً اين كه حضرت ميفرمايد: «دختر رسول خدا با دختر دشمن خدا جمع نميشود»، قاعدتاً بايد از احكام اختصاصي پيامبر باشد كه بين دختر آن حضرت و دختر مؤمني كه پدرش مشرك باشد، نميشود جمع كرد؛ در حالي كه احدي اين حكم را در شمار احكام اختصاصي پيامبر ذكر نكرده است.
رابعاً اين حديث نشان ميدهد كه علي(ع) از زشتي چنين كاري، يعني جمع بين دختر پيامبر و دختري كه پدرش مشرك بوده است، بيخبر بوده تا حدي كه پيامبر را ناراحت كرده است؛ در حالي كه چنين فرض? با مقام والاي علمي اميرالمؤمنين(ع) سازگاري ندارد. به علاوه، اين حديث با مقام تقوا و محبتي كه حضرت علي(ع) به پيامبر و فاطمه زهرا(س) داشتند، سازگار نيست. ما انسانهاي معمولي اگر كار نادرستي را از دوستمان ببينيم و نپسنديم، ابتدا به صورت دوستانه و خصوصي به او تذكر ميدهيم، در احاديث معصوم(ع) فراوان توصيه شده است كه عيب برادر مسلمانت را به طور مخفيانه و خصوصي به او تذكر بده! در روايات ميخوانيم: «هر كس برادرش را مخفيانه موعظه كند، او را زينت كرده است و هر كس برادرش را آشكار تذكر دهد، او را لكهدار و بيآبرو ساخته است»، و اگر چند بار تذكر داديم و او نپذيرفت، در آن صورت ممكن است در ميان جمعيت، عيب او را بازگو كنيم تا از كار خود دست بردارد؛ در حالي كه به طور قطع پيامبر اكرم(ص) كه در اوج اخلاق انساني و الهي بودهاند، اين امور را بيش از ما مراعات ميكردهاند.
با توجه به اين نكته، معناي حديث اين ميشود كه پيامبر هر قدر ناخرسندي خود و دختر خود را به حضرت علي(ع) تذكر داده، اثر ننموده تا اين كه پيامبر شكايت از حضرت علي(ع) را به ميان مردم كشانده است و... .
كدام انسان مسلمان كه فداكاري و ارادت و اخلاص، بلكه جان فدايي حضرت علي(ع) را نسبت به پيامبر ميداند، چنين خبري را باور ميكند؟! كدام عاقل ميپذيرد كه حضرت علي(ع) تا اين حد پيامبر و دخترش را ناراحت كند؟! باري، از ديدگاه علماي شيعه اين روايت دروغين و ساختگي است. طبق برخي نقلهاي ديگر، وقتي پيامبر اكرم(ص) خبر خواستگاري را شنيد، قضيه را از حضرت علي(ع) جويا شد. حضرت علي(ع) در جواب فرمود: «قسم به آن كسي كه تو را به پيامبري مبعوث نمود آنچه را به تو گفتهاند، من انجام ندادهام و هيچگاه به ذهن من نيز خطور نكرده است كه از دختر ابوجهل خواستگاري كنم».
شايان ذكر است كه برخي از مخالفان حضرت علي(ع) اين گونه خبرها را جعل ميكردند، تا چنين تلقين كنند كه آن حضرت فاطمه زهرا(س) را ناراحت كرده است به پندار باطل خود بتوانند از شأن و منزلت آن حضرت بكاهند. حضرت علي(ع) درباره محبت و صميميت خويش با فاطمه زهرا(س) ميفرمايد: «به خدا سوگند تا فاطمه زنده بود، او را به خشم نياوردم و او نيز كاري نكرد كه مرا به خشم آورد. هر گاه به او مينگريستم، غم و اندوه من برطرف ميشد».
بنابراين روشن ميشود كه حضرت علي(ع) از دختر ابوجهل هرگز خواستگاري نكرده و اين نقل تاريخي، دروغ و شايعهاي بيش نبوده است.
eporsesh.com
