پرسش :

آيا جزيه عقوبت كفر است؟

پاسخ :
خير، جزيه عقوبت كفر نيست. عبدالكريم زيدان مى گويد:
جزيه عقوبت و مكافات نيست، چنان كه قول اكثر فقهاست.[1]
جزيه، عقوبت باقى ماندن ذمّى بر كفر نيست، چون با انديشه ى اسلامى سازگار نيست بلكه جزيه بدل از حمايت است. اسلام مى گويد: (لااكراه فى الدّين)؛ اجبارى در دين وجود ندارد. پس آزادى عقيده براى آنان تضمين گرديده و آنان به سبب اعتقادات باطلشان در آخرت مؤاخذه مى شوند، نه در دنيا.
اگر جزيه عقوبت باشد، بايد بر همه ى اهل ذمّه، حتّى بر پيرمردان، زنان، كودكان و... واجب باشد، حال آن كه جزيه بر كودكان و پيران واجب نيست.
افزون بر اين، اگر آنان همراه مسلمين در دفاع از دارالاسلام شركت كنند، نبايد جزيه از آنها ساقط شود و حال اين كه از آنان ساقط مى گردد.[2]
بلاد مسلمين هيچ گاه از غيرمسلمين خالى نيست و اسلام كسى را وادار به قبول اين دين نمى كند و مسلمين را نيز از زندگى با غيرمسلمانان منع نمى نمايد؛ هر چند در دين و عقيده با آنان مخالفت داشته باشند؛ زيرا همه را بنده ى خدا مى داند.
و از لوازم ايمان و اسلام اين نيست كه با غيرمسلمين قطع رابطه نمايند...؛ لذا همان طور كه شارع براى مسلمانان قوانينى وضع نموده براى غيرمسلمانانى كه در سرزمين اسلام به سر مى برند نيز قوانين و احكام و مقرراتى نسبت به مسلمين يا در بين خود آنان وضع نموده است، و تا زمانى كه آنان در سرزمين اسلام زندگى مى كنند از اين قوانين برخوردارند.
بر اساس عقيده ى اسلامى، مردم دو دسته اند: مسلمانان و غير مسلمانان. ديار نيز به دار اسلام و دار حرب تقسيم مى گردد.
غيرمسلمانان داراى گروه هاى مختلف و اصناف گوناگون اند، و آنان در دارالاسلام بر اساس عقد ذمّه، يا امان زندگى مى كنند كه به آنان ذميّون و مستأمنون اطلاق مى شود كه هر كدام شروطى مخصوص به خود دارند.[3]
پی نوشتها:
[1]. الماوردى، الاحكام السلطانيه، ص 142.
[2]. عبدالكريم زيدان، احكام الذمّيين والمستأمنين فى دارالاسلام، ص 129.
[3]. همان، ص 5، (ترجمه با اندكى تغيير).
منبع: اسلام و اقليّت هاى مذهبى، محمد باقر طاهرى، انتشارات مركز مديريت حوزه علميه قم (1384).