پرسش :
چرا انسان هميشه بايد به فكر آخرت باشد، در حاليكه دنيا و زندگي امري است كه خداوند به ما عطا كرده است؟
پاسخ :
آخرت، هدف نهايي انسان ها است: "ما از آن خداييم و به سوي او باز مي گرديم".[1]
افرادي كه ترسيم درستي از آينده ندارند و در طلب اميال و هواپرستي و دنيا طلبي غرقند و آخرت را افسانه اي بيش نمي پندارند، اين گمان را در خود تقويت مي كنند كه وراي دنيا چيزي نيست، در حالي كه ايمان به معاد، زندگي را هدف مند مي‌كند.
انسان بايد همواره به فكر آخرت باشد، زيرا مسافر است و مرگ، پلي براي عبور از دنيا و رسيدن به جهان ابدي است. وجود انسان هايي كه ميان ما بودند و اكنون زير خاك آرميده اند و ما در انتظار ملحق شدن به ايشانيم، درس عبرتي بزرگ و هشدار براي غافلان است.
مرغ باغ ملكوتم، نِيَم از عالم خاكچندروزي قفسي ساخته اند از بدنم
اهميت موضوع معاد و تفكر دربارة آن،از آن جا معلوم مي‌شود كه حدود 1200 آيه به مباحث معاد و قيامت اختصاص پيدا كرده وبعد از ايمان به خدا، ايمان به قيامت ذكر شده است.
"1ـ ايمان به خدا و حكمت، عدالت و قدرت او بدونايمان به معاد كامل نمي‌گردد.
2ـ ايمان به معاد به زندگي انسان مفهوم مي‌دهد وزندگي اين جهان را از پوچي در مي آورد.
3ـ ايمان به معاد روند تكاملي زندگي بشر را در مسيرروشني نشان مي‌دهد.
4ـ ايمان به معاد ضامن اجراي تمام قوانين الهي،انگيزة اصلي تهذيب نفوس، احقاق حقوق، عمل به تكاليف، ايثار شهيدان و فداكاري است وانسان را حسابگر مي‌سازد.
5ـ ايمان به معاد، روح دنيا پرستي را كه خمير مايةتمام خطاها و جنايات است، تضعيف مي‌كند و دنيا را از صورت يك "هدف نهايي" بيرونآورده، مبدّل به يك "وسيله" براي نيل به سعادت جاويدان مي سازد.
6ـ ايمان به معاد، به اضافة ايمان به مبدأ عالم هستي، خط فاصل فرهنگ خداپرستان و مادييّن محسوب مي‌شود."[2]
امام باقر(ع) فرمود: "هر روز منادي (از عالم غيب) ندا مي‌دهدكه: به دنيا بياييد براي مردن. جمع كنيد براي از دست دادن. بسازيد براي خراب كردن".[3]
پس به عاقبت كار بينديشيد، قبل از آن كه دير شود.شخصي كه دنيا را مزرعة آخرت بداند، فرداي خود را آباد مي‌كند. البته تمام اين كوششها منافاتي با خوب زيستن و بهره بردن از مواهب الهي ندارد. اگر به آسايشي رسيد، آنرا قدر مي‌داند و ديگران را با خود سهيم مي‌كند و اگر سختي و مشكلاتي او را فراگرفت، با صبر و تحمل از آن عبور مي‌كند و باز خداي را شاكر خواهد بود.
انسان در دنيا مسافر است، پس اگر همواره به مقصد خويشننگرد، حوادث مختلف او را از راه به دور مي كند، در نتيجه خسران بزرگي در انتظاراو خواهد بود، كه باعث مي‌شود از پروردگار بخواهد تا با بازگشتنش به دنيا برايبهتر زيستن موافقت كند: "تا زماني كه مرگ يكي از آنان فرا رسد، مي‌گويد: پروردگار من! مرا بازگردانيد! شايد در آن چه ترك كردم (و كوتاهي نمودم) عمل صالحي انجام دهم!".[4]
آنجا كه دنيا مورد مذمت قرار مي گيرد، به اين معنااست كه دنيا هدف انسان باشد و تمام كوشش او براي دنيا قرار گيرد. در دعاي معصومينآمده: "اللّهم لا تجعل الدّنيا أكبر همّنا و لا مبلغعلمنا؛[5]خدايا! بيشترين همت وتلاش ما براي دنيا نباشد". امااگر دنيا هدف نباشد، بلكه وسيله اي براي دست يابي به كمال و سعادت ابدي باشد،بسيار با ارزش است و بايد اين وسيله را از هر جهت حفظ و نگهداري نمود، زيرا دردنيا است كه انسان به كمال ابدي دست مي يابد. بنابراين در اين نگاه به دنيا، دنيادر مقابل آخرت نيست تا توجه به يكي شده و از ديگري صرف نظر شود. توجه به اين دو درهم تنيده شده و دنيا است كه آخرت را كامل مي‌كند و اين دو با هم كاملاً در ارتباط‌اند.قرآن مي‌فرمايد: "قل من حرّم زينة الله التي أخرجلعباده والطيبات من الرزق...؛[6]بگو:چه كسي لباس هايي را كه خدا براي بندگانش پديد آورده و خوردني هاي پاك را حرام كرده است". در اين آيه، استفاده از مواهب و نعمت هاي خداوند در اين دنيا مطلوب دانسته شده است و كسي نمي تواند تحريم كند، چرا كه خداوند تحريم نكرده است. خداوند اين نعمت ها را به انسان داده تا از آن ها استفاده و بهره برداري كند. اما بايد به مرزهايي كه براي بهره وري تعيين كرده است، توجه نمود. شكستن
اين مرزها به نابودي سعادت و كمال جاودانهمي انجامد؛ بنابراين نعمت هاي خداوندي مي‌تواند در دنيا مورد استفاده قرار گيرد،به گونه اي كه در تضاد
با سعادت اخروي قرار نگيرد؛ زيرا اصل وحقيقت، آن عالَم است.
"والاخرة خيرٌ وأبقي" حتي مي توان از نعمت هايخداوند در عين بهره برداري، جهت
سعادت اخروي استفاده نمود.
"وابتع فيما اتاك الله من الدّارالاخرة ولا تنس نصيبك من الدّنيا؛[7]در آنچه خدايت داده، سرايآخرت را بجوي و بهرة خويش را از دنيا فراموش مكن".
پی نوشت:
1 - بقره (2) آيه 156.
2 - آيت الله مكارم شيرازي، پيام قرآن، ج5، ص 17، با تلخيص.
3 - بحارالانوار، ج6، ص 126، چاپ بيروت.
4 - مؤمنون (23) آيات 100 و 99.
5 - اعمال شب نيمه شعبان، مفاتيح الجنان.
6 - اعراف (7) آيه 32.
7 - قصص (28) آيه 77.
www.eporsesh.com
آخرت، هدف نهايي انسان ها است: "ما از آن خداييم و به سوي او باز مي گرديم".[1]
افرادي كه ترسيم درستي از آينده ندارند و در طلب اميال و هواپرستي و دنيا طلبي غرقند و آخرت را افسانه اي بيش نمي پندارند، اين گمان را در خود تقويت مي كنند كه وراي دنيا چيزي نيست، در حالي كه ايمان به معاد، زندگي را هدف مند مي‌كند.
انسان بايد همواره به فكر آخرت باشد، زيرا مسافر است و مرگ، پلي براي عبور از دنيا و رسيدن به جهان ابدي است. وجود انسان هايي كه ميان ما بودند و اكنون زير خاك آرميده اند و ما در انتظار ملحق شدن به ايشانيم، درس عبرتي بزرگ و هشدار براي غافلان است.
مرغ باغ ملكوتم، نِيَم از عالم خاكچندروزي قفسي ساخته اند از بدنم
اهميت موضوع معاد و تفكر دربارة آن،از آن جا معلوم مي‌شود كه حدود 1200 آيه به مباحث معاد و قيامت اختصاص پيدا كرده وبعد از ايمان به خدا، ايمان به قيامت ذكر شده است.
"1ـ ايمان به خدا و حكمت، عدالت و قدرت او بدونايمان به معاد كامل نمي‌گردد.
2ـ ايمان به معاد به زندگي انسان مفهوم مي‌دهد وزندگي اين جهان را از پوچي در مي آورد.
3ـ ايمان به معاد روند تكاملي زندگي بشر را در مسيرروشني نشان مي‌دهد.
4ـ ايمان به معاد ضامن اجراي تمام قوانين الهي،انگيزة اصلي تهذيب نفوس، احقاق حقوق، عمل به تكاليف، ايثار شهيدان و فداكاري است وانسان را حسابگر مي‌سازد.
5ـ ايمان به معاد، روح دنيا پرستي را كه خمير مايةتمام خطاها و جنايات است، تضعيف مي‌كند و دنيا را از صورت يك "هدف نهايي" بيرونآورده، مبدّل به يك "وسيله" براي نيل به سعادت جاويدان مي سازد.
6ـ ايمان به معاد، به اضافة ايمان به مبدأ عالم هستي، خط فاصل فرهنگ خداپرستان و مادييّن محسوب مي‌شود."[2]
امام باقر(ع) فرمود: "هر روز منادي (از عالم غيب) ندا مي‌دهدكه: به دنيا بياييد براي مردن. جمع كنيد براي از دست دادن. بسازيد براي خراب كردن".[3]
پس به عاقبت كار بينديشيد، قبل از آن كه دير شود.شخصي كه دنيا را مزرعة آخرت بداند، فرداي خود را آباد مي‌كند. البته تمام اين كوششها منافاتي با خوب زيستن و بهره بردن از مواهب الهي ندارد. اگر به آسايشي رسيد، آنرا قدر مي‌داند و ديگران را با خود سهيم مي‌كند و اگر سختي و مشكلاتي او را فراگرفت، با صبر و تحمل از آن عبور مي‌كند و باز خداي را شاكر خواهد بود.
انسان در دنيا مسافر است، پس اگر همواره به مقصد خويشننگرد، حوادث مختلف او را از راه به دور مي كند، در نتيجه خسران بزرگي در انتظاراو خواهد بود، كه باعث مي‌شود از پروردگار بخواهد تا با بازگشتنش به دنيا برايبهتر زيستن موافقت كند: "تا زماني كه مرگ يكي از آنان فرا رسد، مي‌گويد: پروردگار من! مرا بازگردانيد! شايد در آن چه ترك كردم (و كوتاهي نمودم) عمل صالحي انجام دهم!".[4]
آنجا كه دنيا مورد مذمت قرار مي گيرد، به اين معنااست كه دنيا هدف انسان باشد و تمام كوشش او براي دنيا قرار گيرد. در دعاي معصومينآمده: "اللّهم لا تجعل الدّنيا أكبر همّنا و لا مبلغعلمنا؛[5]خدايا! بيشترين همت وتلاش ما براي دنيا نباشد". امااگر دنيا هدف نباشد، بلكه وسيله اي براي دست يابي به كمال و سعادت ابدي باشد،بسيار با ارزش است و بايد اين وسيله را از هر جهت حفظ و نگهداري نمود، زيرا دردنيا است كه انسان به كمال ابدي دست مي يابد. بنابراين در اين نگاه به دنيا، دنيادر مقابل آخرت نيست تا توجه به يكي شده و از ديگري صرف نظر شود. توجه به اين دو درهم تنيده شده و دنيا است كه آخرت را كامل مي‌كند و اين دو با هم كاملاً در ارتباط‌اند.قرآن مي‌فرمايد: "قل من حرّم زينة الله التي أخرجلعباده والطيبات من الرزق...؛[6]بگو:چه كسي لباس هايي را كه خدا براي بندگانش پديد آورده و خوردني هاي پاك را حرام كرده است". در اين آيه، استفاده از مواهب و نعمت هاي خداوند در اين دنيا مطلوب دانسته شده است و كسي نمي تواند تحريم كند، چرا كه خداوند تحريم نكرده است. خداوند اين نعمت ها را به انسان داده تا از آن ها استفاده و بهره برداري كند. اما بايد به مرزهايي كه براي بهره وري تعيين كرده است، توجه نمود. شكستن
اين مرزها به نابودي سعادت و كمال جاودانهمي انجامد؛ بنابراين نعمت هاي خداوندي مي‌تواند در دنيا مورد استفاده قرار گيرد،به گونه اي كه در تضاد
با سعادت اخروي قرار نگيرد؛ زيرا اصل وحقيقت، آن عالَم است.
"والاخرة خيرٌ وأبقي" حتي مي توان از نعمت هايخداوند در عين بهره برداري، جهت
سعادت اخروي استفاده نمود.
"وابتع فيما اتاك الله من الدّارالاخرة ولا تنس نصيبك من الدّنيا؛[7]در آنچه خدايت داده، سرايآخرت را بجوي و بهرة خويش را از دنيا فراموش مكن".
پی نوشت:
1 - بقره (2) آيه 156.
2 - آيت الله مكارم شيرازي، پيام قرآن، ج5، ص 17، با تلخيص.
3 - بحارالانوار، ج6، ص 126، چاپ بيروت.
4 - مؤمنون (23) آيات 100 و 99.
5 - اعمال شب نيمه شعبان، مفاتيح الجنان.
6 - اعراف (7) آيه 32.
7 - قصص (28) آيه 77.
www.eporsesh.com
