پرسش :
زن از ارث اموال غيرمنقول محروم است و بعد از طلاق يا مرگ شوهر حق نفقه ندارد. در اين صورت چه تضمينى براى اداره زندگى او وجود دارد؟
پاسخ :
اولاً، زن از زمين ارث نمى برد، ولى از ديگر اموال شوهر و نيز قيمت ديگر اشياى غيرمنقول، مانند ساختمان و يا درختان باغ و امثال آن ارث مى برد.تحريرالوسيله، امام خمينى، ج 2، ص 396، مسأله 5. علاوه بر اين زن مالك مهريه خود است كه در زمان حيات شوهر به طور كامل مى گيرد و يا از اموال او بعد از مرگ اخذ مى نمايد.
ثانياً، پس از فوت شوهر، زن نسبت به شوهر كه در قيد حيات نيست حقّ نفقه ندارد لكن در صورتى كه امكان اداره زندگى را نداشته باشد حقّ نفقه بر فرزندان يا بستگان خويش را داراست و بر همه فرزندان واجب است نفقه مادر خويش را بپردازند. در صورت عدم وجود فرزندان، بستگان نسبى زن (هر كدام نزديك تر هستند) واجب است نفقه او را متقبل شوند.
ثالثاً: زن پس از فوت شوهر آزاد است و مى تواند از خانه بيرون رود و يا در خانه به كار اقتصادى مبادرت ورزد. بلكه قبل از آن نيز با به رسميت شناختن حق مالكيت اقتصادى و استقلال در مالكيت زنان توسّط شريعت اسلامى، زمينه توانايى بر اداره زندگى بعد از فوت شوهر براى آنان هست و دستور نفقه و وجوب آن بر شوهر به جهت آن است كه زنان به فعاليت هاى خارج از منزل چنان روى نياورند كه از تربيت فرزندان و همسردارى غافل شوند. بالاتر آنكه زنان در انجام همان كارهاى خانگى مانند شير دادن فرزندان خود و يا شستن لباس و آماده كردن غذا، نيز حق تقاضاى دستمزد و اُجرت دارند زيرا هيچ يك از اين ها از الزامات حقوقى بر زنان نيست. لذا زنان مى توانند از اين جهت نيز مالك شوند و در صورتى كه اين كارها را به قصد اجرت انجام داده باشند مى توان از يكى از دستورهاى حمايتى اسلام آن است كه مردها وصيت كنند به مدت يك سال نفقه همسرانشان از دارايى آنها پرداخت شود.
قرآن كريم در آيه 240 سوره بقره مى فرمايد:
«وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَ يَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِيَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْراجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِي ما فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَعْرُوفٍ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ»؛ «كسانى كه از شما در آستانه مرگ قرار مى گيرد و همسرانى از خود بجا مى گذارد بايد براى همسران خود وصيّت كنند كه تا يك سال آنها را با پرداختن هزينه زندگى بهره مند سازند به شرط آنكه (-(شوهر نكنند)-) و از خانه شوهر بيرون نروند و اگر (-(شوهر كردند)-) و بيرون رفتند گناهى بر شما نيست به آنچه درباره خود به طور شايسته انجام مى دهند و خداوند عزيز و حكيم است».
علاوه بر اينكه عدم ارث زن از زمين، اگرچه حكم مشهور فقهى است لكن مخالفينى بين مراجع دارد. به عنوان مثال مقام معظم رهبرى به ارث زن نسبت به قيمت زمين فتوا داده اند. مراجعه كنيد به سايت معظم له. www.leader.ir
در پايان گفتنى است؛ چه بسا يكى از حكمت هاى مهم بهره مندى كمتر زن از ارث، به جهت آن باشد كه انگيزه و زمينه نياز او به ازدواج مجدّد بيشتر فراهم گردد.
porseman.org
اولاً، زن از زمين ارث نمى برد، ولى از ديگر اموال شوهر و نيز قيمت ديگر اشياى غيرمنقول، مانند ساختمان و يا درختان باغ و امثال آن ارث مى برد.تحريرالوسيله، امام خمينى، ج 2، ص 396، مسأله 5. علاوه بر اين زن مالك مهريه خود است كه در زمان حيات شوهر به طور كامل مى گيرد و يا از اموال او بعد از مرگ اخذ مى نمايد.
ثانياً، پس از فوت شوهر، زن نسبت به شوهر كه در قيد حيات نيست حقّ نفقه ندارد لكن در صورتى كه امكان اداره زندگى را نداشته باشد حقّ نفقه بر فرزندان يا بستگان خويش را داراست و بر همه فرزندان واجب است نفقه مادر خويش را بپردازند. در صورت عدم وجود فرزندان، بستگان نسبى زن (هر كدام نزديك تر هستند) واجب است نفقه او را متقبل شوند.
ثالثاً: زن پس از فوت شوهر آزاد است و مى تواند از خانه بيرون رود و يا در خانه به كار اقتصادى مبادرت ورزد. بلكه قبل از آن نيز با به رسميت شناختن حق مالكيت اقتصادى و استقلال در مالكيت زنان توسّط شريعت اسلامى، زمينه توانايى بر اداره زندگى بعد از فوت شوهر براى آنان هست و دستور نفقه و وجوب آن بر شوهر به جهت آن است كه زنان به فعاليت هاى خارج از منزل چنان روى نياورند كه از تربيت فرزندان و همسردارى غافل شوند. بالاتر آنكه زنان در انجام همان كارهاى خانگى مانند شير دادن فرزندان خود و يا شستن لباس و آماده كردن غذا، نيز حق تقاضاى دستمزد و اُجرت دارند زيرا هيچ يك از اين ها از الزامات حقوقى بر زنان نيست. لذا زنان مى توانند از اين جهت نيز مالك شوند و در صورتى كه اين كارها را به قصد اجرت انجام داده باشند مى توان از يكى از دستورهاى حمايتى اسلام آن است كه مردها وصيت كنند به مدت يك سال نفقه همسرانشان از دارايى آنها پرداخت شود.
قرآن كريم در آيه 240 سوره بقره مى فرمايد:
«وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَ يَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِيَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْراجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِي ما فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَعْرُوفٍ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ»؛ «كسانى كه از شما در آستانه مرگ قرار مى گيرد و همسرانى از خود بجا مى گذارد بايد براى همسران خود وصيّت كنند كه تا يك سال آنها را با پرداختن هزينه زندگى بهره مند سازند به شرط آنكه (-(شوهر نكنند)-) و از خانه شوهر بيرون نروند و اگر (-(شوهر كردند)-) و بيرون رفتند گناهى بر شما نيست به آنچه درباره خود به طور شايسته انجام مى دهند و خداوند عزيز و حكيم است».
علاوه بر اينكه عدم ارث زن از زمين، اگرچه حكم مشهور فقهى است لكن مخالفينى بين مراجع دارد. به عنوان مثال مقام معظم رهبرى به ارث زن نسبت به قيمت زمين فتوا داده اند. مراجعه كنيد به سايت معظم له. www.leader.ir
در پايان گفتنى است؛ چه بسا يكى از حكمت هاى مهم بهره مندى كمتر زن از ارث، به جهت آن باشد كه انگيزه و زمينه نياز او به ازدواج مجدّد بيشتر فراهم گردد.
porseman.org
