پرسش :
در کتاب هاى حدیثى اهل سنّت، چند حدیث از حضرت على علیه السلام آورده شده است؟
پاسخ :
ابن حزم اندلسى، متوفاى سال 456 هجرى، در کتاب خویش نام صحابه را به ترتیب کثرت حدیث آورده و تعداد احادیث وارد شده از ناحیه حضرت على را 537 حدیث ذکر کرده است،[1] در حالى که شواهد و قراین فراوانى وجود دارد که احادیث حضرت على(علیه السلام) بیش از اینهاست.
عواملى که باعث کثرت حدیث مى شود، عبارتند از:
1. ارتباط زود هنگام فراوان با پیامبر (کثرت و سبق در ارتباط با پیامبر):
مسلم است اولین مردى که به پیامبر(صلى الله علیه وآله)ایمان آورد، حضرت على(علیه السلام)بوده است. هر چند در سن ایشان به هنگام اسلام آوردنشان تشکیک کرده اند، ولى این تشکیک اثرى ندارد; زیرا اولاً کودک ده ساله اى که معناى اسلام آوردن را مى فهمد، درک حدیث و تحمل آن براى او آسان تر است و ثانیاً احادیثى که از ابن عباس و حسنین(علیهم السلام) در زمان کودکى آنان نقل شده، در شمار احادیث معتبر است;
2. رها کردن سایر کارها براى فراگیرى حدیث از پیامبر:
کسى که مشغول کارهاى دیگر است، نمى تواند بیش تر از کسى که براى خدمت به پیامبر از کارهاى دیگر دست کشیده است، حدیث داشته باشد. گفته اند که ابو هریره براى رفع اتهامات دیگران به او درباره کثرت حدیث، به همین مسأله استدلال کرده است;
3. ذهن خوب و حافظه قوى:
درباره حافظه و هوشیارى حضرت على(علیه السلام) در تفسیر آیه (وَ تَعِیَها أُذُنٌ وَاعِیَةٌ);[2] آمده است که پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «یا علىٌّ، قَد دَعوتُ اللهَ أَن یَجعلَها أُذُنَکَ» و حضرت على(علیه السلام)فرمود: «فَما نَسیتُ شَیئاً»، و در جاى دیگر مى فرماید: «لَمّا نَزَلَت (وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَةٌ) إِلتَفَتَ رَسُولُ الله إِلَىَّ فَقالَ: إِنّ سَأَلتُ اللهَ أَنْ یَجَعَلَها أُذُنَکَ یا عَلىٌّ».[3] افزون بر این، پیامبر(صلى الله علیه وآله)پیش از آن که حضرت على(علیه السلام)از چیزى سؤال کند، خودشان باب گفت گو را باز مى نمود، در روایت آمده است که پیامبر(صلى الله علیه وآله)فرمود: «یا على، أَلا أعلمک»;[4] یا على! آیا نمى خواهى به تو آموزش دهم. همچنین در روایت آمده است از حضرت على(علیه السلام)سؤال کردند: «مالَکَ أَکثرَ أَصحابِ رسولِ الله حَدیثاً»; چرا شما از همه اصحاب بیش تر حدیث نقل مى کنید. آن حضرت در جواب فرمودند: «إنّى کُنتُ إذا سألتُهُ أَنْبَأَنى وَ إِذا سَکَتُّ إِبتَدَ أَنِى»;[5] من چنین بودم که هر گاه مطلبى را از پیامبر(صلى الله علیه وآله)مى پرسیدم ایشان پاسخ مى دادند، و هرگاه سکوت مى کردم خود آن حضرت شروع به بیان حدیث براى من مى نمود. این سؤال و جواب نشان مى دهد که زیادى روایات حضرت على(علیه السلام) از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) امرى مشهور و مسلم بوده است.
پی نوشتها:
[1]. أَسماء الصحابة الرواة و ما لکلّ واحد منهم من العدد، سعید بن حزم اندلسى، ص 33، اصحاب المئین، (نشر مکتبة القرآن، قاهره).
[2]. سوره الحاقه، آیه 126: و گوش هاى شنوا آن را نگه دارى مى کنند.
[3]. مناقب الکوفى، محمد بن سلیمان الکوفى، ج 1، ص 158، ح 94، (مجمع احیاء الثقافة الاسلامیه، 1412 هـ ق); شواهد التنزیل، الحاکم الحسکانى، ج 2، ص 361، ح 1007، (مجمع احیاء الثقافة الاسلامیه، 1411 هـق)، ذیل آیه 12 سوره حاقه.
[4]. مستدرک، حاکم نیشابورى، ج 3، ص 138، (دارالمعرفه بیروت، 1406هـ. ق).
[5]. الطبقات الکبرى، محمد بن سعد، ج 2، ص 338، (دارصادر، بیروت); وسایل الشیعه، الحرالعاملى، ج 1، ص 61، (مؤسسه آل البیت، 1414 هـ ق).
www.mazaheb.ir
ابن حزم اندلسى، متوفاى سال 456 هجرى، در کتاب خویش نام صحابه را به ترتیب کثرت حدیث آورده و تعداد احادیث وارد شده از ناحیه حضرت على را 537 حدیث ذکر کرده است،[1] در حالى که شواهد و قراین فراوانى وجود دارد که احادیث حضرت على(علیه السلام) بیش از اینهاست.
عواملى که باعث کثرت حدیث مى شود، عبارتند از:
1. ارتباط زود هنگام فراوان با پیامبر (کثرت و سبق در ارتباط با پیامبر):
مسلم است اولین مردى که به پیامبر(صلى الله علیه وآله)ایمان آورد، حضرت على(علیه السلام)بوده است. هر چند در سن ایشان به هنگام اسلام آوردنشان تشکیک کرده اند، ولى این تشکیک اثرى ندارد; زیرا اولاً کودک ده ساله اى که معناى اسلام آوردن را مى فهمد، درک حدیث و تحمل آن براى او آسان تر است و ثانیاً احادیثى که از ابن عباس و حسنین(علیهم السلام) در زمان کودکى آنان نقل شده، در شمار احادیث معتبر است;
2. رها کردن سایر کارها براى فراگیرى حدیث از پیامبر:
کسى که مشغول کارهاى دیگر است، نمى تواند بیش تر از کسى که براى خدمت به پیامبر از کارهاى دیگر دست کشیده است، حدیث داشته باشد. گفته اند که ابو هریره براى رفع اتهامات دیگران به او درباره کثرت حدیث، به همین مسأله استدلال کرده است;
3. ذهن خوب و حافظه قوى:
درباره حافظه و هوشیارى حضرت على(علیه السلام) در تفسیر آیه (وَ تَعِیَها أُذُنٌ وَاعِیَةٌ);[2] آمده است که پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «یا علىٌّ، قَد دَعوتُ اللهَ أَن یَجعلَها أُذُنَکَ» و حضرت على(علیه السلام)فرمود: «فَما نَسیتُ شَیئاً»، و در جاى دیگر مى فرماید: «لَمّا نَزَلَت (وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَةٌ) إِلتَفَتَ رَسُولُ الله إِلَىَّ فَقالَ: إِنّ سَأَلتُ اللهَ أَنْ یَجَعَلَها أُذُنَکَ یا عَلىٌّ».[3] افزون بر این، پیامبر(صلى الله علیه وآله)پیش از آن که حضرت على(علیه السلام)از چیزى سؤال کند، خودشان باب گفت گو را باز مى نمود، در روایت آمده است که پیامبر(صلى الله علیه وآله)فرمود: «یا على، أَلا أعلمک»;[4] یا على! آیا نمى خواهى به تو آموزش دهم. همچنین در روایت آمده است از حضرت على(علیه السلام)سؤال کردند: «مالَکَ أَکثرَ أَصحابِ رسولِ الله حَدیثاً»; چرا شما از همه اصحاب بیش تر حدیث نقل مى کنید. آن حضرت در جواب فرمودند: «إنّى کُنتُ إذا سألتُهُ أَنْبَأَنى وَ إِذا سَکَتُّ إِبتَدَ أَنِى»;[5] من چنین بودم که هر گاه مطلبى را از پیامبر(صلى الله علیه وآله)مى پرسیدم ایشان پاسخ مى دادند، و هرگاه سکوت مى کردم خود آن حضرت شروع به بیان حدیث براى من مى نمود. این سؤال و جواب نشان مى دهد که زیادى روایات حضرت على(علیه السلام) از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) امرى مشهور و مسلم بوده است.
پی نوشتها:
[1]. أَسماء الصحابة الرواة و ما لکلّ واحد منهم من العدد، سعید بن حزم اندلسى، ص 33، اصحاب المئین، (نشر مکتبة القرآن، قاهره).
[2]. سوره الحاقه، آیه 126: و گوش هاى شنوا آن را نگه دارى مى کنند.
[3]. مناقب الکوفى، محمد بن سلیمان الکوفى، ج 1، ص 158، ح 94، (مجمع احیاء الثقافة الاسلامیه، 1412 هـ ق); شواهد التنزیل، الحاکم الحسکانى، ج 2، ص 361، ح 1007، (مجمع احیاء الثقافة الاسلامیه، 1411 هـق)، ذیل آیه 12 سوره حاقه.
[4]. مستدرک، حاکم نیشابورى، ج 3، ص 138، (دارالمعرفه بیروت، 1406هـ. ق).
[5]. الطبقات الکبرى، محمد بن سعد، ج 2، ص 338، (دارصادر، بیروت); وسایل الشیعه، الحرالعاملى، ج 1، ص 61، (مؤسسه آل البیت، 1414 هـ ق).
www.mazaheb.ir
