پرسش :
مناسبترين زمان براي ازدواج دختران و پسران چه سني مي باشد؟
پاسخ :
زمان ازدواج هنگامي است كه انسان به بلوغ جنسي وبلوغ عقلي به حد كمال مطلوب آن برسد (منظور از كمال، رسيدن به بالاترين حد ممكن نيست بلكه منظور رسيدن به حد معمول ومتعارف مي باشد .
بلوغ جنسي، يك پديده طبيعي است كه زمان آن در همه كس و همه جا يكسان نيست.از مطالعه حالات انسانها در نقاط مختلف جهان، اين حقيقت به دست ميآيد كه معمولاً دختران و پسراني كه در نقاط گرمسير زندگي ميكنند و با شرايط رشد و نمو آن مناطق پرورش مييابند، زودتر از جواناني كه در نقاط سردسير زندگي ميكنند به حد بلوغ ميرسند.مطالعه تاريخ زندگي اعراب در عربستان كه يك منطقه گرم و سوزان ميباشد ميتواند شاهدي بر اين واقعيت باشد.البته براي استقلال در امر ازدواج، تنها رسيدن به سن بلوغ جنسي كافي نيست، بلكه علاوه بر آن، دختر و پسر بايد به بلوغ عقلي و فكري نيز رسيده باشند و به تعبيري ديگر «رشيد» باشند، يعني بتوانند مصلحت خود را تشخيص دهند تا اراده آنان در امر ازدواج، يك ركن اساسي به شمار آيد.معناي رشد انسان همانند ساير موجودات زنده، پيوسته در حال تغيير است و اين تغيير طبيعي و همگاني به صورت افزايش در قد، وزن و پيدايش عادتها و مهارتها و بطور كلي تغيير در رفتار در جنبههاي اجتماعي، اقتصادي و عاطفي، به تدريج ظاهر ميشود و اين همان چيزي است كه در روانشناسي رشد مورد بحث و گفتگو قرار ميگيرد.رشد عبارت است از دقت و زيركي و مواظبت براي سود بردن در معاملات و حفظ و نگهداري مال از اتلاف و صرف كردن آن در مواردي كه عقلا به كار مي برند.رشد، توانايي و قدرت فكري فرد در امور اقتصادي و اجتماعي است. بنابراين، رشد در مورد ازدواج يعني شايستگي و لياقت اداره ي زندگي؛ چنان كه شهيد مطهري در اين خصوص مي فرمايد:
منظور (از رشد در مورد ازدواج) تنها رشد جسماني نيست، منظور اين است كه رشد فكري و روحي داشته باشند، يعني بفهمند كه ازدواج يعني چه؟ تشكيل كانون خانوادگي يعني چه؟ عاقبت اين بله گفتن چيست؟ بايد بفهمد اين بله كه مي گويد، چه تعهدهايي و چه مسئوليت هايي به عهده ي او مي گذارد و بايد از انجام اين مسئوليتها بر آيد. (1)
با اين بيان ميتوان رشد در دختران را اينگونه معنا كرد:«توان در اداره زندگي و تربيت فرزند و قبول مسؤوليت مادري و حسن روابط اجتماعي.»بنابر اين ممكن است كودكي به سن بلوغ رسيده باشد و نسبت به تكاليف عبادي مثل نماز و روزه، مسؤول باشد، ولي توان انجام فعاليتهاي اقتصادي و اجتماعي را نداشته باشد. در اين صورت چنين فردي «بالغ» هست ولي رشيد نيست.سن آماده شدن يك دختر براي ازدواج، بستگي به درك عقلي و بلوغ رواني او دارد؛ امكان دارد دختري در سن چهارده سالگي و حتي كمتر قوه درك و مسؤوليت پذيري خانوادگي را داشته باشد و بتواند خانوادهاي را اداره كند و فرزندان خوبي تربيت كند اما، يك زن سي ساله از اداره خانه و دركمسؤوليت بازماند. پس آنچه كه در ازدواج مطرح است، آمادگي دختر و پسر است،
رسول خدا(ص) ميفرمايد:دختران باكره مانند ميوههاي روي درختانند اگر بموقع چيده نشوند، اشعه آفتاب آنها را فاسد ميكند و وزش باد آنها را پراكنده ميسازد؛ همچنين دختران وقتي به حدّ بلوغ رسيدند و مانند زنان، در خويشتن تمايل جنسي احساس كردند، دارويي جز ازدواج ندارند و اگر همسر نگيرند، از فساد ايمن نيستند، چرا كه بشرند و بشر از خطا و لغزش مصون نيست.»(2)
سن آماده شدن يك دختر براي ازدواج، بستگي به درك عقلي و بلوغ رواني او دارد.در اين حديث، حضرت(ص) تشبيه بسيار لطيف و دقيقي فرموده است. همانطور كه ميوه نه در زماني كه كال و نارس است، بايد چيده شود و نه زماني كه بپوسد و فاسد شود، دختري كه نتواند شوهر را درك كند و از وظايف همسرداري عاجز باشد و نتواند قبول مسؤوليت كند، ميوه كال و نارسي است كه هنوز بايد روي درخت (خانه پدر) بماند تا گذشت زمان او را رسيده و شيرين كند و باز اگر دختري نشاط و طراوت جواني را از دست بدهد و ازدواج نكند، در حقيقت همان ميوه روي درخت ماندهاي است كه هر چه بيشتر بماند بر افسردگي و پژمردگيش افزوده ميشود.(3)
با توجه به اين كه رشد فكري و عقلي در افراد متفاوت است اسلام حد و سن معيني براي ازدواج مشخص نكرده و آن را در اختيار خود زوجين و اولياي آنها قرار داده است و هر كدام از كارشناسان امور خانواده نيز به نظر خود سني تقريبي را براي ازدواج بيان كرده اند بعضي سن 16سال را براي دختران و 19 سال را براي پسران مناسب دانسته اند(4) بعضي ديگر مناسب ترين فصل ازدواج را براي پسران 18 الي 23سالگي و براي دختران 16 الي 20 سالگي بيان كرده اند .(5) با توجه به توضيحات مذكور تشخيص زمان مناسب براي ازدواج بر عهده خود اشخاص است اما در عين حال بايد توجه داشت كه به بهانه عدم آمادگي ، زمان ازدواج به تاخير نيفتد چرا كه پيامدهاي ناگواري در پي دارد .
پي نوشت:
1- مرتضي مطهري، امدادهاي غيبي در زندگي بشر به ضميمه ي چهار مقاله ي ديگر، (انتشارات صدرا، بي تا)، ص 153و 154
2 ـ وسايل الشيعه، ج14 ص39
3 ـ. بهشت خانواده، سيد جواد مصطفوي، ج2 ص52.
4- جوانان و انتخاب همسر ، علي اكبر مظاهري
5- راهنماي ازدواج ، امير ملك محمودي
www.morsalat.com
زمان ازدواج هنگامي است كه انسان به بلوغ جنسي وبلوغ عقلي به حد كمال مطلوب آن برسد (منظور از كمال، رسيدن به بالاترين حد ممكن نيست بلكه منظور رسيدن به حد معمول ومتعارف مي باشد .
بلوغ جنسي، يك پديده طبيعي است كه زمان آن در همه كس و همه جا يكسان نيست.از مطالعه حالات انسانها در نقاط مختلف جهان، اين حقيقت به دست ميآيد كه معمولاً دختران و پسراني كه در نقاط گرمسير زندگي ميكنند و با شرايط رشد و نمو آن مناطق پرورش مييابند، زودتر از جواناني كه در نقاط سردسير زندگي ميكنند به حد بلوغ ميرسند.مطالعه تاريخ زندگي اعراب در عربستان كه يك منطقه گرم و سوزان ميباشد ميتواند شاهدي بر اين واقعيت باشد.البته براي استقلال در امر ازدواج، تنها رسيدن به سن بلوغ جنسي كافي نيست، بلكه علاوه بر آن، دختر و پسر بايد به بلوغ عقلي و فكري نيز رسيده باشند و به تعبيري ديگر «رشيد» باشند، يعني بتوانند مصلحت خود را تشخيص دهند تا اراده آنان در امر ازدواج، يك ركن اساسي به شمار آيد.معناي رشد انسان همانند ساير موجودات زنده، پيوسته در حال تغيير است و اين تغيير طبيعي و همگاني به صورت افزايش در قد، وزن و پيدايش عادتها و مهارتها و بطور كلي تغيير در رفتار در جنبههاي اجتماعي، اقتصادي و عاطفي، به تدريج ظاهر ميشود و اين همان چيزي است كه در روانشناسي رشد مورد بحث و گفتگو قرار ميگيرد.رشد عبارت است از دقت و زيركي و مواظبت براي سود بردن در معاملات و حفظ و نگهداري مال از اتلاف و صرف كردن آن در مواردي كه عقلا به كار مي برند.رشد، توانايي و قدرت فكري فرد در امور اقتصادي و اجتماعي است. بنابراين، رشد در مورد ازدواج يعني شايستگي و لياقت اداره ي زندگي؛ چنان كه شهيد مطهري در اين خصوص مي فرمايد:
منظور (از رشد در مورد ازدواج) تنها رشد جسماني نيست، منظور اين است كه رشد فكري و روحي داشته باشند، يعني بفهمند كه ازدواج يعني چه؟ تشكيل كانون خانوادگي يعني چه؟ عاقبت اين بله گفتن چيست؟ بايد بفهمد اين بله كه مي گويد، چه تعهدهايي و چه مسئوليت هايي به عهده ي او مي گذارد و بايد از انجام اين مسئوليتها بر آيد. (1)
با اين بيان ميتوان رشد در دختران را اينگونه معنا كرد:«توان در اداره زندگي و تربيت فرزند و قبول مسؤوليت مادري و حسن روابط اجتماعي.»بنابر اين ممكن است كودكي به سن بلوغ رسيده باشد و نسبت به تكاليف عبادي مثل نماز و روزه، مسؤول باشد، ولي توان انجام فعاليتهاي اقتصادي و اجتماعي را نداشته باشد. در اين صورت چنين فردي «بالغ» هست ولي رشيد نيست.سن آماده شدن يك دختر براي ازدواج، بستگي به درك عقلي و بلوغ رواني او دارد؛ امكان دارد دختري در سن چهارده سالگي و حتي كمتر قوه درك و مسؤوليت پذيري خانوادگي را داشته باشد و بتواند خانوادهاي را اداره كند و فرزندان خوبي تربيت كند اما، يك زن سي ساله از اداره خانه و دركمسؤوليت بازماند. پس آنچه كه در ازدواج مطرح است، آمادگي دختر و پسر است،
رسول خدا(ص) ميفرمايد:دختران باكره مانند ميوههاي روي درختانند اگر بموقع چيده نشوند، اشعه آفتاب آنها را فاسد ميكند و وزش باد آنها را پراكنده ميسازد؛ همچنين دختران وقتي به حدّ بلوغ رسيدند و مانند زنان، در خويشتن تمايل جنسي احساس كردند، دارويي جز ازدواج ندارند و اگر همسر نگيرند، از فساد ايمن نيستند، چرا كه بشرند و بشر از خطا و لغزش مصون نيست.»(2)
سن آماده شدن يك دختر براي ازدواج، بستگي به درك عقلي و بلوغ رواني او دارد.در اين حديث، حضرت(ص) تشبيه بسيار لطيف و دقيقي فرموده است. همانطور كه ميوه نه در زماني كه كال و نارس است، بايد چيده شود و نه زماني كه بپوسد و فاسد شود، دختري كه نتواند شوهر را درك كند و از وظايف همسرداري عاجز باشد و نتواند قبول مسؤوليت كند، ميوه كال و نارسي است كه هنوز بايد روي درخت (خانه پدر) بماند تا گذشت زمان او را رسيده و شيرين كند و باز اگر دختري نشاط و طراوت جواني را از دست بدهد و ازدواج نكند، در حقيقت همان ميوه روي درخت ماندهاي است كه هر چه بيشتر بماند بر افسردگي و پژمردگيش افزوده ميشود.(3)
با توجه به اين كه رشد فكري و عقلي در افراد متفاوت است اسلام حد و سن معيني براي ازدواج مشخص نكرده و آن را در اختيار خود زوجين و اولياي آنها قرار داده است و هر كدام از كارشناسان امور خانواده نيز به نظر خود سني تقريبي را براي ازدواج بيان كرده اند بعضي سن 16سال را براي دختران و 19 سال را براي پسران مناسب دانسته اند(4) بعضي ديگر مناسب ترين فصل ازدواج را براي پسران 18 الي 23سالگي و براي دختران 16 الي 20 سالگي بيان كرده اند .(5) با توجه به توضيحات مذكور تشخيص زمان مناسب براي ازدواج بر عهده خود اشخاص است اما در عين حال بايد توجه داشت كه به بهانه عدم آمادگي ، زمان ازدواج به تاخير نيفتد چرا كه پيامدهاي ناگواري در پي دارد .
پي نوشت:
1- مرتضي مطهري، امدادهاي غيبي در زندگي بشر به ضميمه ي چهار مقاله ي ديگر، (انتشارات صدرا، بي تا)، ص 153و 154
2 ـ وسايل الشيعه، ج14 ص39
3 ـ. بهشت خانواده، سيد جواد مصطفوي، ج2 ص52.
4- جوانان و انتخاب همسر ، علي اكبر مظاهري
5- راهنماي ازدواج ، امير ملك محمودي
www.morsalat.com
