پرسش :
آیا سرزمین و یا شهری از کشور عراق به تصرف نیروهای نظامی ایران درآمد؟ چرا و به چه مدت؟
پاسخ :
بله؛ پس از آنکه عملیات بیت‌المقدس با موفقیت به اجرا درآمد و دشمن اشغالگر از قسمت وسیعی از خاک ایران عقب نشست به دلایل زیر ایران تصمیم گرفت که عملیات برون مرزی خود را آغاز کند:
اول آنکه پس از استقرار نیروهای ایرانی در شهرهای سومار، مهران و قصرشیرین و مشاهدة اوضاع، مشخص شد که حسن‌نیتی در کار نبوده و تمام این شهرها با خاک یکسان شده است، لذا این جنایات قطعاً نباید بدون پاسخ می‌ماند.
دوم اینکه معلوم شد صدامِ به اصطلاح صلح طلب، عقب نشینی را به طور ناقص انجام داده و این حرکت ارتش عراق به دلیل این بوده است که با حضور در ارتفاعات و مناطق سوق الجیشی و حساس، اشراف خود را بر شهرهای ایران حفظ کند و نیز از حملات احتمالی رزمندگان اسلام در امان بماند.
سوم اینکه در حالی که صدام از سویی سخن از متارکة جنگ می‌راند، از سوی دیگر به شدت سرگرم فعالیت و ایجاد مواضع و موانع از قبیل میادین مین و کانال و سیم خاردار بود.
و آخر اینکه بسیاری از شهرهای میهن اسلامی ایران در تیررس موشک‌اندازها، توپخانه‌ها و خمپاره اندازهای دشمن قرار داشت و هر روز دشمن این شهرها را زیر آتش سنگین خود می‌گرفت و عده‌ای از مردم غیرنظامی را به شهادت می‌رساند، لذا ایران چاره‌ای جز عقب راندن دشمن و دور نگه داشتن شهرها از آتش او نداشت. بنابراین مقامات جمهوری اسلامی تصمیم به پیشروی در خاک عراق و تصرف بعضی از شهرهای عراق گرفتند تا ارتش عراق را از مرزهای ایران دور کنند.
در پی این تصمیم عملیات‌های متعددی طراحی و اجرا شد؛ از جمله رزمندگان اسلام با اجرای عملیات والفجر 8 در تاریخ 20/11/1364 شهر مهم، استراتژیک و بندری فاو را تصرف و پس از 78 روز نبرد سنگین و وارد آوردن تلفات بسیار به دشمن تثبیت کردند. قبل از آن نیز شهر زبیدات عراق طی عملیات محرم که در تاریخ 10/8/1361 آغاز شده بود، به تصرف نیروهای اسلام درآمده بود. همچنین مناطقی مثل جزایر مجنون به مساحت 160 کیلومترمربع (دارای 50 حلقه چاه نفت)، بخشی از هورالهویزه، الحسان و الزجاجیه و بزرگ ترین دریاچة هورالهویزه به نام ام النعاج، به ترتیب طی عملیات های خیبر 13/12/1364، بدر 19/12/1363، قدس یک 24/3/1364 ، قدس پنج 14/5/1364 به تصرف نیروهای ایرانی درآمد.
علاوه بر این، رزمندگان موفق شدند طی عملیات والفجر 10 که در 25/12/1366 آغاز شده بود، شهرهای حلبچه، خرمال، دوجیله (سیروان)، بیاره و طویله را به تصرف خود درآورند. شهر ماؤوت عراق نیز در تیر 1366 در عملیات نصر 4 به تصرف نیروهای ایرانی درآمد. این شهرها و مناطق برای مدت‌ها در تصرف نیروهای ایرانی بود، اما صدام با به کارگیری گستردة سلاح‌های شیمیایی و با همکاری امریکا و حمایت بی‌دریغ ارتجاع عرب توانست فاو را در اواخر فروردین 1367 و شلمچه و جزایر مجنون را نیز در نیمه اول خرداد 1367 به تصرف درآورد. به این ترتیب در این مرحله که عراق به نحو بی‌سابقه ای تقویت شده بود، موفق شد با استفاده از توان نظامی، بهره‌گیری گسترده از سلاح‌های شیمیایی و به کارگیری تجارب گذشته، ابتکار عمل را به دست آورد و صحنه نبرد را به نفع خود تغییر دهد.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
بله؛ پس از آنکه عملیات بیت‌المقدس با موفقیت به اجرا درآمد و دشمن اشغالگر از قسمت وسیعی از خاک ایران عقب نشست به دلایل زیر ایران تصمیم گرفت که عملیات برون مرزی خود را آغاز کند:
اول آنکه پس از استقرار نیروهای ایرانی در شهرهای سومار، مهران و قصرشیرین و مشاهدة اوضاع، مشخص شد که حسن‌نیتی در کار نبوده و تمام این شهرها با خاک یکسان شده است، لذا این جنایات قطعاً نباید بدون پاسخ می‌ماند.
دوم اینکه معلوم شد صدامِ به اصطلاح صلح طلب، عقب نشینی را به طور ناقص انجام داده و این حرکت ارتش عراق به دلیل این بوده است که با حضور در ارتفاعات و مناطق سوق الجیشی و حساس، اشراف خود را بر شهرهای ایران حفظ کند و نیز از حملات احتمالی رزمندگان اسلام در امان بماند.
سوم اینکه در حالی که صدام از سویی سخن از متارکة جنگ می‌راند، از سوی دیگر به شدت سرگرم فعالیت و ایجاد مواضع و موانع از قبیل میادین مین و کانال و سیم خاردار بود.
و آخر اینکه بسیاری از شهرهای میهن اسلامی ایران در تیررس موشک‌اندازها، توپخانه‌ها و خمپاره اندازهای دشمن قرار داشت و هر روز دشمن این شهرها را زیر آتش سنگین خود می‌گرفت و عده‌ای از مردم غیرنظامی را به شهادت می‌رساند، لذا ایران چاره‌ای جز عقب راندن دشمن و دور نگه داشتن شهرها از آتش او نداشت. بنابراین مقامات جمهوری اسلامی تصمیم به پیشروی در خاک عراق و تصرف بعضی از شهرهای عراق گرفتند تا ارتش عراق را از مرزهای ایران دور کنند.
در پی این تصمیم عملیات‌های متعددی طراحی و اجرا شد؛ از جمله رزمندگان اسلام با اجرای عملیات والفجر 8 در تاریخ 20/11/1364 شهر مهم، استراتژیک و بندری فاو را تصرف و پس از 78 روز نبرد سنگین و وارد آوردن تلفات بسیار به دشمن تثبیت کردند. قبل از آن نیز شهر زبیدات عراق طی عملیات محرم که در تاریخ 10/8/1361 آغاز شده بود، به تصرف نیروهای اسلام درآمده بود. همچنین مناطقی مثل جزایر مجنون به مساحت 160 کیلومترمربع (دارای 50 حلقه چاه نفت)، بخشی از هورالهویزه، الحسان و الزجاجیه و بزرگ ترین دریاچة هورالهویزه به نام ام النعاج، به ترتیب طی عملیات های خیبر 13/12/1364، بدر 19/12/1363، قدس یک 24/3/1364 ، قدس پنج 14/5/1364 به تصرف نیروهای ایرانی درآمد.
علاوه بر این، رزمندگان موفق شدند طی عملیات والفجر 10 که در 25/12/1366 آغاز شده بود، شهرهای حلبچه، خرمال، دوجیله (سیروان)، بیاره و طویله را به تصرف خود درآورند. شهر ماؤوت عراق نیز در تیر 1366 در عملیات نصر 4 به تصرف نیروهای ایرانی درآمد. این شهرها و مناطق برای مدت‌ها در تصرف نیروهای ایرانی بود، اما صدام با به کارگیری گستردة سلاح‌های شیمیایی و با همکاری امریکا و حمایت بی‌دریغ ارتجاع عرب توانست فاو را در اواخر فروردین 1367 و شلمچه و جزایر مجنون را نیز در نیمه اول خرداد 1367 به تصرف درآورد. به این ترتیب در این مرحله که عراق به نحو بی‌سابقه ای تقویت شده بود، موفق شد با استفاده از توان نظامی، بهره‌گیری گسترده از سلاح‌های شیمیایی و به کارگیری تجارب گذشته، ابتکار عمل را به دست آورد و صحنه نبرد را به نفع خود تغییر دهد.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
