پرسش :
فروش نفت ایران و عراق در طول 8 سال جنگ تحمیلی بین دو کشور چگونه بود؟
پاسخ :
با توجه به اینکه قسمت عمدهاى از صدور نفت عراق از طریق خلیج فارس صورت مىگرفت، از همان ابتداى جنگ، صدور نفت عراق از خلیج فارس با دشوارى روبهرو شد و سپس قطع گردید. به دلیل محدودیت دسترسى عراق به خلیج فارس، این کشور مجبور شد در طول جنگ نفت خود را از طریق لولههاى نفتى از خاک ترکیه، اردن و عربستان صادر کند.
یکى از مسیرهاى دیگر صدور نفت عراق، لولهاى بود که از خاک سوریه عبور مىکرد. سوریه در سال 1982 خط لوله انتقال نفت کرکوک به مدیترانه را که روزانه 300 هزار بشکه نفت عراق را به خارج صادر مىکرد، مسدود نمود. عراق براى جبران آن، خط لولهاى به بندر سعودى «ینبع» در کنار دریاى سرخ احداث نمود. همچنین احداث خط لولهاى دیگر از طریق اردن به خلیج عقبه در طرح قرار گرفت.
در سال 1982 عراق قرار دادى یک میلیارد دلارى را براى احداث خط لوله نفتى از عراق به بندر عقبه با شرکت مهندسى ساختمانى گروه بجتل امضا نمود. آمریکایىها موافقت اسرائیل را در این زمینه به دست آوردند و به عراقىها در مورد امنیت خطوط لوله نفتى عراق که به بنادر مدیترانه و دریاى سرخ متصل مىشد، اطمینان دادند.
صادرات نفتى عراق در سال 1987 )صرف نظر از مسدود شدن خط لوله سوریه و اسکلههاى البکر و العمیه در خلیج فارس( در حدود 5 / 1 میلیون بشکه در روز بود. نفت صادراتى عراق از طریق بندر ینبع عربستان عمدتا از طریق منطقه زبیر در جنوب غربى بصره تأمین مىشد که حدود 16 مخزن عظیم نفت خام به میزان 6 میلیون بشکه در منطقه زبیر وجود دارد.
سیستم صدور نفت عراق در سال هفتم جنگ از طریق اردن، عربستان و ترکیه طراحى شده بود و سعودىها در اجراى لوله گذارى نیز تعهداتى را پذیرفتند. به این ترتیب عراق توانست در طى جنگ، صدور نفت خود را تا سقف 6 / 1 میلیون بشکه در روز ادامه دهد.
ایران به دلیل داشتن از سواحل طولانى و مناسب در خلیج فارس و دریاى عمان، نفت خود را از طریق نفتکشها صادر مىکند که در دوران جنگ نیز صدور نفت ایران از همین طریق بود. عراق براى ضربه زدن به توان اقتصادى ایران، از سال 1362 به بعد جنگ نفتکشها را در خلیج فارس آغاز نمود و هم زمان پایانههاى نفتى ایران را در خلیج فارس مورد حمله قرار داد. وزیر نفت عراق در این باره گفته است: عراق به نفتکشهایى که به بنادر ایران نزدیک شوند حمله خواهد کرد، زیرا این بنادر شاهرگ اقتصاد ایران - که ماشین جنگى این کشور را تغذیه مىکند - هستند.
با حملات عراق به مراکز نفتى ایران در خلیج فارس، شرکتهایى بیمه بینالمللى مرتبا هزینههاى بیمه جنگى خود در منطقه را افزایش مىدادند که این نیز به نوبه خود موجب کاهش هر چه بیشتر ارزش نفت ایران مىشد. حملات عراق به مراکز نفتى و نفتکشهاى ایران خسارات زیادى به ایران وارد مىنمود و از صدور نفت ایران مىکاست. عراق با حمله به نفتکشها در خلیج فارس، قصد داشت از صدور نفت ایران جلوگیرى نماید.
براساس محاسبه متخصصان نفتى، درآمد ایران از نفت در مارس 1986 )اسفند 1364( حدود 420 میلیون دلار در ماه بود که این درآمد نسبت به درآمد ماهانه 3 / 1 میلیارد دلار در سال قبل به یک سوم سقوط کرده بود. در این زمان عراق روزانه 6 / 1 میلیون بشکه نفت صادر مىکرد.
به رغم کاهش تولید و صدور نفت ایران در دوران جنگ، صادرات نفت ایران هیچگاه متوقف نشد و همچنان ادامه یافت که این به دلیل داشتن سواحل طولانى در خلیج فارس و بیمه نمودن کشتىهاى نفتکش بود.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
با توجه به اینکه قسمت عمدهاى از صدور نفت عراق از طریق خلیج فارس صورت مىگرفت، از همان ابتداى جنگ، صدور نفت عراق از خلیج فارس با دشوارى روبهرو شد و سپس قطع گردید. به دلیل محدودیت دسترسى عراق به خلیج فارس، این کشور مجبور شد در طول جنگ نفت خود را از طریق لولههاى نفتى از خاک ترکیه، اردن و عربستان صادر کند.
یکى از مسیرهاى دیگر صدور نفت عراق، لولهاى بود که از خاک سوریه عبور مىکرد. سوریه در سال 1982 خط لوله انتقال نفت کرکوک به مدیترانه را که روزانه 300 هزار بشکه نفت عراق را به خارج صادر مىکرد، مسدود نمود. عراق براى جبران آن، خط لولهاى به بندر سعودى «ینبع» در کنار دریاى سرخ احداث نمود. همچنین احداث خط لولهاى دیگر از طریق اردن به خلیج عقبه در طرح قرار گرفت.
در سال 1982 عراق قرار دادى یک میلیارد دلارى را براى احداث خط لوله نفتى از عراق به بندر عقبه با شرکت مهندسى ساختمانى گروه بجتل امضا نمود. آمریکایىها موافقت اسرائیل را در این زمینه به دست آوردند و به عراقىها در مورد امنیت خطوط لوله نفتى عراق که به بنادر مدیترانه و دریاى سرخ متصل مىشد، اطمینان دادند.
صادرات نفتى عراق در سال 1987 )صرف نظر از مسدود شدن خط لوله سوریه و اسکلههاى البکر و العمیه در خلیج فارس( در حدود 5 / 1 میلیون بشکه در روز بود. نفت صادراتى عراق از طریق بندر ینبع عربستان عمدتا از طریق منطقه زبیر در جنوب غربى بصره تأمین مىشد که حدود 16 مخزن عظیم نفت خام به میزان 6 میلیون بشکه در منطقه زبیر وجود دارد.
سیستم صدور نفت عراق در سال هفتم جنگ از طریق اردن، عربستان و ترکیه طراحى شده بود و سعودىها در اجراى لوله گذارى نیز تعهداتى را پذیرفتند. به این ترتیب عراق توانست در طى جنگ، صدور نفت خود را تا سقف 6 / 1 میلیون بشکه در روز ادامه دهد.
ایران به دلیل داشتن از سواحل طولانى و مناسب در خلیج فارس و دریاى عمان، نفت خود را از طریق نفتکشها صادر مىکند که در دوران جنگ نیز صدور نفت ایران از همین طریق بود. عراق براى ضربه زدن به توان اقتصادى ایران، از سال 1362 به بعد جنگ نفتکشها را در خلیج فارس آغاز نمود و هم زمان پایانههاى نفتى ایران را در خلیج فارس مورد حمله قرار داد. وزیر نفت عراق در این باره گفته است: عراق به نفتکشهایى که به بنادر ایران نزدیک شوند حمله خواهد کرد، زیرا این بنادر شاهرگ اقتصاد ایران - که ماشین جنگى این کشور را تغذیه مىکند - هستند.
با حملات عراق به مراکز نفتى ایران در خلیج فارس، شرکتهایى بیمه بینالمللى مرتبا هزینههاى بیمه جنگى خود در منطقه را افزایش مىدادند که این نیز به نوبه خود موجب کاهش هر چه بیشتر ارزش نفت ایران مىشد. حملات عراق به مراکز نفتى و نفتکشهاى ایران خسارات زیادى به ایران وارد مىنمود و از صدور نفت ایران مىکاست. عراق با حمله به نفتکشها در خلیج فارس، قصد داشت از صدور نفت ایران جلوگیرى نماید.
براساس محاسبه متخصصان نفتى، درآمد ایران از نفت در مارس 1986 )اسفند 1364( حدود 420 میلیون دلار در ماه بود که این درآمد نسبت به درآمد ماهانه 3 / 1 میلیارد دلار در سال قبل به یک سوم سقوط کرده بود. در این زمان عراق روزانه 6 / 1 میلیون بشکه نفت صادر مىکرد.
به رغم کاهش تولید و صدور نفت ایران در دوران جنگ، صادرات نفت ایران هیچگاه متوقف نشد و همچنان ادامه یافت که این به دلیل داشتن سواحل طولانى در خلیج فارس و بیمه نمودن کشتىهاى نفتکش بود.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
