پرسش :
محسن سقط شده که قبرش در مسیر شام زیارتگاه است و گفته می شود که فرزند امام حسین بوده آیا سند دارد؟
پاسخ :
هر چند در منابع تاریخی مربوط به امام حسین ـ علیه السلام ـ در بحث اولاد آن حضرت نامی از محسن ذکر نشده است اما به نظر می رسد وی در مسیر شام در نزدیکی حلب سقط شده و در همان جا مدفون گردیده است.
مورخان در تعداد اولاد امام حسین ـ علیه السلام ـ شش فرزند و برخی ده فرزند را ذکر کرده اند. شیخ مفید اولاد آن حضرت را این گونه نوشته «علی بن حسین اکبر، علی بن حسین اصغر، جعفر بن حسین، عبدالله بن حسین، سکینه و فاطمه»[1]
حسن محمد قمی نیز در تاریخ قم علی اکبر، علی اصغر، جعفر، عبدالله، سکینه و فاطمه و محمد را به عنوان اولاد امام حسین ـ علیه السلام ـ ذکر کرده است.[2] سایر مورخان نیز تقریباً همین اسامی را ذکر کرده اند اما نامی از محسن نبرده اند. علی بن عیسی اربلی اولاد آن حضرت را ده عدد ذکر کرده است.[3] در بین اسامی مذکور نام محسن یافت نمی شود. به نظر می رسد علت عدم ذکر نام محسن در بین اولاد آن حضرت به علت سقط شدن این فرزند بعد از جریان عاشورا باشد. لذا مورخان چندان توجهی به ذکر نام این طفل نداشته اند. یاقوت حموی در معجم البلدان می نویسد: «جوشن، کوهی است در طرف غربی حلب که از آن جا مس برداشت می شده. لکن آن معدن از کار افتاده است و آن از زمانی بوده است که اسرای اهل بیت حسین بن علی ـ علیه السلام ـ را از این مکان عبور دادند، در میان آن ها زوجه ای بود حامله، بچه خود را در آن جا سقط کرد. اهل بیت امام از مردم آن دیار درخواست کمک (آب و غذا) کردند اما کسی به آن ها کمک نکرد ... در قبله آن کوه محل شهادت آن سقط است و آن سقط اسمش محسن بن حسین ـ علیه السلام ـ است.»[4]
شیخ عباس قمی این مطالب را در منتهی الآمال ذکر کرد. سپس می نویسد: من به زیارت آن مشهد مشرف شده ام. این زیارتگاه به شهر حلب نزدیک است»[5] سپس به نقل از کتاب «نسمه السحر» می نویسد: «سیف الدوله این زیارتگاه را تعمیر کرد و علت آن این بود که شبی نوری را دید که از آن مکان ساطع است چون صبح شد به آن جا رفت و امر کرد آن جا را حفر کردند. در آن جا سنگی را یافت که بر آن نوشته شده بود که این مُحَسّنِ بن حسین بن علی بن ابی طالب است. سپس علویین و سادات را جمع کرد و از ایشان سوال کرد. بعضی از ایشان گفتند که چون اهل بیت را اسیر کردند، (ایام یزید) از حلب عبور می دادند یکی از زن های امام حسین ـ علیه السلام ـ بچه خود را سقط کرد ... پس سیف الدوله آن را تعمیر کرد»[6]
نتیجه گیری:زیارتگاهی که در نزدیکی حلب منسوب به محسن بن حسین بن علی ـ علیه السلام ـ است از اعتبار برخوردار است. علمایی چون شیخ عباس قمی این مکان را زیارت کرده اند و آن را معتبر می دانند.
قمی می نویسد: من به زیارت آن مشهد مشرف شده ام و به حلب نزدیک است و در آن جا از او به شیخ مُحَسّنِ تعبیر می کنند. عمارتی رفیع داشته که فعلا خراب شده.»[7]
«صاحب نسمه السحر، از ابن طی نقل کرده که در تاریخ حلب گفته که سیف الدوله مشهدی را که در خارج حلب است تعمیر کرد به سبب آن که شبی دید نوری را که در آن مکان چون صبح شد به آن جا رفت و امر کرد آن جا را حفر کردند پس در آن جا سنگی را یافت که بر آن نوشته شده بود که این مُحَسّنِ بن حسین بن علی بن ابی طالب است. پس جمع کرد علویین و سادات را و از ایشان سوال کرد، بعضی از ایشان گفتند که برخی چون اهل بیت را اسیر کردند، ایام یزید از حلب عبور می دادند یکی از زن های امام حسین ـ علیه السلام ـ سقط کرد بچه خود را پس سیف الدوله آن را تعمیر کرد.»[8]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. منتهی الآمال شیخ عباس قمی، ج1، ص 776، به بعد و ص 856.
2. یاقوت صمد، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، بی تا، ج2، ص 186.
پاورقی ها:
[1]. شیخ مفید، الارشاد، بی جا، دار المفید، بی تا، ج2، ص 135.
[2]. حسن بن محمد قمی، تاریخ قم، تهران، توس، 1361، ص 196.
[3]. علی بن اربلی، کشف الغمه، تبریز، سوق مسجد الجامع، ج2، ص 38.
[4]. یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، بی تا، ج2، ص 186.
[5]. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، قم، نشر هجرت، 1411 هـ . ق، ج1، ص 777.
[6]. همان، ص 777.
[7]. همان، ص 777.
[8]. همان، ص 777.
منبع: اندیشه قم
هر چند در منابع تاریخی مربوط به امام حسین ـ علیه السلام ـ در بحث اولاد آن حضرت نامی از محسن ذکر نشده است اما به نظر می رسد وی در مسیر شام در نزدیکی حلب سقط شده و در همان جا مدفون گردیده است.
مورخان در تعداد اولاد امام حسین ـ علیه السلام ـ شش فرزند و برخی ده فرزند را ذکر کرده اند. شیخ مفید اولاد آن حضرت را این گونه نوشته «علی بن حسین اکبر، علی بن حسین اصغر، جعفر بن حسین، عبدالله بن حسین، سکینه و فاطمه»[1]
حسن محمد قمی نیز در تاریخ قم علی اکبر، علی اصغر، جعفر، عبدالله، سکینه و فاطمه و محمد را به عنوان اولاد امام حسین ـ علیه السلام ـ ذکر کرده است.[2] سایر مورخان نیز تقریباً همین اسامی را ذکر کرده اند اما نامی از محسن نبرده اند. علی بن عیسی اربلی اولاد آن حضرت را ده عدد ذکر کرده است.[3] در بین اسامی مذکور نام محسن یافت نمی شود. به نظر می رسد علت عدم ذکر نام محسن در بین اولاد آن حضرت به علت سقط شدن این فرزند بعد از جریان عاشورا باشد. لذا مورخان چندان توجهی به ذکر نام این طفل نداشته اند. یاقوت حموی در معجم البلدان می نویسد: «جوشن، کوهی است در طرف غربی حلب که از آن جا مس برداشت می شده. لکن آن معدن از کار افتاده است و آن از زمانی بوده است که اسرای اهل بیت حسین بن علی ـ علیه السلام ـ را از این مکان عبور دادند، در میان آن ها زوجه ای بود حامله، بچه خود را در آن جا سقط کرد. اهل بیت امام از مردم آن دیار درخواست کمک (آب و غذا) کردند اما کسی به آن ها کمک نکرد ... در قبله آن کوه محل شهادت آن سقط است و آن سقط اسمش محسن بن حسین ـ علیه السلام ـ است.»[4]
شیخ عباس قمی این مطالب را در منتهی الآمال ذکر کرد. سپس می نویسد: من به زیارت آن مشهد مشرف شده ام. این زیارتگاه به شهر حلب نزدیک است»[5] سپس به نقل از کتاب «نسمه السحر» می نویسد: «سیف الدوله این زیارتگاه را تعمیر کرد و علت آن این بود که شبی نوری را دید که از آن مکان ساطع است چون صبح شد به آن جا رفت و امر کرد آن جا را حفر کردند. در آن جا سنگی را یافت که بر آن نوشته شده بود که این مُحَسّنِ بن حسین بن علی بن ابی طالب است. سپس علویین و سادات را جمع کرد و از ایشان سوال کرد. بعضی از ایشان گفتند که چون اهل بیت را اسیر کردند، (ایام یزید) از حلب عبور می دادند یکی از زن های امام حسین ـ علیه السلام ـ بچه خود را سقط کرد ... پس سیف الدوله آن را تعمیر کرد»[6]
نتیجه گیری:زیارتگاهی که در نزدیکی حلب منسوب به محسن بن حسین بن علی ـ علیه السلام ـ است از اعتبار برخوردار است. علمایی چون شیخ عباس قمی این مکان را زیارت کرده اند و آن را معتبر می دانند.
قمی می نویسد: من به زیارت آن مشهد مشرف شده ام و به حلب نزدیک است و در آن جا از او به شیخ مُحَسّنِ تعبیر می کنند. عمارتی رفیع داشته که فعلا خراب شده.»[7]
«صاحب نسمه السحر، از ابن طی نقل کرده که در تاریخ حلب گفته که سیف الدوله مشهدی را که در خارج حلب است تعمیر کرد به سبب آن که شبی دید نوری را که در آن مکان چون صبح شد به آن جا رفت و امر کرد آن جا را حفر کردند پس در آن جا سنگی را یافت که بر آن نوشته شده بود که این مُحَسّنِ بن حسین بن علی بن ابی طالب است. پس جمع کرد علویین و سادات را و از ایشان سوال کرد، بعضی از ایشان گفتند که برخی چون اهل بیت را اسیر کردند، ایام یزید از حلب عبور می دادند یکی از زن های امام حسین ـ علیه السلام ـ سقط کرد بچه خود را پس سیف الدوله آن را تعمیر کرد.»[8]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. منتهی الآمال شیخ عباس قمی، ج1، ص 776، به بعد و ص 856.
2. یاقوت صمد، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، بی تا، ج2، ص 186.
پاورقی ها:
[1]. شیخ مفید، الارشاد، بی جا، دار المفید، بی تا، ج2، ص 135.
[2]. حسن بن محمد قمی، تاریخ قم، تهران، توس، 1361، ص 196.
[3]. علی بن اربلی، کشف الغمه، تبریز، سوق مسجد الجامع، ج2، ص 38.
[4]. یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، بی تا، ج2، ص 186.
[5]. شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، قم، نشر هجرت، 1411 هـ . ق، ج1، ص 777.
[6]. همان، ص 777.
[7]. همان، ص 777.
[8]. همان، ص 777.
منبع: اندیشه قم
