پرسش :
قرآن کریم نسبت به زیبایىها و زینت‌های دنیا چه هشداری می‌دهد؟
پاسخ :
قرآن کریم روی‌کردهای متفاوتی نسبت به زینت‌های دنیا دارد. در نگاه ابتدایی از آنها به نیکی یاد میکند؛ آنها را مظهر ذات کبریایی می‌داند؛ زینت‌های دنیا را برای بندگان صالح و مؤمن می‌داند؛ بهره‌گیری و استفاده از زیورهای دنیا را برای آنان مجاز شمرده؛ و مؤمنانی که خود را از آنها محروم می‌کنند مورد سرزنش قرار می‌دهد: «بگو: چه کسى زینتهاى خدا را که براى بندگانش پدید آورده و روزىهاى پاکیزه را حرام نموده؟! بگو: آنها در زندگى دنیا از آنِ کسانى است که ایمان آوردهاند (هر چند کفار هم با آنها شرکت جویند) در حالى‌که در روز قیامت مخصوص آنها خواهد بود».[1]
اما در آیات بسیاری، زینت‌ها و زرق و برق دنیا را مورد نکوهش قرار داده و آنها را در مقابل آخرت و نعمت‌های بهشتی ناچیز شمرده و مؤمنان را از دل بستن به آنها برحذر داشته است. آیات زیادی در این زمینه وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می‌شود، مانند:
1. «دارایى و فرزند پیرایههاى این زندگانى دنیا است و کردارهاى نیک که همواره بر جاى مىمانند نزد پروردگارت بهتر، و امید بستن به آنها نیکوتر است».[2]
2. «آنان که زندگى و زینت این دنیا را بخواهند، پس همه مزد کردارشان را در این جهان مىدهیم و در آن نقصانى نمىبینند».[3]
3. «آنچه به شما داده شده، متاع زندگى دنیا و زینت آن است و آنچه نزد خدا است بهتر و پایدارتر است، آیا اندیشه نمىکنید»؟![4]
4. «و همراه با کسانى که هر صبح و شام پروردگارشان را مىخوانند و خشنودى او را مىجویند، خود را به صبر وادار. و نباید چشمان تو براى یافتن پیرایههاى این زندگى دنیوى از اینان منصرف گردد. و از آن که دلش را از ذکر خود بىخبر ساختهایم، و از پى هواى نفس خود مىرود و در کارهایش اسراف مىورزد، پیروى مکن».[5]
با دقت در آیات قرآن کریم می‌توان به این حقیقت پی برد که زیورها و زینت‌های دنیا به خودی خود نه تنها مورد نکوهش نیستند، بلکه مظهر زیبایی جمال حق و قدرت لایزال پروردگارند، و اساساً آفرینش آنها برای انسان است: «او است که همه چیزهایى را که در روى زمین است، برایتان آفرید».[6] «آیا ندیدهاى که خدا هرچه را در روى زمین است مسخّر شما کرده است و کشتی‌ها را که در دریا به فرمان او مىروند؟ و آسمان را نگه‌داشته که جز به فرمان او بر زمین نیفتد؛ زیرا خدا را بر مردم رأفت و مهربانى است».[7]
آنچه باعث می‌شود تا قرآن کریم نگاهی متفاوت به این نعمت‌ها و مظاهر زیبایی حق داشته باشد، دلبستگی و روی‌کرد استقلالی به این ابزار تکامل و وسائل رشد و تعالی است.
این آیات از این حقیقت پرده برمی‌دارند که مجذوب شدن به زرق و برق دنیا، انسان را از آخرت غافل میکند و تمام توجّه آنان را به سوی خود جلب می‌نماید: «یَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَیاهِ الدُّنْیا وَ هُمْ عَنِ الآخِرَهِ هُمْ غافِلُونَ»؛[8] آنان به ظاهر زندگى دنیا آگاه‌اند و از آخرت بىخبرند.
و اگر چنین شد که زینت‌های دنیا مایه تفاخر و تجمل پرستی قرار گرفت، مورد نکوهش قرآن واقع می‌شود: «اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاهُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَهٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ... وَ مَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُور»؛[9] بدانید زندگی دنیا فقط بازی، سرگرمی، تجمّل پرستی و فخرفروشی در میان شما و افزون طلبی در اموال و فرزندان است... و زندگى دنیا جز متاعى فریبنده نیست.
پی نوشتها:
[1]. اعراف، 32، «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَةَ اللَّهِ الَّتی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذینَ آمَنُوا فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا خالِصَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ کَذلِکَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ».
[2]. کهف، 46، «الْمالُ وَ الْبَنُونَ زینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلاً».
[3]. هود، 15، «مَنْ کانَ یُریدُ الْحَیاةَ الدُّنْیا وَ زینَتَها نُوَفِّ إِلَیْهِمْ أَعْمالَهُمْ فیها وَ هُمْ فیها لا یُبْخَسُون».
[4]. قصص، 60، «وَ ما أُوتیتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَمَتاعُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ زینَتُها وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَیْرٌ وَ أَبْقى أَ فَلا تَعْقِلُون».
[5]. کهف، 28، «وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِیِّ یُریدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَیْناکَ عَنْهُمْ تُریدُ زینَةَ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ کانَ أَمْرُهُ فُرُطاً».
[6]. بقره، 29.
[7]. حج، 65.
[8]. روم، 7.
[9]. حدید، 20.
islamquest.net
قرآن کریم روی‌کردهای متفاوتی نسبت به زینت‌های دنیا دارد. در نگاه ابتدایی از آنها به نیکی یاد میکند؛ آنها را مظهر ذات کبریایی می‌داند؛ زینت‌های دنیا را برای بندگان صالح و مؤمن می‌داند؛ بهره‌گیری و استفاده از زیورهای دنیا را برای آنان مجاز شمرده؛ و مؤمنانی که خود را از آنها محروم می‌کنند مورد سرزنش قرار می‌دهد: «بگو: چه کسى زینتهاى خدا را که براى بندگانش پدید آورده و روزىهاى پاکیزه را حرام نموده؟! بگو: آنها در زندگى دنیا از آنِ کسانى است که ایمان آوردهاند (هر چند کفار هم با آنها شرکت جویند) در حالى‌که در روز قیامت مخصوص آنها خواهد بود».[1]
اما در آیات بسیاری، زینت‌ها و زرق و برق دنیا را مورد نکوهش قرار داده و آنها را در مقابل آخرت و نعمت‌های بهشتی ناچیز شمرده و مؤمنان را از دل بستن به آنها برحذر داشته است. آیات زیادی در این زمینه وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می‌شود، مانند:
1. «دارایى و فرزند پیرایههاى این زندگانى دنیا است و کردارهاى نیک که همواره بر جاى مىمانند نزد پروردگارت بهتر، و امید بستن به آنها نیکوتر است».[2]
2. «آنان که زندگى و زینت این دنیا را بخواهند، پس همه مزد کردارشان را در این جهان مىدهیم و در آن نقصانى نمىبینند».[3]
3. «آنچه به شما داده شده، متاع زندگى دنیا و زینت آن است و آنچه نزد خدا است بهتر و پایدارتر است، آیا اندیشه نمىکنید»؟![4]
4. «و همراه با کسانى که هر صبح و شام پروردگارشان را مىخوانند و خشنودى او را مىجویند، خود را به صبر وادار. و نباید چشمان تو براى یافتن پیرایههاى این زندگى دنیوى از اینان منصرف گردد. و از آن که دلش را از ذکر خود بىخبر ساختهایم، و از پى هواى نفس خود مىرود و در کارهایش اسراف مىورزد، پیروى مکن».[5]
با دقت در آیات قرآن کریم می‌توان به این حقیقت پی برد که زیورها و زینت‌های دنیا به خودی خود نه تنها مورد نکوهش نیستند، بلکه مظهر زیبایی جمال حق و قدرت لایزال پروردگارند، و اساساً آفرینش آنها برای انسان است: «او است که همه چیزهایى را که در روى زمین است، برایتان آفرید».[6] «آیا ندیدهاى که خدا هرچه را در روى زمین است مسخّر شما کرده است و کشتی‌ها را که در دریا به فرمان او مىروند؟ و آسمان را نگه‌داشته که جز به فرمان او بر زمین نیفتد؛ زیرا خدا را بر مردم رأفت و مهربانى است».[7]
آنچه باعث می‌شود تا قرآن کریم نگاهی متفاوت به این نعمت‌ها و مظاهر زیبایی حق داشته باشد، دلبستگی و روی‌کرد استقلالی به این ابزار تکامل و وسائل رشد و تعالی است.
این آیات از این حقیقت پرده برمی‌دارند که مجذوب شدن به زرق و برق دنیا، انسان را از آخرت غافل میکند و تمام توجّه آنان را به سوی خود جلب می‌نماید: «یَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَیاهِ الدُّنْیا وَ هُمْ عَنِ الآخِرَهِ هُمْ غافِلُونَ»؛[8] آنان به ظاهر زندگى دنیا آگاه‌اند و از آخرت بىخبرند.
و اگر چنین شد که زینت‌های دنیا مایه تفاخر و تجمل پرستی قرار گرفت، مورد نکوهش قرآن واقع می‌شود: «اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاهُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَهٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ... وَ مَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُور»؛[9] بدانید زندگی دنیا فقط بازی، سرگرمی، تجمّل پرستی و فخرفروشی در میان شما و افزون طلبی در اموال و فرزندان است... و زندگى دنیا جز متاعى فریبنده نیست.
پی نوشتها:
[1]. اعراف، 32، «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَةَ اللَّهِ الَّتی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذینَ آمَنُوا فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا خالِصَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ کَذلِکَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ».
[2]. کهف، 46، «الْمالُ وَ الْبَنُونَ زینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلاً».
[3]. هود، 15، «مَنْ کانَ یُریدُ الْحَیاةَ الدُّنْیا وَ زینَتَها نُوَفِّ إِلَیْهِمْ أَعْمالَهُمْ فیها وَ هُمْ فیها لا یُبْخَسُون».
[4]. قصص، 60، «وَ ما أُوتیتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَمَتاعُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ زینَتُها وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَیْرٌ وَ أَبْقى أَ فَلا تَعْقِلُون».
[5]. کهف، 28، «وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِیِّ یُریدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَیْناکَ عَنْهُمْ تُریدُ زینَةَ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ کانَ أَمْرُهُ فُرُطاً».
[6]. بقره، 29.
[7]. حج، 65.
[8]. روم، 7.
[9]. حدید، 20.
islamquest.net
