پرسش :
مشورت چه تأثیری در انتخاب همسر دارد؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آیت اللّه العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته):
مشورت در اسلام از ارزش والایى برخوردار است و در قرآن و احادیث بدان سفارش شده است. خداوند متعال در قرآن به پیامبرش مى فرماید: «وَشاوِرْهُمْ فِى الأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلى اللّهِ»؛ اى پیامبر در کارها با مؤمنین مشورت کن و هنگامى که تصمیم گرفتى بر خدا توکل کن.
و درباره مؤمنین مى فرماید: «وَأَمْرُهُمْ شُورى بَیْنَهُمْ» مؤمنین کارهایشان را با مشورت انجام مى دهند.
در احادیث نیز درباره مشورت سفارش شده است. از باب نمونه:
به رسول خدا صلى الله علیه و آله گفته شد: احتیاط در چیست؟ فرمود: مشورت کردن با صاحب نظران و پیروى از آنها.(1)
در وصیت هاى پیامبر به حضرت على چنین آمده است: «هیچ پشتیبانى استوارتر از مشورت و هیچ عقلى مانند عاقبت اندیشى نیست.»(2)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «مشورت با شخص عاقل و خیرخواه موجب برکت و هدایت خواهد شد و توفیقى است از جانب خداوند متعال. پس هنگامى که شخصى عاقل و خیرخواه در مورد مشورت تو را راهنمایى کرد مواظب باش بر خلاف نظرش عمل نکنى که اسباب هلاکت خواهد شد.»(3)
با مشورت کردن با افراد عاقل و آزموده مى توان از نتایج گران بهاى تجربیات آنها استفاده نمود. کسانى که در کارهاى مهم با دیگران مشورت مى کنند کمتر دچار لغزش و ندامت مى شوند. ولى با هرکسى هم نمى توان مشورت کرد. با افرادى باید مشورت کرد که اولاً: عاقل و چیزفهم باشند، زیرا افراد جاهل و ناآزموده نمى توانند مصالح واقعى را درک کنند تا در اختیار مشورت کننده قرار دهند. ثانیاً: دین دار باشد، زیرا به افراد بى دین نمى توان اعتماد کرد. به علاوه مصالح را از دیدگاه دین نمى سنجند و ممکن است مشورت کننده را به پرتگاه ضد دین و ضد اخلاق هدایت نمایند. ثالثاً: دوست و خیرخواه انسان باشد، زیرا اگر دوستى و خیرخواهى او به اثبات نرسد نمى توان به نظرهاى او اعتماد کرد، و ممکن است مشورت کننده را گمراه سازد و اسرارش را منتشر سازد.
حضرت صادق علیه السلام مى فرماید: «در مورد مشورت چهار شرط را باید رعایت کرد وگرنه ضرر آن از منفعتش زیادتر خواهد بود: طرف مشورت عاقل، آزاده، دین دار و دوست و برادر باشد و این که تمام اطلاعات خودت را در اختیارش بگذارى به طورى که اطلاعات او به مقدار اطلاعات تو باشد و راز تو را مخفى بدارد.
زیرا اگر عاقل بود از مشورت با او مى توانى استفاده کنى و اگر آزاده و دین دار بود در خیراندیشى براى تو جدیت خواهد کرد و اگر دوست و برادر بود اسرار تو را پنهان خواهد کرد. و اگر تمام اطلاعات خودت را در اختیارش قرار دادى بهتر مى تواند مورد مشاوره قرار گیرد و مصالح تو را بازگو کند.»(4)
بنابراین انسان باید در کارهاى مهم، با افراد دانا و باتجربه و دین دار و امین و خیرخواه مشورت نماید، بالاخص در امر ازدواج که بسیار مهم و سرنوشت ساز است. بهترین افرادى که مى توانند مورد مشاوره جوانان براى ازدواج قرار گیرند پدر و مادر مى باشند، مشروط بر این که دانا و اهل اطلاع باشند. پدر و مادر خیرخواه ترین و امین ترین افراد نسبت به فرزندانشان هستند. این درست نیست که پسر و دختر در امر ازدواج با پدر و مادر خود مشورت نکنند. پدر و مادر در این امر حساس و حیاتى مى توانند براى فرزندانشان راهنما و مشاور خوبى باشند زیرا هم اطلاعات و تجربه دارند هم امین و خیرخواهند. ولى مشروط بر این که نقش مشاور و راهنما را ایفا کنند و
تصمیم گیرى را بر عهده خود دختر یا پسر قرار دهند، نه این که تصمیم گیرنده باشند و ازدواج را بر آنها تحمیل نمایند.
بعد از پدر و مادر، جد و جده و برادر و خواهر و عمو و دایى و عمه و خاله نیز در صورتى که واجد شرایط باشند مى توانند مورد مشورت قرار گیرند. مشروط بر این که نقش مشاور و راهنما را ایفا کنند نه تصمیم گیرنده. بعد از اینها از کلیه افراد مطلع و دین دار و امین به ویژه از دوستان و آشنایان مورد اعتماد مى توان استفاده نمود.
در این جا لازم است به مشاوران نیز توصیه کنیم کسى که با شما مشورت مى کند به شما اعتماد کرده و شما را امین دانسته است، وظیفه دینى و وجدانى و انسانى شما ایجاب مى کند که در موضوع مورد مشورت، خوب دقت کنید و با کمال صداقت و امانت دارى آن چه را به نظرتان مى رسد، بدون کوچک ترین خلاف گویى و کتمان، در اختیار او قرار دهید، که اگر در مشورت خیانت نمایید مورد بازخواست خدا قرار خواهید گرفت. مشاور وظیفه دارد حق را بگوید؛ گرچه به ضرر خودش یا خویشانش یا دوستانش تمام شود.
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: «هرکس که با مسلمین در مشورت خیانت کند من از او بیزارم».(5)
پی‌نوشت‌ها:
1. مکارم الاخلاق ، ص 261: قیل لرسول اللّه صلى الله علیه و آله ، ما الحزم؟ «قال مشاورة ذوى الرأى و اتباعهم».
2. همان ، ص 368: و مما اوصى النبى به علیاً قال: «لا مظاهرة اوثق من المشاورة و لا عقل کالتدبیر».
3. همان ، ص 367: «مشاورة العاقل النّاصح یمن و رشد و توفیق من اللّه فاذا اشار علیک الناصح العاقل فایّاک و الخلاف فانّ فى ذلک العطب».
4. همان ، «انّ المشورة لا تکون الاّ بحدودها الاربعة، فمن عرفها بحدودها و الاّ کانت مضرتها على المستشیر اکثر من منفعتها: فاولها ان یکون الذى تشاوره عاقلاً و الثانى ان یکون حرّاً متدیناً و الثالث ان یکون صدیقاً مواخیاً و الرابع ان تطلعه على سرّک فیکون علمه کعلمک ثمّ یسرّ ذلک و یکتمه. فانّه اذا کان عاقلاً انتفعت بمشورته و اذا کان حرّاً متدیناً اجهد نفسه فى النصیحة و اذا کان صدیقاً مواخیاً کتم سرّک اذا اطلعته علیه فاذا اطلعته على سرّک فکان علمه کعلمک تمّت المشورة و کملت النصیحة».
5. بحار الانوار ، ج 75، ص 99: «من غشّ المسلمین فى مشورة فقد برئت منه».
منبع: makarem.ir
پاسخ از حضرت آیت اللّه العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته):
مشورت در اسلام از ارزش والایى برخوردار است و در قرآن و احادیث بدان سفارش شده است. خداوند متعال در قرآن به پیامبرش مى فرماید: «وَشاوِرْهُمْ فِى الأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلى اللّهِ»؛ اى پیامبر در کارها با مؤمنین مشورت کن و هنگامى که تصمیم گرفتى بر خدا توکل کن.
و درباره مؤمنین مى فرماید: «وَأَمْرُهُمْ شُورى بَیْنَهُمْ» مؤمنین کارهایشان را با مشورت انجام مى دهند.
در احادیث نیز درباره مشورت سفارش شده است. از باب نمونه:
به رسول خدا صلى الله علیه و آله گفته شد: احتیاط در چیست؟ فرمود: مشورت کردن با صاحب نظران و پیروى از آنها.(1)
در وصیت هاى پیامبر به حضرت على چنین آمده است: «هیچ پشتیبانى استوارتر از مشورت و هیچ عقلى مانند عاقبت اندیشى نیست.»(2)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «مشورت با شخص عاقل و خیرخواه موجب برکت و هدایت خواهد شد و توفیقى است از جانب خداوند متعال. پس هنگامى که شخصى عاقل و خیرخواه در مورد مشورت تو را راهنمایى کرد مواظب باش بر خلاف نظرش عمل نکنى که اسباب هلاکت خواهد شد.»(3)
با مشورت کردن با افراد عاقل و آزموده مى توان از نتایج گران بهاى تجربیات آنها استفاده نمود. کسانى که در کارهاى مهم با دیگران مشورت مى کنند کمتر دچار لغزش و ندامت مى شوند. ولى با هرکسى هم نمى توان مشورت کرد. با افرادى باید مشورت کرد که اولاً: عاقل و چیزفهم باشند، زیرا افراد جاهل و ناآزموده نمى توانند مصالح واقعى را درک کنند تا در اختیار مشورت کننده قرار دهند. ثانیاً: دین دار باشد، زیرا به افراد بى دین نمى توان اعتماد کرد. به علاوه مصالح را از دیدگاه دین نمى سنجند و ممکن است مشورت کننده را به پرتگاه ضد دین و ضد اخلاق هدایت نمایند. ثالثاً: دوست و خیرخواه انسان باشد، زیرا اگر دوستى و خیرخواهى او به اثبات نرسد نمى توان به نظرهاى او اعتماد کرد، و ممکن است مشورت کننده را گمراه سازد و اسرارش را منتشر سازد.
حضرت صادق علیه السلام مى فرماید: «در مورد مشورت چهار شرط را باید رعایت کرد وگرنه ضرر آن از منفعتش زیادتر خواهد بود: طرف مشورت عاقل، آزاده، دین دار و دوست و برادر باشد و این که تمام اطلاعات خودت را در اختیارش بگذارى به طورى که اطلاعات او به مقدار اطلاعات تو باشد و راز تو را مخفى بدارد.
زیرا اگر عاقل بود از مشورت با او مى توانى استفاده کنى و اگر آزاده و دین دار بود در خیراندیشى براى تو جدیت خواهد کرد و اگر دوست و برادر بود اسرار تو را پنهان خواهد کرد. و اگر تمام اطلاعات خودت را در اختیارش قرار دادى بهتر مى تواند مورد مشاوره قرار گیرد و مصالح تو را بازگو کند.»(4)
بنابراین انسان باید در کارهاى مهم، با افراد دانا و باتجربه و دین دار و امین و خیرخواه مشورت نماید، بالاخص در امر ازدواج که بسیار مهم و سرنوشت ساز است. بهترین افرادى که مى توانند مورد مشاوره جوانان براى ازدواج قرار گیرند پدر و مادر مى باشند، مشروط بر این که دانا و اهل اطلاع باشند. پدر و مادر خیرخواه ترین و امین ترین افراد نسبت به فرزندانشان هستند. این درست نیست که پسر و دختر در امر ازدواج با پدر و مادر خود مشورت نکنند. پدر و مادر در این امر حساس و حیاتى مى توانند براى فرزندانشان راهنما و مشاور خوبى باشند زیرا هم اطلاعات و تجربه دارند هم امین و خیرخواهند. ولى مشروط بر این که نقش مشاور و راهنما را ایفا کنند و
تصمیم گیرى را بر عهده خود دختر یا پسر قرار دهند، نه این که تصمیم گیرنده باشند و ازدواج را بر آنها تحمیل نمایند.
بعد از پدر و مادر، جد و جده و برادر و خواهر و عمو و دایى و عمه و خاله نیز در صورتى که واجد شرایط باشند مى توانند مورد مشورت قرار گیرند. مشروط بر این که نقش مشاور و راهنما را ایفا کنند نه تصمیم گیرنده. بعد از اینها از کلیه افراد مطلع و دین دار و امین به ویژه از دوستان و آشنایان مورد اعتماد مى توان استفاده نمود.
در این جا لازم است به مشاوران نیز توصیه کنیم کسى که با شما مشورت مى کند به شما اعتماد کرده و شما را امین دانسته است، وظیفه دینى و وجدانى و انسانى شما ایجاب مى کند که در موضوع مورد مشورت، خوب دقت کنید و با کمال صداقت و امانت دارى آن چه را به نظرتان مى رسد، بدون کوچک ترین خلاف گویى و کتمان، در اختیار او قرار دهید، که اگر در مشورت خیانت نمایید مورد بازخواست خدا قرار خواهید گرفت. مشاور وظیفه دارد حق را بگوید؛ گرچه به ضرر خودش یا خویشانش یا دوستانش تمام شود.
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: «هرکس که با مسلمین در مشورت خیانت کند من از او بیزارم».(5)
پی‌نوشت‌ها:
1. مکارم الاخلاق ، ص 261: قیل لرسول اللّه صلى الله علیه و آله ، ما الحزم؟ «قال مشاورة ذوى الرأى و اتباعهم».
2. همان ، ص 368: و مما اوصى النبى به علیاً قال: «لا مظاهرة اوثق من المشاورة و لا عقل کالتدبیر».
3. همان ، ص 367: «مشاورة العاقل النّاصح یمن و رشد و توفیق من اللّه فاذا اشار علیک الناصح العاقل فایّاک و الخلاف فانّ فى ذلک العطب».
4. همان ، «انّ المشورة لا تکون الاّ بحدودها الاربعة، فمن عرفها بحدودها و الاّ کانت مضرتها على المستشیر اکثر من منفعتها: فاولها ان یکون الذى تشاوره عاقلاً و الثانى ان یکون حرّاً متدیناً و الثالث ان یکون صدیقاً مواخیاً و الرابع ان تطلعه على سرّک فیکون علمه کعلمک ثمّ یسرّ ذلک و یکتمه. فانّه اذا کان عاقلاً انتفعت بمشورته و اذا کان حرّاً متدیناً اجهد نفسه فى النصیحة و اذا کان صدیقاً مواخیاً کتم سرّک اذا اطلعته علیه فاذا اطلعته على سرّک فکان علمه کعلمک تمّت المشورة و کملت النصیحة».
5. بحار الانوار ، ج 75، ص 99: «من غشّ المسلمین فى مشورة فقد برئت منه».
منبع: makarem.ir
