جایگاه صلح در قضاوت

امام علی علیه السلام به شریح قاضی فرمودند:
وَ اعْلَمْ أَنَّ الصُّلحَ جائزٌ بَیْنَ المُسلِمینَ اِلاّ صُلحا حَرَّمَ حَلالاً أَو أَحَلَّ حَراما؛

قضاوت براساس گمان

امام علی علیه السلام فرمودند:
لَیْسَ مِنَ الْعَدْلِ الْقَضاءُ عَلَی الثِّقَهِ بِالظَنِّ؛

اهمیت قضاوت در اسلام

امام علی علیه السلام به شریح قاضی فرمودند:
قَدْ جَلَسْتَ مَجْلِسا لایَجْلسُهُ إِلاَّنَبِیٌّ اَوْ وَصِیُّ نِبیٍّ اَوْ شَقِیٌّ؛

قرآن و سنت برترین داور

امام علی علیه السلام درباره ارجاع اختلافات به خدا و رسول صلّی الله علیه و آله فرمودند:
فَرَدُّهُ إِلَی اللّه ِ اَنْ نَحْکُمَ بِکِتابِهِ وَرَدُّهُ إِلَی الرَّسُولِ أَنْ نَأخُذَ بِسُنَّتِهِ؛

داوری الهی

امام علی علیه السلام فرمودند:
وَ اللّه ُ یَحْکُمُ عَلَی ما غابَ عَنْکَ؛

حقوق متقابل دولت و ملت

امام علی علیه السلام فرمودند:
أَیُّهَا النّاسُ إنَّ لی عَلَیکُمْ حَقّا وَلَکُمْ عَلَیَّ حَقٌّ، فَأَمّا حَقُّکُمْ عَلَیَّ فَالنَّصِیْحَهُ لَکُمْ وَ تَوْفیرُفَیْئِکُمْ عَلَیْکُم وَ تَعْلِیْمُکُمْ کَیْلا تَجْهَلُوا وَ تَأدیبُکُمْ کَیْما تَعْلَمُوا، وَأَمّا حَقّی عَلَیْکُمْ فَالْوَفاءُ بِالْبَیْعهِ وَالنَّصِیحَهُ فِی الْمَشْهَدِ وَالْمَغِیبِ وَالاِْجابَهُ حینَ أدْعُوکُم وَالطّاعَهُ حینَ آمُرُکُم؛

حق بهره برداری از منابع طبیعی

امام علی علیه السلام فرمودند:
قالَ رَسوُلُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله : خَمسٌ لا یَحِلُّ مَنْعُهُنَّ: اَلْماءُ، وَ المِلحُ، وَ الکَلاَءُ، وَ النّارُ، وَ العِلمُ؛

حق مشاوره

امام علی علیه السلام فرمودند:
مَن مَلَکَ استَأثَرَ، و مَنِ استَبَدَّ بِرَأْیِهِ هَلَکَ، و مَن شاوَرَ الرِّجالَ شارَکَها فِی عُقُولِها؛

حق تأمین معاش آبرومندانه

امام علی علیه السلام به مالک اشتر فرمودند:
اَللّه َ اللّه َ فِی الطَّبَقَهِ السُّفلی مِنَ الَّذِینَ لا حِیلَهَ لَهُم مِنَ المَساکِینَ و المُحتاجِینَ و أَهلِ الْبُؤْسَی و الزَّمْنَی، فَإِنَّ فی هَذِهِ الطَّبَقَهِ قانِعا و مُعْتَرّا، وَ احْفَظْ لِلّهِ مَا اسْتَحْفَظَکَ مِنْ حَقِّهِ فِیهِم، وَ اجعَلْ لَهُم قِسما مِنْ بَیتِ مَالِکِ، و قِسما مِن غَلّاتِ صَوافیِ الإِسلامِ فی کُلِّ بَلَدٍ؛

حق آزادی اشتغال

امام علی علیه السلام فرمودند:
لَستُ أَری أَن أُجْبِرَ أَحَدا عَلی عَمَلٍ یَکْرَهُهُ؛