انگیزه در کودکان؛ چرا و چگونه (بخش دوم)

 تشویق و تحسین کودکان براساس نظام ارزشی خانواده، موجب رشد و تقویت انگیزه­ های آن­ها می ­شود.
 

چکیده: با چه روش هایی می ­توان انگیزه را در کودکان تقویت کرد؟ در مقاله قبلی به چندین روش­ برای تقویت انگیزه در کودکان اشاره کردیم. در ادامه به سایر این راهکارهای کاربردی اشاره می­ کنیم. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 1107 /  تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

انگیزه عاملی است که به فرد نیرو و توانایی می دهد. به عبارت دیگر، همه ی رفتارهای ارادی بشر به دلیل خاصی پدید می آید که می توان آن را انگیزه خواند. روش­ها و اصولی برای ایجاد انگیزه وجود دارد که می‌توان از اولین و جزئی‌ترین گام­ها آن را بنا کرد. شما به عنوان والدین باید بچه‌ها را تشویق و ترغیب کنید تا همیشه با انگیزه باشند.
 

  ریاضیات
  شناخت و ایجاد الگو
برای این فعالیت واقعاً محدودۀ سنی وجود ندارد. فکر نمی‌کنم هیچ کس تمیز کردن را با لذت و رغبت انجام دهد. شاید دلیل این امر آن است که فکر می‌کنیم مجبوریم همۀ کارها را یک دفعه انجام دهیم و چون نمی‌توانیم این کار را بکنیم. بنابراین احساس دلسردی می‌کنیم.
مانند زمانی که در هنگام تدریس، مبحث درس را به قسمتهای مختلف تقسیم می‌کنیم. تمیز کردن خانه را نیز می‌توان به قسمتهای کوچک‌تر تقسیم کرد. در این حالت کارها ساده می‌شوند و با آنکه ممکن است بچه‌ها در حال انجام کارها خیلی سرحال نباشند، اما دست کم می‌دانند کارها را از کجا شروع کنند. برای کار بزرگی مانند تمیز کردن خانه می‌توانید هر بار یک اتاق را تمیز کنید. مثلاً هر دفعه پنجره‌های یک اتاق را بشویید. برای بچه‌ها شاید اولین گام این باشد که اسباب‌بازی­ها و لباس­ هایشان را در کمد بگذارند. پس از آن می‌توانند گردگیری کنند و بعد جاروبرقی بکشند. سعی کنید دو نفری با هم کار کنید، در هنگام کار از موسیقی استفاده کنید تا اینکه کار برایتان خوشایندتر شود. برای این کار بعضی آهنگ­ها انرژی می‌دهند و باعث می‌شوند به راحتی مدتی را صرف گردگیری یا کار دیگری کنید. تمیز کردن خانه را تبدیل به بازی کنید. اول مشخص کنید که این کار چقدر طول خواهد کشید. بعد برای خودتان با ساعت وقت بگیرید. کار خاصی را برای خودتان و فرزندتان تعیین کنید. می‌توانید با هم مسابقه بگذارید تا ببینید چه کسی می‌تواند همۀ کارها را سریع‌تر انجام دهد.
 

  بررسی مهارت­ها
  مشاهده و ثبت نتایج
این فعالیت به ما می‌آموزد که می‌توان کارها را طوری سازماندهی کرد که عملی شوند و جای هیچ بهانه‌ای باقی نمی‌ماند (چه در خانه، چه در مدرسه و چه در محل کار). برای این کار به کاغذ، مداد و خط‌کش نیاز دارید. جدولی برای کارهای روزمره از ساعت پنج بعدازظهر تا موقع خواب بکشید. از بچه‌ها بخواهید برای انجام هر کاری زمانی را تعیین کنند. ساعت­های مورد نظر را در جدول بنویسید. می‌توانید این جدول را به صورت زیر تهیه کنید:

روز بعد بچه‌ها کارهای برنامه‌ریزی شده را انجام می‌دهند. وقتی هر کاری را تمام کردند در قسمت «انجام شد» علامت بزنید.
دربارۀ زمانی که کارها انجام شده با فرزندانتان صحبت کنید. آیا تمام کارها را انجام داده‌اند؟ اگر نه، آیا دلایل یا بهانه‌های واقعی برای آن دارند؟ ممکن است بهانۀ آنها این باشد که مشغول بازی بوده‌اند و فراموش کرده‌اند سفره را بچینند. دربارۀ بهانه‌هایی که برای انجام ندادن کارها استفاده می‌شود صحبت کنید. آیا می‌دانید چه موقع بهانه می‌آوریم؟ به اطراف خانه نگاه کنید. دربارۀ کارهای خانه که باید انجام شوند فکر کنید. مثال: کمد را تمیز کن؛ کشوهای دراور را مرتب کن و باغچه را وجین کن. بزرگ‌ترها برای اینکه این کارها را انجام ندهند چه بهانه‌هایی می‌آورند؟
 

هر خانواده‌ای باید مشخص کند که برای انجام کارهای خانه یا شستن ظرف­ها چه تشویقی باید صورت بگیرد. بچه‌ها به معیارهای ما نیاز دارند. آیا آنها را به خاطر ساکت بودن تشویق می‌کنیم یا برای بلند صحبت کردن؟ برای خواندن کتاب یا تماشای تلویزیون؟ برای اطاعت از دستورات یا سرپیچی از آنها؟ هر خانواده باید نظام ارزشی خود را مشخص کند. باید قوانین کاملاً واضح باشند و افراد به صورت منصفانه و همیشگی از آن پیروی کنند. تشویق می‌تواند یک هدیه، یک امتیاز یا حق انجام چیزی، یک کلمۀ تحسین‌آمیز یا یک بوسه باشد. به هر صورت تشویق همیشه شیرین است.

 
به عقیدۀ من ما می‌توانیم به فرزندانمان کمک کنیم تا تواناییهای خود را درک کنند. این امر باعث می‌شود آنها حس خوبی دربارۀ خودشان داشته باشند و با قدرت کافی به رقابت با دیگران بپردازند. برای آنکه حس رقابت داشته باشیم، باید مشتاق به انجام کارهای سخت باشیم؛ اما باید این نکته را نیز بفهمیم که چه ویژگی خاصی داریم. رقابت بچه‌ها در کلاس مانند رقابت در زمین فوتبال نیست. در فوتبال ما یا برنده‌ایم و یا بازنده. صحبتهای زیادی دربارۀ چگونگی بازی یک تیم می‌شود؛ اما نتیجه‌ای که در اخبار اعلام می‌شود این است که چه کسی برنده بود و چه کسی بازنده شد.
در کلاس درس این امکان وجود دارد که افراد به گونه‌ای متفاوت، براساس شخصیت فردی خود برنده شوند. در مورد این سؤال که «من چه ویژگی خاص یا چه تفاوتی با دیگران دارم؟» بچه‌ها باید فکر کنند و از والدین و معلمانشان پاسخ آن را بشنوند. فرزندانی که از این مسئله آگاهند، نسبت به نوجوانان دیگری که توانایی­های منحصر به فرد خود را نمی‌دانند، در موقعیت بهتری قرار دارند.
برای بیشتر ما کسی وجود ندارد که برندۀ واقعی باشد و رقابت به این صورت پایان می‌یابد. هر روز افراد با برد و باخت­هایی مواجه می‌شوند؛ اما کسی اقبال بیشتری برای برنده شدن دارد که ناامید نشود. در بازی فوتبال درسی وجود دارد که وقتی گل خوردید یا در یک نیمۀ بازی مغلوب شدید، بلند شوید و بازی را طوری ادامه دهید، که گویا هیچ اتفاقی نیفتاده است.


منبع: دروتی، ریچ؛ (1393)، کلیدهای پرورش مهارت­های اساسی زندگی در کودکان و نوجوانان، مترجم اکرم قیطاسی، انتشارات صابرین.