تربیت دینی در دوران شیرخوارگی؛ چرا و چگونه

با پایه ­گذاری تربیت دینی در دوران شیرخوارگی، روند تربیت صحیح کودک در آینده آسان می­ شود.
 

چکیده : والدین باید تربیت دینی کودک شیرخوار خود را رکن برنامۀ تربیتی خود قرار دهند؛ چرا کمک مؤثری برای آسان شدن روند تربیت دینی، در سال‌های بعدی است. توجه به آیات و روایات مربوط، راهنمای خوبی در این زمینه است. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 1181 / تخمین زمان  مطالعه 6 دقیقه

تربیت دینی فرزند که از دوران جنینی آغاز می‌شود، باید در دوران شیرخوارگی نیز جدّی گرفته شود. پایه‌گذاری نور قرآن و اهل بیت در این دوران، کمک مؤثری برای آسان شدن روند تربیت دینی، در سال‌های بعدی است که بر اثر آن، فرزند شما مایۀ روشنی چشم، شادابی قلب و برکت زندگی می‌شود. انسان، مانند گیاهی است که اگر از کودکی تربیت نشود، با هر بادی، به سویی مایل می‌گردد و سرانجام آن، هلاکت است. لذا باید این گیاه را مراقبت و آبیاری کرد و به دور روح او حصاری کشید تا عامل دیگری برایش حدودی تعیین نکند.[1] در این میان، مادران، استعداد بیشتری برای پرورش اطفال دارند و رفتار و کردار آن‌ها، در تربیت مؤثرتر است. به خصوص آن که در دوران شیرخوارگی از لحاظ عاطفی و نیاز تغذیه‌ای وابستگی اطفال به ایشان بیشتر خواهد بود. والدین اگر می‌خواهند، تربیت دینی کودک شیرخوار خود را رکن برنامۀ تربیتی خود قرار دهند، توجه به آیات و روایات مربوط، راهنمای خوبی در این زمینه است که در آن‌ها اشاره شده به: آداب و مستحبات مربوط به ولادت فرزند، راضی بودن از جنسیت طفل، توجه به تغذیه مادر، اذان و اقامه گفتن در گوش طفل، دستور به تقوای والدین به خصوص مادر، دور بودن آن‌ها از گناه و... در ادامه، به هر یک از موارد مذکور پرداخته خواهد شد که عمل به آن‌ها ریشه‌های ایمان و محبت را در وجود فرزند تقویت می‌کند.
 

یکی از لحظه‌های خاطره‌انگیز و شیرین زندگی، روزهای آخر زایمان مادر و روزهای اول ولادت طفل می‌باشد. برای این روزهای مهم و شورانگیز، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین مسائل اجتماعی و فردی از نگاه اسلام پوشیده نمانده و به آن توجه خاصی شده است. در مورد درد زایمان، روایت شده که در یک صفحۀ کاغذ آیات (انبیاء/ 30)، (یس/ 37 ـ 44 و 51) و در پشت کاغذ (احقاف/ 35) و (نازعات/ 46) را بنویسند و وقتی که زن باردار وارد ماه نهم شد، آن را در [پارچه و...] قرار داده، اما گره نزنند و بر کمر او ببندند. با این عمل، درد و آزار زایمان به مادر نمی‌رسد؛ بعد از به دنیا آمدن نوزاد، آن [کاغذ] را باز کرده، یک ساعت هم همراه او نباشد.[2]
دیگر آن که: بزرگان دینی توصیه کرده‌اند، پدر پیش از زایمان همسر، برای او دعا کند و صدقه دهد تا با لطف و عنایت خداوند، به آسانی و بدون مشکل وضع حمل نموده و فرزند و همسرش، سالم باشند. فراوانی روایات دربارۀ اعمال لحظۀ تولد تا روز هفتم کودک، نشان‌دهندۀ اهمیت ویژۀ این روزهاست، که در این بخش به بررسی آداب و مستحبات مربوط به آن می‌پردازیم.
 

اولین وظیفۀ والدین، تن دادن به رضای خداوند و راضی بودن از جنسیت طفل است؛ زیرا چه دختر باشد و چه پسر، امانت الهی است، با این تفاوت که طبق فرمایش امام صادق علیه السّلام: دختران حسناتند و پسران نعمت و خداوند بر حسنه ثواب می‌دهد و از نعمت سؤال می‌کند. سلامتی طفل، امری است که باید برای والدین مهم باشد.[3] در تاریخ آمده است: وقتی به امام زین‌العابدین علیه السّلام بشارت فرزند می‌دادند، نمی‌پرسیدند که پسر است یا دختر، بلکه اول می‌پرسیدند که آیا سالم است؟ اگر می‌گفتند که سالم است، می‌فرمودند:«سپاس خداوندی را که از من فرزندی قبیح و معیوب نیافرید.»[4]
 

از جمله آداب دیگر، توجه به تغذیۀ مادر بعد از زایمان است. وقتی مادر بعد از نه ماه بارداری وضع حمل می‌کند، بهترین غذا برای او رطب است. زیرا رطب، خاصیت تقویت نیروی از دست رفتۀ مادر را دارد. مهم‌تر آن که، فرزند او بردبار خواهد شد، که این نکته در روایتی زیبا از رسول اکرم صلی الله علیه و آله بدین گونه بیان شده است: اولین چیزی که زن وضع حمل کرده باید بخورد رطب است، چنان که حق تعالی به حضرت مریم فرمود که بعد از زاییدن حضرت عیسی علیه السّلام، رطب بخورد... به درستی که حق تعالی فرموده: به عزّت و جلال خودم سوگند که هر زنِ تازه زاییده‌ای اگر رطب بخورد، فرزند او را بردبار می‌گردانم.[5]

پیچیدن طفل در پارچه‌ای سفید و اذان و اقامه گفتن [در گوش او][6] از مستحبات مؤکّد برای نوزاد است؛ علت دستور دادن به اذان و اقامه، به عنوان اولین کار بعد از تولد، آن است که:
 1. اولین عضوی که از انسان به کار می‌افتد، گوش اوست؛ لذا با این عمل، نوای توحیدی در وجودش طنین‌انداز شده، که نتیجۀ آن رسیدن به نور، برکت و آرامش است.
2. فرزند از وسوسه‌های شیاطین انس و جن حفظ می‌گردد. در روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است: کسی که برای او فرزندی به دنیا می‌آید، باید که اذان در گوش راست او و اقامه در گوش چپش بگوید، که نگهدارندۀ او از شرّ شیطان است.[7]
3. طنین اذان در گوش کودک در واقع این خطاب است به او: ای انسان! به هوش باش که: از اول ورود تو در این عالم، تو را بیدارباش دادند که این دنیا و آنچه در اوست، مدهوش و غافلت نکند و از یاد خداوند باز ندارد.[8]
 4. تبعیت از سنّت رسول خدا صلی الله علیه و آله: امام رضا علیه السّلام می‌فرمایند: همانا رسول خدا در گوش امام حسین به (مثل) اذان نماز، اذان گفت در روزی که به دنیا آمد.[9]
 5. این عمل، زنگ هشدارباش برای پدر و مادر است که بدانند، وظایف آن‌ها، در برابر این امانت الهی سنگین است تا در راه تربیت دینی او، از هیچ تلاشی فروگذار نکنند.

منبع: آقا میری؛ فاطمه سادات (1395)، عطیه الهی، انتشارات بوستان کتاب، چاپ اول، قم.