مدگرایی و انحراف اعتقادی و اخلاقی

گرایش به مدگرایی، آسیب های متعدد اخلاقی را به افراد مدگرا تحمیل می­ کند.
 

چکیده : مدگرایی از ابعاد مختلف اعتقادی، اخلاقی، روان­شناختی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی آسیب­ ها و پیامدهای منفی متعددی را ایجاد می ­کند. در این مقاله به ابعاد منفی این پدیده از جنبه اعتقادی و اخلاقی می­ پردازیم. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 1139 /  تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

 

اگرچه مدگرایی در نیازهای طبیعی انسان ریشه دارد و برخاسته از روحیه نوگرایی اوست، اما به دلیل برخی ویژگی ها که در انواع مدهای امروزی نهفته، آسیب ها و پی آمدهای متعددی، مدگرایان را تهدید می کند که در این نوشتار به بیان پاره ای از آن می پردازیم.
 

یادآوری این نکته ضروری است که ذکر آسیب ها و پی آمدهای منفی استفاده از انواع آرایش و پوشش هایی که امروزه مد گردیده، الزاما به معنای آن نیست که تمامی این پی آمدها به یک باره شامل کسانی که به نوعی خود را درگیر مدگرایی کرده اند می شود؛ بلکه نوع آسیبی که فرد مدگرا را تهدید می کند و نیز شدت و ضعف آن به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:
-نوع مدی که فرد به آن گرایش پیدا کرده است؛
-مدت زمان به کارگیری و میزان وابستگی فرد به مد؛
-نوع مواد و ابزاری که فرد مدگرا جهت پوشش و آرایش خود انتخاب می کند؛
-میزان تخصص کسانی که مواد و ابزار آرایشی را در افراد مدگرا تعبیه می کنند؛
-میزان مقاومت و حساسیت جسمی و روحی هر فرد در برابر مواد آرایشی؛
-و شرایط خاص حاکم بر فضای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هر جامعه.[1]

باید توجه داشت که مدگرایی از بعد روان شناختی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... آسیب ها و پی آمد ای منفی مختلفی را ایجاد می کند که لازم است هر یک از این موارد به طور جداگانه بررسی شود.

الف. انحراف اعتقادی :برخی از گروه های منحرف اعتقادی با استفاده ابزاری از مد، تفکرات انحرافی خود را در قالب پوشش، آرایش و موسیقی منتشر می کنند. در صورتی که اگر افراد جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان درباره این موضوع آگاهی لازم نداشته باشند، به راحتی در دام این گروه ها گرفتار شده و به مرور زمان به پیروی از تفکرات و باورهای آن ها خواهند پرداخت و نتیجه همان می شود که پیامبر خدا(ص) فرمودند:
من تشبّه بقوم فهو منهم؛[2]
هر که به گروهی تشبّه جوید، از آن هاست.
گروه های شیطان پرست، بهترین مصداق امروزی این نوع آسیب هستند که در قالب مد، نوع پوشش و آرایش و موسیقی خاص، خود را نشان داده­اند و این گونه به جذب جوانان و ترویج اعتقادات انحرافی خود می پردازند. متاسفانه در حال حاضر بیش از هفتاد فرقه وابسته به جریان شیطان پرستی با جذب جوانان، در ایران به صورت زیرزمینی فعال هستند، و تا آن جا پیش رفته اند که در برخی دانشگاه ها رخنه کرده و به اجرای برنامه، مخصوصا کنسرت می پردازند.[3]
 

یکی از آموزه های اخلاقی پیشوایان معصوم(ع) آن است که انسان خود را در موضوع اتهام قرار ندهد. در حدیثی از امیرالمومنین علی(ع) می خوانیم:
و ایّاک و مَواطِن التُّهمه؛[4] از جایگاه های تهمت دوری کن.
چنان که امام صادق(ع) می فرماید:
 لا تصحبوا اهل البِدَعِ و لاتجالسوهم فتصیروا عند الناس کواحد منهم؛[5]با اهل بدعت رفاقت نکنید و با آنان هم نشین نشوید؛ زیرا در نظر مردم از بدعت گزاران محسوب می شوید.
لذا اگر فردی، از مدی که نماد گروه های منحرف در آن به کار رفته استفاده کند، دیگران او را جزء همان گروه منحرف محسوب می کنند، هرچند واقعا این فرد از روی ناآگاهی از چنین مدی پیروی کرده باشد و هیچ گونه پای بندی به باورهای غلط صاحبان آن مد نداشته باشد.
 

پیروی از مدهای مخرب فرهنگی که غالبا با خارج شدن از حالت طبیعی و معقول نوخواهی به سوی افراط و تفریط است، انسان را گرفتار رذایل اخلاقی می کند، چرا که در این فرآیند به دلیل فقدان نقطه اتکای معنوی، زمینه آلودگی­ های اخلاقی فراوانی همچون فخرفروشی، زیاده خواهی، خودنمایی، اسراف، تجمل گرایی، حرص، طمع، خودپرستی و... فراهم خواهد شد و این رذایل اخلاقی در صورتی است که فرد تمکن مالی در تطبیق خود با مدهای جدید را داشته باشد؛ اما اگر سرعت تغییر و تنوع مدل ها از یک سو و فرصت محدود افراد جهت دست یابی به آن از سوی دیگر باعث شود افراد نتوانند خود را به مد روز برسانند، ضربات مهلک دیگری به اخلاق افراد مدپرست وارد می شود که دزدی مستقیم و غیرمستقیم از دیگران، دروغ و غصب حقوق دیگران، برای رسیدن به خواسته های افراطی از جمله آن هاست.[6]
 

یکی از مهم ترین آسیب های مدگرایی که کمتر به آن توجه می­ شود، از دست دادن سرمایه عمر است. هرچند در مقام مثال وقت را با طلا مقایسه کرده و گفته اند «وقت طلاست»، اما حقیقت آن است که وقت انسان چنان ارزش و قیمت بالایی دارد که در بیشتر مواقع با طلا نیز قابل مقایسه نیست، چرا که ممکن است مال از دست رفته به انسان بازگردد، اما لحظه های از دست رفته انسان دیگر قابل بازگشت نیستند. شاید از همین روست که پیامبر اکرم(ص) فرموده اند: کن علی عمرک اشَحُّ منک علی درهمک و دینارک؛[7]
افرادی که به مدگرایی روی آورده اند، بدون توجه به سرمایه عظیمی که از دست می دهند، به جای آن که عمر خود را در مسیر پیشرفت و موفقیت و آینده خود صرف کنند، بیشتر از وقات خود را به دنبال مدهای گذرا تباه می کنند. این درحالی است که علی(ع) توصیه فرموده اند که انسان عمر خود را در اموری که بقایی ندارد تلف نکند، آن جا که فرموده اند: اِحذروا ضیاع الاَعمارِ فیما لایبقی لکم ففائِتُها لایَعود؛[8]

منبع:
1. موسوی؛ سید حسن (1394)، مد و مدگرایی و جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی، انتشارات بوستان کتاب، قم، چاپ اول.

 
پی نوشت :
[1] نک: احمد صبور اردوآبادی، آیین بهزیستی در اسلام، ج2، ص38.
[2] نهج الفصاحه، مجموعه کلمات قصار حضرت رسول، ص737، ح282.
[3] نک: خبرگزاری تابناک، www.tabnak.com ، کد خبر10843، 26/6/1388 و کد خبر 12866، 4/8/1388 و کد خبر 22114، 12/10/1388
[4] امالی شیخ مفید، ص222.
[5] بحارالانوار، ج71، ص201.
[6] مهدی وفاجو، «مدگرایی»، صباح، شماره 18و17.
[7] بحارالانوار، ج77، ص76.
[8] غررالحکم، ص160، ص3059.