تغذیه مناسب برای تقویت حافظه

مغز برای فعالیت درست، نیاز به مقادیر کافی از کلسیم و فسفر دارد.
 

چکیده: مغز به مانند هر موتور محرکه ای، نیاز به انرژی و تغذیه دارد. در این نوشتار به تغذیه مناسب برای مغز اشاره می کنیم.

تعداد کلمات 1928 / تخمین زمان مطالعه 10 دقیقه

 

 اغلب در خانواده ها یا مراکز آموزشی، با کودکان و نوجوانانی روبه رو می شویم که از ضعف حافظه یا ناموفق بودن در به یادسپاری و یادآوری مطالب و فعالیتهای آموزشی و درسی شکایت دارند و گله مندند. آنها ممکن است این وضعیت را به عوامل گوناگون نسبت دهند یا مربوط بدانند؛ لیکن شاید کمتر به این نکته توجه داشته باشند که ضعف و نارسایی حافظه می تواند ناشی از نداشتن یک الگوی مصرف مناسب مواد غذایی و ویتامین ها باشد؛ چنان که در همین زمینه، حتی می توان بزرگسالانی را یافت که چون از عادات مناسب مصرف مواد غذایی محروم اند، پیوسته دچار ضعف یا نارسایی های روحی و جسمی اند. «این دسته از افراد به جای تغذیه درست و استفاده مناسب از انواع غذاها و مواد غذایی، کمبودهایشان را با انواع قرص ها و داروهای تکمیل کننده تأمین می کنند و در شرایط متفاوت غذایی به دلیل داشتن یک عادت خاص تغذیه ای دچار مشکل می شوند. آنها معمولا در دوران کودکی عادتهای صحیح خوردن را نیاموخته اند».[1]
برخورداری از سلامت جسمی، پایه یک حافظه خوب است. ذهنی که درگیر بیماری های مختلف و ضعف عمومی است، قادر به تمرکز نیست و نمی تواند توجه کافی به مطلب داشته باشد؛ چراکه توانایی های آن بیشتر متوجه محافظت از خود می شود. مغز و سیستم عصبی باید به طور معمول ویتامین ها و مواد معدنی، گلوکز و خون سالم را دریافت کنند و از استراحت کافی برخوردار باشند؛ به طوری که بتوانند خود را برای ذخیره سازی اطلاعات و کسب نیروی تازه به منظور عملکرد بهتر اماده کنند.[2]
برای اینکه سالم باشید و از تعادل عصبی مناسب برخوردار شوید، باید بکوشید یک برنامه غذایی معین برای خود تنظیم کنید و غذاها و گیاهانی را که در افزایش قدرت حافظه مؤثرند در حد اعتدال بخورید. همچنین از خوردن غذاها و گیاهانی که موجب ضعف حافظه می شوند خودداری کنید.
این نکته را به یاد داشته باشید که متابولیسم مغز تحت تأثیر مبادلات کلسیم و فسفر قرار دارد. پس مواد غذایی ما باید از مقادیر کافی از این دو عنصر برخوردار باشند.

در ادامه به مهمترین دلیل هایی که بعضی از غذاها و گیاهان دارویی را برای تقویت حافظه و رفع فراموشی مناسب ساخته است اشاره می کنیم:
١. وجود مقادیر بالای لیسیتین که یک چربی فسفردار است و برای تقویت سیستم اعصاب مرکزی و قوای فکری بسیار ضروری و حیاتی است.
۲. بالا بودن میزان فسفر، پتاسیم، منیزیم، آهک، گوگرد، کلر، سدیم و آهن در این غذاها و گیاهان؛
٣. وجود خاصیت ضدافسردگی، ضدضعف عصبی و همچنین خاصیت کاهش دهنده نشانه های استرس (فشار روانی) در بعضی از این غذاها و گیاهان؛
۴. طبیعت گرم و خاصیت تحریک کنندگی بالایی که در برخی از این غذاها و گیاهان وجود دارد کمک بسیاری به تحریک مغز و قوای فکری و در نتیجه افزایش میزان بازدهی قسمت هایی می کند که کار بازیابی و به خاطرسپاری اطلاعات دریافتی را بر عهده دارند؛
۵ وجود مقادیر بالای قند طبیعی در این غذاها و گیاهان یا میوه هایی که مغز بیشترین نیاز را به آنها دارد؛
۶. اثر مستقیم و فوری غذاها و گیاهان و میوه های با طبیعت گرم در خنثی سازی نشانه های افسردگی، ضعف اعصاب، کندی ذهن، پایین بودن عملکرد مغز و... و کمک به برطرف شدن این نشانه ها.

بنابراین برای «غذا دادن» به مغز و راه انداختن حافظه، خوردن مواد غذایی و گیاهان دارویی زیر را توصیه می کنیم:
۱. شیر: شیر یکی از اصلی ترین و ضروری ترین غذاهای مغز به شمار می رود. البته شیر با مزاج برخی افراد سازگار نیست که در این صورت آنها می توانند شیر را به صورت شیر خشک و همراه با غذاهای دیگر مصرف کنند.
۲. پنیر: خوردن پنیر را به ویژه برای کسانی که با مزاجشان سازگار است توصیه می کنیم البته بهتر است که در کنار پنیر از گردو نیز استفاده کنید.
طبیعت گرم و خاصیت تحریک کنندگی بالایی که در برخی از این غذاها و گیاهان وجود دارد کمک بسیاری به تحریک مغز و قوای فکری و در نتیجه افزایش میزان بازدهی قسمت هایی می کند که کار بازیابی و به خاطرسپاری اطلاعات دریافتی را بر عهده دارند

٣. جوانه گندم: این ماده را می توان به منزله یکی از غذاهای اصلی مغز به شمار آورد و از حیث فسفر، کلسیم، ویتامین ها و منیزیم بسیار غنی است. این ماده در مواقع خستگی یا برای اختلالات عاطفی و ضعف اعصاب بسیار مفید است.[3]
۴. ماهی: این ماده خوراکی به واسطه مواد فسفری فراوان، برای مغز بسیار مفید است. البته فراموش نکنید که ماهی بسیار چرب نباید بخورید.
۵. تخم مرغ: در تخم مرغ به ویژه در زرده آن مواد غذایی ارزنده و ممتاز به وفور یافت می شود. البته در خوردن تخم مرغ نیز افراط نکنید.
6. گردو و فندق: هرقدر خوردن این مواد کارخانه مغز را به تحرک وادار می سازد، به همان اندازه هضم آنها دشوار است و افرادی که معده های ضعیف دارند، بایستی به این مطلب مهم توجه داشته باشند؛ به ویژه شبها از مصرف آن خودداری کنند.[4]
۷. نان کامل (سبوس دار): بکوشید به جای نان سفید، نان کامل را از اولویت های غذایی خود قرار دهید.
۸. سبزی تازه و میوه ها: سبزیجات و میوه ها آنتی اکسیدان دارند. مغز برای خنثی کردن رادیکال های آزاد به آنتی اکسیدان ها نیاز دارد. رادیکال های آزاد به سلولهای عصبی آسیب می رسانند و عمل واسطه های شیمیایی اعصاب را مختل می کنند. وقتی سن افزایش می یابد، قدرت دفاعی بدن ضعیف می شود. در نتیجه، اثر تخریبی رادیکال های آزاد افزایش می یابد.
آنتی اکسیدان ها حالت ارتجاعی رگ ها و قوت ضربان های قلب را حفظ می کنند. بیست درصد خون خارج شده از قلب به مغز می رود. هر چیزی که مانع از جریان خون به مغز شود، قدرت یادگیری و ذهنی فرد را کاهش می دهد.
مختل شدن جریان خون در مغز باعث سکته و خونریزی مغزی می شود. چنین فرایندی خطرناک و کشنده است. حملات مغزی ضعیفی که رفته رفته رخ می دهد در آغاز موجب کاهش حافظله و فراموشی می شود، اما سرانجام رگ های مغزی آسیب می بینند و حالتی شبیه بیماری آلزایمر به وجود می آید.
9. شکلات: شکلات اگر با میانه روی مصرف گردد، به سبب داشتن ماده «تئوبرومین» برای مغز مفید است.
۱۰. عسل: عسل نیز یکی از چیزهایی است که موجب از بین رفتن فراموشی و افزایش نیروی حافظه می شود و اگر صبح ناشتا، با مقداری کندر و مویز خورده شود در افزایش نیروی حافظه بسیار تأثیرگذار است.[5]


۱۱. نوشیدن آب چغندر: آب چغندر حافظه را تقویت می کند. آب چغندر دارای نیترات است که در بدن به نیتریت تبدیل می شود و موجب تسریع در جریان خون و اکسیژن رسانی بیشتر می شود. پژوهش ها نشان داده است دیوانگان و افرادی که قدرت فهم کمی دارند، در منطقه خاصی از مغزشان اکسیژن وجود ندارد. نیترات می داند که کدام منطقه از بدن به جریان خون بیشتر و اکسیژن بالاتری نیاز دارد. پس این نظریه ثابت شد که غذاهای غنی از نیترات مانند چغندر، کلم، کرفس و اسفناج می توانند قدرت فهم را افزایش دهند و موجب تقویت مغز و فکر شوند.
۱۲. چای گیاهی: برای عملکرد صحیح حافظه، مصرف آهن ضروری است و نوشیدنی های کافئین دار مانند چای و قهوه، به سبب دارا بودن موادی به نام «تانن» (اسیدتانیک) که ۷۵ درصد آهن موجود در بدن را از بین می برد موجب اختلال در حافظه می شوند. شما می توانید با خوردن چای گیاهی به جای چای معمولی از این روند جلوگیری کنید.
۱۳. لیمو: لیمو تقویت کننده حافظه است. چند قطره اسانس لیمو را روی دستمالی بریزید و ببویید. این کار را می توانید هنگامی انجام دهید که میخواهید چیزی را به یاد بیاورید. مغز شما با استنشاق اسانس لیمو نیروی تازه ای به دست خواهد آورد.[6]
۱۴. آویشن: آویشن دارای طبیعت گرم، خاصیت محرک سیستم عصبی مرکزی و قدرت تحریک کنندگی بالا، و همچنین مقوی اعصاب است. این قدرت به سبب وجود تیمول است که از مواد مؤثره این گیاه به شمار می آید. ۱۵. اسطوخودوس: اگر دچار سردردهای عصبی و فراموشی و کندی ذهن گردیده اید، از مصرف گل اسطوخودوس که تازه آن را خشک و پودر کرده اید و با کمی پودر کندر و مقداری عسل خمیر نموده اید دریغ نورزید. این گیاه خوش عطر یکی از بهترین گیاهانی است که از گذشته های دور تاکنون، طبیبان یونانی و ایرانی برای درمان انواع بیماری های ذهنی و مغزی، از جمله مالیخولیا، مانیا، صرع، سرگیجه، عقب ماندگی ذهنی و نسیان (فراموشی) تجویز و استفاده می کرده اند.[7]
۱۶. اکلیل کوهی: رزماری یا اکلیل کوهی گیاهی است که دستگاه عصبی را تحریک و تقویت میکند و اثری عجیب در تقویت حافظه و قوای ذهنی دارد. طبیعت گرم و خشک و طعم تند و تیز و خاصیت محرک دستگاه عصبی و گردش خون این گیاه سبب شده که دارویی مفید و موثر برای درمان بیشتر بیماری ها و اختلالات عصبی و مغزی، از جمله افسردگی، میگرن عصبی و استرس و ضعف قوای فکری و فراموشی باشد.
۱۷. انجیر:[8] در هر صد گرم انجیر، حدود 6/7 میلی گرم قند طبیعی وجود دارد که مصرف آن برای انجام کارهای فکری می تواند بسیار مفید باشد. انجیر دارای ویتامین های آو ب و ث و مواد معدنی مثل آهن، روی، منگنز و گوگرد است که همه برای بدن و سلول های مغزی مفیدند.
۱۸. بادام: وجود ۵۴ درصد روغن و ۲۴ درصد مواد نشاسته ای و مقداری قند و صمغ و همچنین درصد بالایی از املاح مانند فسفر، منیزیم، پتاسیم، گوگرد و آهن و ویتامین نیاسین با همان ویتامین «ب» در میوه شیرین بادام، هرچند آن را برای معده کمی سنگین و دیرهضم ساخته، آن را در شمار یکی از بهترین مواد طبیعی مقوی مغز و سلول های دستگاه اعصاب مرکزی قرار داده است.[9]
۱۹. جین سینگ: جین سینگ ریشه گیاهی چینی و شبیه به هویج زردرنگ است. این ماده چنان ارزش غذایی بالایی دارد که به نام ریشه زندگی لقب گرفته است و از آن برای تقویت جسم و ذهن استفاده می کنند. [10]
۲۰. خردل: سبزی خردل، غنی ترین منشأ آهک غذایی است. از نظر ویتامین آ و ث و آهن و کلسیم بسیار غنی است. طبیعت گرم و تند و تیز و وجود اسانس فرار و معطری که در خردل و دانه های آن وجود دارد این گیاه را برای تحریک سلول های معده مناسب ساخته است.[11]
۲۱. زعفران: این گیاه شهرت بسیار در تقویت اعصاب، کمک به تحریک سلول های مغزی و تقویت آن و همچنین تقویت حافظه دارد. ابن سینا، حکیم عالیقدر، مصرف زعفران را با کمی کندر و عسل به صورت خمیر برای رفع کندی ذهن تجویز کرده است.[12]
۲۲. سیر: وجود ماده ای به نام الیسین که موجب خاصیت آنتی بیوتیکی در سیر شده و بوی آن نیز مربوط به همین ماده است و نیز روغن فرار موجود در سیر که الیله سولفید نام دارد، و غنی بودن این گیاه از سولفور و فسفر و آهن و کلسیم سبب شده است از هر ماده مقوی ضدمیکروبی شناخته شده دیگری بهتر و مؤثرتر باشد. حتى الیسین موجود در آن از پنی سیلین قوی تر است.[13]
23. نمک دریایی: این نمک تصفیه شده نیست و می توانید به جای نمک طعام معمولی د رسر سفره تان از آن استفاده کنید.
 
 
منبع: کتاب «یادم تو را فراموش! ( مهارت تقویت حافظه)»
نویسنده: محمود حسن نژاد مغنی، سید رئوف حسینی

پی نوشت :
[1] . روبرت توکه، چگونه حافظه برتر داشته باشیم؟، ترجمه ساعد زمان، ص۳۵.
[2] . محمد منشی زاده، «چگونه حافظه خود را تقویت کنیم»، روزنامه همشهری، ش۳۵۰۶.
[3] . مجید حاتمی، تقویت حافظه و درمان فراموشی، ص۳۴.
[4] . همان، ص۵۹.
[5] . حمید عزیزی و عبدالله محمدی، تقویت حافظه و تمرکز، ص25-29.
[6] . همان، ص 34.
[7] . همان.
[8] . همان.
[9] . همان، ص 32.
[10] . همان، ص 36.
[11] . همان، ص 40.
[12] . همان، ص 42.
[13] . همان، ص 47.