محمد تقی فلسفی
(1419 -1327 ق)، عالم دینى، خطیب، واعظ، متكلم، مفسر و محدث. در تهران به دنیا آمد. مقدمات و ادبیات و سطوح را نزد اساتیدى همچون پدرش، آیتالله تنكابنى، و آقا شیخ یونس قزوینى و آقا شیخ على رشتى، و معقول و فلسفه را از میرزا طاهر تنكابنى و آقا میرزا محمود قمى و میرزا مهدى آشتیانى فراگرفت. وى حدود دو سال در زمان آیتالله حایرى یزدى در قم اقامت داشت و از محضر اساتید حوزهى علمیه بهرهمند شد.سپس به تهران آمد و به ادامه تحصیل و مطالعهى كتب مختلف و متنوع پرداخت. وى در منبر و خطبه روش نوینى را پایهگذارى كرد و تحول عمیقى در فن سخنورى بوجود آورد و شاگردان بسیارى را تربیت كرد. خدمات دینى و اجتماعى او بسیار و مسافرتهاى تبلیغى او به كشورهاى عربستان، عراق، پاكستان و همچنین به شهرهاى مختلف ایران قابل توجه است. در تهران، در پایان جلسه درس، درگذشت و در جوار حضرت عبدالعظیم حسین در كنار عمو و پدر همسرش، آیتالله حاج شیخ محمد حسین تنكابنى، دفن شد. آثار علمى و قلمى او منشورى آموزنده با نثرى جذاب است. عمده آثار وى كه تحت عنوان كلى «گفتار فلسفى» انتشار یافته عبارتند از: «كودك»، از نظر وراثت و تربیت، دو مجلد؛ «جوان»، از نظرعقل و احساسات، دو مجلد؛ «بزرگسال و جوان» از نظر افكار و تمایلات، دو مجلد؛ «آیهالكرسى»، پیام آسمانى توحید؛ «اخلاق»،از نظر همزیستى و ارزشهاى انسانى، دو مجلد؛ «معاد»، از نظر روح و جسم، سه مجلد؛ «سخن و سخنورى»، از نظر بیان و فن خطابه؛ «شرح و تفسیر دعاى مكارم الاخلاق»، از صحیفهى سجادیه، سه مجلد.[1]
حاج شیخ محمدتقى فلسفى بن العلامه العلام و الفقیه القمقام حجهالمسلمین والاسلام المرحوم آیتالله حاج شیخ محمدرضا تنكابنى تهران اعرف خطباء عصر و اشهر وعاظ زمان مایند كه خود چندى افتخار توقف حوزه علمیه را داشته و حوزه علمیه هم فخر بر این ثمره مفید و اثر ارزنده خود مىكند.
این رادمرد بزرگ و این نابغ سترك كه صیت و صوتش عالمگیر شده و شهرت و ملاحت سخنورى و سخنرانیش مستغنى از تعریف ما و جهانى گردیده بخصوص در تحقیقات علمى و دخول و خروجش به مطالب و از مطالب و اداء سخن و حق مطلب دادنش در این زمان بىقرین و در قرون گذشته كمنظیر بوده و مبالغه نیست اگر بگویم.
انصاف مىدهم كه دلیران و دلیران
بسیار دیدهام نه بدین حسن و دلبرى
عالمى است محقق و ناطقیست مدقق مفسریست خبیر و محدثیست بصیر متكلمى است فاضل و واعظى است كامل جامع معقول و منقول حاوى فروع و اصول بسیار خوش محاوره و خوش مجلس منزلش مهبط اهل فضل و محفلش مجمع اهل كمال سینهاش باز و دستانش گشاده در قضاء حوائج مومنین و بالاخص روحانیین ساعى و در امور خیر مساعى جمیله دارد و از خدمات دینى و اجتماعى فرونمىگذارد.
در سال 1327 قمرى هجرى در تهران متولد شده و در خاندان علم و فضیلت و مجد و شرافت تربیت یافته و مقدمات و ادبیات و سطوح را نزد اساتید بزرگ چون والد معظم خود و آشیخ یونس قزوینى و آشیخ على رشتى و معقول و فلسفه را از مرحوم میرزا طاهر تنكابنى و آقا میرزا محمود قمى و میرزا مهدى آشتیانى استفاده نموده و حدود دو سال هم در زمان مرحوم آیتالله حایرى یزدى در قم توقف و از محضر اساتید حوزه علمیه بهرهمند شده و بعد به تهران مراجعت و به ادامه تحصیل و مطالعه كتب مختلفه و متنوعه عصرى و قدماء گردیده و از هر خرمنى خوشهها چیده و از هر گلستانى گلها به دست آورده و با آن فكر سرشار و ذوق فراوان و استعدادى كه تنها موهبت خداوندیست (و ذلك فضلالله یوتیه من یشاء) خریت ادب و تحریر سخنورى گردیده و خاص و عام و جاهل متقدم و متجدد را مجذوب بیان سحرآمیز خود به مضمون (و ان من البیان السحر) نموده است.
من نمىگویم كه آن شمع جهان
هست پیغمبر ولى دارد بیان
حدود 6 سال در ماه رمضان و ده شب اول محرم از مسجد سلطانى با دنیاى امروز از اسلام و غیره صحبت كرده و حقایق اسلام را با بیانى بس رسا و ملیح خود به زبان عصرى به وسیله دستگاه فرستنده به مردم جهان رسانیده و این به خدا فخر اسلام و مسلمین و به ویژه شیعیان اثنىعشر روى زمین است.
چندین سال متمادى ظهرهاى ماه رمضان در مسجد حاج سید عزیزالله تهران صحبت مىكردند دهها هزار نفر از طبقات مختلف، روحانیین و اساتید دانشگاه و دبیران و آموزگاران و محصلین جدید و قدیم و تجار و اصناف براى استماع سخنرانیهاى معظمله حاضر مىشدند و چون صحن مسجد و شبستانها و ایوانها و راهروهاى مسجد گنجایش آن همه جمعیت را نداشت.
قسمت مهمى از مستمعین در بازار و سراهاى اطراف مسجد اجتماع مىكردند و متجاوز از سى بلندگو كه در نقاط مختلف نصب مىشد صدا را به همه آنها مىرسانید.
خاطرات آن مجلس باشكوه فراموش نشدنى است بسیارى از مشكلات دینى در آن مجلس مورد بحث قرار مىگرفت و حل مىشد و بسیارى از افراد منحرف با استماع آن سخنان نافذ به راه مىآمدند و از سقوط و تباهى رهائى مىافتند.
علامه فلسفى روش نوینى را در منبر پایهگذارى كرد و تحول عمیقى را در فن سخنرانى به وجود آورد روایات حضرت رسول صلى الله علیه و آله و سلم و ائمه طاهرین علیهالسلام را كه گوهرهاى گرانقدر اسلامى است با منطق علمى روز تشریح و توضیح نموده و در نسل تحصیل كرده اثر بسیار عمیق گذارده و كتابهاى ایشان نمونهاى از این روش نوین است.
در زمان حیات مرحوم آیتالله العظمى بروجردى قدس سره سالهاى متمادى به دعوت آن مرجع بزرگ و عالیقدر در دهه آخر صفر به قم مىرفتند صبحها در منزل معظمله و شبها در صحن بزرگ قم به دعوت تولیت آستانه براى جمعیت زیادى كه در صحن بزرگ و صحن كوچك و صحن موزه و خیابان مجاور صحن و شیخان گرد آمده بودند سخنرانى مىكردند سخنان ایشان علاوه بر آثار مفیدى كه در افكار تمام مردم مىگذارد براى فضلاء طلاب حوزه علمیه كه به منبر علاقه داشتند آموزنده و سرمشق بود و از روش ایشان استفاده بسیار مىكردند، كلیه مراجع بزرگ تقلید نجف اشرف و قم و مشهد مقدس از گذشته و معاصر عنایت مخصوص و توجه خاصى به معظمله داشته و دارند.
خلاصه استاد و علامه فلسفى از نوابغ زمان و از افرادى است كه مىتوان درباره شخصیت علمى و اخلاقى او و مسافرتهایش به كشورهاى اسلامى حجاز و اعتاب عالیات و پاكستان و شهرهاى مهم ایران كه براى تبلیغ رفته و منبرهاى مهیج و منابر معجزهآسا و خدمات دینى و اجتماعى و مبارزاتش با منحرفین و گروههاى ضد اسلامى كتاب مستقلى نوشت.
از آثار علمى و قلمى این استاد كه به طبع رسیده و جهانى را به خود متوجه نموده كتب زیر است كه براى تربیت كودكان و راهنمائى نسل جوان بهترین كتاب و آموزندهترین منشوریست كه منتشر شده است.
1- گفتار فلسفى راجع به كودك از نظر وراثت و تربیت در دو جلد كه هر جلدى بیش از پانصد صفحه است.
2- گفتار فلسفى راجع به جوان از نظر عقل و احساسات در دو جلد كه هر جلدى بیش از پانصد صفحه است.
3- گفتار فلسفى آیهالكرسى یا پیام آسمانى توحید در چهارصد صفحه.
یكى از شعراء معاصر درباره معظمله سروده است
او ستاد اوستادان بلاغت (فلسفى)
آنكه نامش زى فلك از عرشه منبر گذشت
ابنجوزى گرچه در یك آیه سالى حرف زد
بودى از امروز گفتى وى زمن برتر گذشت
(فلسفى) تنها نه در نطق و بیان باشد فرید
كلك وى از تیغ مردان دلاور در گذشت
در كتاب كودكش بنگر كه خودپیرانه گفت
از یونسكو خود كتاب وى مهین دفتر گذشت
ویژه از بهر جوانان این كتاب تازهاش
انقلابى كرده خوش برپا كه از اختر گذشت
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
