ناصح ناطق

شاعر، محقق، مترجم. تولد: 1284، تبریز. درگذشت: 25 مهر 1364، تهران. ناصح ناطق فرزند جواد (از آزادیخواهان تبریز در دوره‏ى مشروطیت) تحصیلات ابتدایى و متوسطه را در تبریز به پایان رسانید. سپس به عزم ادامه‏ى تحصیل در خارج از كشور، در امتحانات اعزام دانشجو به اروپا شركت كرد، پذیرفته شد و به فرانسه رفت و در آنجا به اخذ درجه‏ى مهندسى در رشته‏ى راه و ساختمان نایل آمد. پس از بازگشت به ایران مدتى در وزارت راه خدمت كرد و متجاوز از هشت سال مدیریت كل ساختمان راه‏آهن و یك چند نیز عضو شوراى عالى سازمان برنامه و بودجه بود. وى از اعضاى مؤسس شركت مؤلفان و مترجمان ایران بود و از سال 1356 تا پایان عمر ریاست هیئت شركت را بر عهده داشت .وى در زمینه‏ى زبان فارسى و معادل‏یابى براى واژه‏هاى فنى و علمى فعالیت بسیار داشت و در این راه با غلامحسین مصاحب و دیگران همكارى داشت. وى یكى از مؤسسین جمعیت آذربایجان بود. ناصح ناطق پس از شهریور 1320 به همراه گروهى از ایرانى‏ها، به عنوان دوستدار آلمان‏ها به زندان متفقین گرفتار شد و مدت‏ها در اراك زندانى بود. فهرست آثار وى به شرح زیر است: بحثى درباره‏ى زندگى مانى و پیام او (تهران، 1357)؛ ترجمه‏ى كتاب آدمك حصیرى (اثر آناتول فرانس، 1351)؛ ترجمه‏ى بخش اول جلد چهارم تاریخ پیشرفت علمى و فرهنگى بشر (1353)؛ «درباره‏ى زبان آذربایجان» (بخشى از كتاب مجموعه سخنرانى‏هاى كانون فرهنگى ایران جوان، 1351)؛ ترجمه نمایشنامه‏ى آنژلیكا؛ ترجمه‏ى جنایت سیلوستربونارد (آناتول فرانس، 1330)؛ شاهزاده خانم بابل (ولتر، 1339)؛ ایران از نگاه گوبینو. مقالاتى از وى در مجلات و روزنامه‏هاى مختلف و از جمله در «راهنماى كتاب» و «یغما» به چاپ رسیده است. فرزند جواد ناطق یكى از آزادیخواهان تبریز در دوره‏ى مشروطیت بود كه خدمات وى در غالب كتبى كه درباره‏ى نهضت مشروطیت منتشر گردیده بود بوضوح و روشنى درج شده است. علاوه بر آن یكى از شیفتگان زبان و ادب فارسى بود. ناصح در 1284 در شهر تبریز پا به عرصه وجود گذاشت و در شش سالگى تحصیلات خود را آغاز كرد و در مدرسه‏اى درس خواند كه اسمعیل امیرخیزى ادیب مشهور رئیس آن مدرسه بود. پس از اتمام تحصیلات دبیرستانى به اروپا رفت و در رشته‏ى مهندسى راه و ساختمان درجه‏ى علمى عالى گرفت و به ایران بازگشت و در وزارت راه اشتغال ورزید. پس از مدت كوتاهى رئیس اداره و مدیر كل شد و زمانى نیز رئیس راه‏آهن بود. مدتى هم عضویت شوراى عالى سازمان برنامه را داشت. وى در راه‏سازى در ایران خدمات برجسته‏اى انجام داد و در احیاء ساختمانهاى قدیمى و نوسازى آنها زحمات زیادى متحمل شد. مهندس ناطق گذشته از رشته‏ى تخصصى خود یك مترجم عالیمقام و ادیب پرمایه و فرهنگى پرتوان بود. بنا به نوشته‏ى آقاى ایرج افشار «ناطق به زبان فارسى با نگاهى علمى، فرهنگى و ملى مى‏نگریست و بدان اهمیت بسیار مى‏داد و كوششهاى باارزشى در این راه كرد از آن جمله است همراهى و همكارى با مرحوم دكتر غلامحسین مصاحب و مهندس صفى اصفیا، احمد آرام، دكتر گل‏گلاب و مصطفى مقربى براى یافتن و گزینش معادلهاى فارسى براى واژه‏ها علمى و فنى مورد نیاز دائره‏المعارف. حاصل كار آنها فرهنگ اصطلاحات جغرافیائى شامل حدود هفتصد و پنجاه واژه است.» از ناطق آثار ادبى زیادى باقى مانده است. از ترجمه‏هاى او مى‏توان جنایت سیلوستر بونارد، دختر كلمانتین و آدمك حصیرى آناتول فرانس را نام برد. پنج نمایشنامه ولتر را هم ترجمه كرد. كتاب ایران از نگاه گوینو از دیگر آثار اوست. وى در 1364 در تهران درگذشت. ناصح مردى خیر بود. همه سال مبلغى اعتبار درنظر گرفته بود و صرف خرید كتاب براى كتابخانه‏ى ملى تبریز اختصاص مى‏داد. همچنین مقدار زیادى كتاب براى محققین ایرانى فرانسه كه مورد لزوم بود به مؤسسه‏ى مطالعات ایرانى دانشگاه پاریس مى‏فرستاد. همچنین مبلغ قابل توجهى براى ساختن بیمارستانى در تبریز پرداخت. او یكى از پایه‏گذاران شركت مؤلفان و مترجمان بود. مرحوم ناصح در سال 1322 به اتفاق عده‏اى از رجال و افسران ارتش و مدیران و مهندسین راه‏آهن از طرف متفقین به جرم ژرمانوفیلى بازداشت و در اراك زندانى شد. این دوره اسارت قریب یك سال بطول انجامید.

ناصح ناطق

تازه های مشاهیر

بیشترین بازدید هفته