همایون خرم
همایون خرم به سال 1309 در شهر بوشهر میان مردم خونگرم و مهماندوست آن دیار، دیده به جهان گشود. مادرش كه عاشق و شیفتهى «همایون»، یكى از دستگاههاى موسیقى اصیل ایرانى بود نام وى را «همایون» گذارد و هنوز هم كه 85 سال از سن این خانم محترم و با فرهنگ مىگذرد، اگر نغمهاى در دستگاه «همایون» بشنود چشمانش پر از اشك مىشود، اشكى آمیخته به شادى و اندوه.
همایون بیش از یكسال از سنش نگذشته بود كه همراه خانواده، به تهران آمد. پدرش كه مردى امین و از صفات انسانى والایى برخوردار بود، با توجه به اینكه شغلش بانكدارى بود و بیشتر وقتش در زمینههاى اقتصادى صرف مىشد معهذا هر وقت فرصت مىیافت از موسیقى اصیل ایرانى هم غفلت نمىورزید و به دستگاهها و گوشههاى این موسیقى غنى توجه خاص داشت و هنگام فراغت را با صفحات گرامافون و گوش دادن به آن سپرى مىكرد و از دستگاهها و مقامهاى موسیقى اصیل، بیش از همه به «اصفهان» علاقه داشت. به همین سبب هم وقتى همایون بزرگ شد و نوازندهى ماهرى گردید، به خاطر دلبستگى مادر و پدرش، آهنگهایى نظیر: «رهگذر»، «خسته شدن» در «همایون» و «گم شده» در «اصفهان» را ساخت و تقدیم آنان نمود.
بیش از هفت بهار از سنش نگذشته بود كه با تهیه «نىلبكى» روزها براى خود با آن نواهایى را زمزمه مىكرد. در سن یازده سالگى به مكتب استاد «صبا» راه یافت. صبا همانطور كه بارها در این كتاب یادآور شدهایم، مردى رئوف و خوشخلق و باحوصله بود و در مورد دانشجویان با استعداد از هیچگونه كمك و صرف وقت دریغ نمىكرد؛ به همین لحاظ «همایون» این كودك مشتاق را تحت مراقبت و تعلیم خاص خود قرار داده، پس از چهار سال و نیم تمرینهاى مداوم وى را آمادهى نوازندگى نمود. در این زمان دیگر ساز وى قابل استفادهى عموم شده بود، لذا پس از امتحانى كه توسط ابراهیم خان منصورى كه در آن زمان سرپرستى موسیقى رادیو را به عهده داشت از وى به عمل آمد، اولین برنامهى او تحت عنوان «نوازندهى چهارده ساله»، (این عنوان را مرحوم منصورى با توجه به سن همایون براى وى انتخاب كرده بود). در ساعت نه و چهل و پنج دقیقه شب از رادیو تهران پخش شد و از فرداى آن روز نام نوازندهى چهارده ساله در بسیارى محافل مطرح شد.
در آن زمان برنامههاى رادیو به طور مستقیم و زنده از فرستنده اجرا و پخش مىشد و شبى همایون خرم كه كاملاً تحت تأثیر نوازندگى استادش «صبا» قرار داشت مشغول اجراى برنامه در رادیو بود. حسین تهرانى كه در بوفه فرستنده رادیو نشسته و به رادیو گوش مىداد از متصدى رادیو سؤال مىكند «مگر امشب صبا برنامه دارد؟» او در جواب مىگوید: نه این صداى ساز همایون خرم است كه گوشهها و ردیفهاى استادش «صبا» را اجرا مىكند. (ناگفته نماند كه همایون خرم آنچه از هنر نوازندگى ویولن در گنجینهى خاطر داشت از استادش «صبا» فراگرفته بود. به هر حال حسین تهرانى، این بزرگ مرد موسیقى اصیل و سنتى ایران آن شب آن قدر در بوفه مىنشیند تا برنامهى همایون تمام مىشود و او را مورد تشویق قرار مىدهد.
آنچه در مورد همایون قابل توجه بود آن كه به موازات آموختن نوازندگى ویولن و رمز و راز موسیقى ایرانى، از كسب علم و طى مراحل تحصیل نیز غافل نبود. چنانكه در دوران تحصیل همیشه از شاگردان ممتاز و برجستهى كلاس بود و تحصیلات عالیهى خود را با اخذ دانشنامه در رشتهى «مهندسى برق» ادامه داد و در مؤسساتى مانند: «تأسیسات اداره ساختمان بانك ملى ایران» و تأسیسات برق سد امیركبیر و... مشغول به فعالیت شد و مانند یك طلبه حقیقى موسیقى، از آثار اساتیدى چون كلنل وزیرى، روحاللَّه خالقى بهرهمند شد و آموزش «هارمونى» را نزد استاد فریدون فرزانه ادامه داد.
همایون خرم به طورى در مؤسسات یاد شده سرگرم كار و فعالیت بود كه فكر نمىكرد مجدداً روزى سر و كارش با رادیو بیفتد؛ تا این كه شبى در منزل یكى از دوستان خود به طور اتفاقى یا امیناللَّه رشیدى خوانندهى آن زمان رادیو و علىمحمد خادم میثاق برخورد مىنماید و خادم میثاق پس از شنیدن ویولن خرم بلافاصله از وى دعوت مىكند كه براى نواختن ساز سلو در برنامه وى به رادیو برود و هرچه همایون از رفتن امتناع مىكند، بالاخره خادم میثاق وى ار متقاعد مىنماید و خرم دعوت او را پذیرفته به رادیو بازمىگردد و طى حكمى كه براى وى صادر مىشود از سال 1333 در برنامههاى موسیقى رادیو شركت مىنماید. وى در اركستر خادم میثاق ضمن نوازندگى ویولن، آهنگهایى را نیز مىسازد كه مورد دوستداران موسیقى واقع مىشود. آهنگهایى چون: «غروب عشق»، «گل من»، «نیمههاى شب» و نیز قطعه محلى و معروف «زردملیجه» را كه تنظیم آن از ابوالحسن صبا بود با ویولن اجرا مىكند كه یكى از بهترین كارهاى وى به شمار مىرود.
همایون خرم از آن سال به بعد به طور مداوم با رادیو همكارى داشت تا این كه برنامهى «گلها» به همت بزرگ مرد ادب و هنر ایران «داود پیرنیا» به وجود آمد و بنا به دعوت ایشان، همكارى خود را با «گلها» آغاز كرد و یكى از اركان اولیهى برنامههاى همیشه ماندنى و بىهمتاى «گلها» گردید.
همایون خرم از آن زمان به بعد مدتها رهبرى اركستر شمارهى 6 رادیو و بعد اركستر شمارهى 2 رادیو را به عهده داشت. (توضیح این كه اركستر شمارهى 2 رادیو با هشت خواننده كار مىكرد كه اجراى اركستر با 4 خواننده به رهبرى «حبیباللَّه بدیعى» و اجراى اركستر با 4 خوانندهى دیگر به رهبرى همایون خرم بود). همایون خرم مدتى هم عضو شوراى موسیقى رادیو مىشود و پس از آن سرپرست اركستر «سازهاى ملى» نیز مىگردد.
در این زمان، سرپرستى موسیقى برنامهى سوم رادیو یا «FM» كه به طریقه استریوفونیك پخش مىشد به وى واگذار مىشود و در این برنامه خوانندگانى چون «حسین قوامى»، «محمودى خوانسارى»، «محمدرضا شجریان»، «اكبر گلپایگانى»، «عبدالوهاب شهیدى» شركت داشتند و خرم موفق مىشود حدود 80 برنامه تهیه و اجرا نماید كه سخت مورد توجه صاحبدلانى كه به موسیقى ایرانى علاقمند بودند قرار گرفت.
خرم بیش از بیست و پنج سال با رادیو همكارى داشت كه چندین سال به عنوان «تكنواز ویولن» روزهاى جمعه برنامه داشت و ضمناً در برنامهى «تكنوازان» همراه با هنرمندانى چون: «جلیل شهناز»، «فرهنگ شریف»، «منصور صارمى»، «رضا ورزنده»، «مجید نجاحى» و «فضلاللَّه توكل» همراه با «امیرناصر افتتاح» و «جهانگیر ملك» همكارى و برنامه داشت. برنامهى دیگرى نیز به نام: «شاعران قصه مىگویند» روزهاى جمعه از رادیو پخش مىشد كه بیشتر برنامههاى آن توسط وى ساخته و اجرا مىشد و آرم مخصوص و جالبى داشت كه از ساختههاى خود او بود.
اگر بخواهیم تعداد كل برنامههاى موسیقى ایرانى اعم از برنامه موسیقى ایرانى «نیمساعته» موسیقى ایرانى «ربع ساعته». برنامههاى مختلف «گلها» و موسیقى ایرانى «FM» و ساز سلو «تكنوازان» را كه همایون خرم در رادیو اجرا كرده است برشمریم جمعاً شاید به بیش از چهارصد برنامه برسد.
همایون خرم، از میان انبوه آهنگهاى ساخته شدهى خرم به ترانههاى: «رسواى زمانه منم»، «تو اى پرى كجایى»، «میناى شكسته»، «بگذار از كوى ما»، «اشك من هویدا شد»، «طاقتم ده»، «ساغرم شكست اى ساقى»، «بعد از تو هم در بستر غم»، «غوغاى ستارگان»، «امشب در سر شورى دارم»، «یكنفس اى پیك سحرى»، «شباهنگ»، «دل پریشانم»، «آمدى كه با دلم گفتگو كنى»، «گمشده»، «خستهدلان» و «راز دل» را بیشتر از همه مىپسندد. همایون خرم متأهل و داراى چهار فرزند به نامهاى: رضا، على، امیرمحسن و هاله مىباشد كه ایشان هم مانند پدرشان به موسیقى ایرانى علاقهى خاصى دارند.
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
