پرسش :

چرا روزه مي‏گيريم و بهترين فرد مؤمن كيست؟

پاسخ :
شكي نيست كه دستورات و وحي الهي براي جلب منفعت و دفع ضرر بوده و اين منافع براي بندگان مي‏باشد و براي ذات اقدس الهي سودي ندارد، «اِنّه غني حميد».
نماز براي انسان مصلحت فراواني در بردارد و همچنين ساير عبادات كه يكي از آنها روزه است. روشن است كه در روزه منافع و فوايد زيادي وجود دارد كه به برخي از آنها اشاره مي‏كنيم.
بهترين فايده روزه همان است كه قرآن مجيد فرموده (كتب عليكم الصيام كما كتب علي الذين من قبلكم لعلكم تتقون).{1} در آيه شريفه خداوند علت و فلسفه وجوب روزه را تقوا ذكر مي‏كند و مرحله تقوا به اين است كه انساني واجبات را عمل كند و محرمات را ترك كند، انجام فرائض و ترك معاصي باعث مي‏گردد كه انسان از درون پاك گردد. چنان‏كه پيامبر اسلام(ص) در آخرين لحظات عمر خويش به حضرت علي(ع) مي‏فرمايد: «عليك بالصوم فانه زكاْ البدن و جنْ لاهله» بر شماست روزه كه روزه زكات بدن و سبب پاك شدن جسم انسان مي‏باشد، سپري است روزه براي اهل آن.{2}
از آثار ديگر روزه كه در روايات آمده است حديثي از امام صادق(ع) كه مي‏فرمايد: «انما فرض الله عزوجل الصيام ليستوي به الغني و الفقير»، خداوند روزه را واجب كرد تا بين غني و فقير مساوات برقرار كند.{3}
اما فوائد روزه - از نظر فردي - باعث رفع فقر و تنگدستي مي‏گردد، چنان‏كه شخصي خدمت امام كاظم(ع) شرفياب شد و عرض كرد يابن رسول الله فقير و تنگدست هستم، حضرت فرمود صُم و تصدق، روزه بگير و صدقه بده.{4}
از نظر بهداشتي - روزه يك نوع استراحت براي دستگاه‏هاي گوارشي و عامل مؤثري براي جسم مي‏باشد و در طب امروز ثابت شده است كه بسياري از امراض از قبيل مرض قند و بيماري پوستي و كليوي و چربي خون براي مبارزه و نابود كردن آن تنها از طريق امساك و روزه امكان دارد، چنان‏كه پيامبر اسلام(ص) مي‏فرمايد «صومو تصحو»، روزه بگيريد تا سالم بمانيد و بدن سالم داشته باشد.{5}
از نظر اخلاقي - روزه روح انسان را پاك و اراده انسان را قوي و غرائز را تعديل مي‏كند.{6}
از نظر اجتماعي - روه حس شكرگزاري از نعمت‏هاي خداوند سبحان را در انسان زياد مي‏كند وقتي كه انسان روزه گرفت و درد گرسنگي و تشنگي را چشيد باعث مي‏شود به فقرا احسان و توجه كند و بيشتر متوجه خداوند و ناتواني خود مي‏شود.{7}
نتيجه آنكه روزه داراي اثرات فراواني مي‏باشد و مهم‏ترين علت آن ايجاد تقوا و پاكدامني در انسان و حُسن تعاون نسبت به هم نوعان، پاكي روح و طهارت نفس و باعث از بين رفتن بسياري از امراض جسماني در انسان مي‏گردد. لذا به همين جهت خداوند روزه را به عنوان يك تكليف بر تمامي مكلفين واجب نموده است از اين نكته نيز نبايد غفلت نمود كه راز بسياري از احكام الهي براي بشر نامعلوم مي‏باشد اما انجام آن بر همگي واجب مي‏باشد.
اما نسبت به قسمت دوم سؤال كه بهترين فرد مؤمن كيست بايد گفت آنچه كه همه علماي اسلامي شيعه و سني برآن اتفاق نظر دارند عبارت است از اينكه قبول اسلام و در آمدن به مسلك مسلماني غير از ايمان به اسلام مي‏باشد كه اين عقيده مبتني بر آيات قرآني است كه قرآن مجيد در مورد عده‏اي از اعراب كه خدمت پيامبر(ص) رسيده بودند و عرضه داشتند يا رسول الله ما ايمان آورده‏ايم كه آيه نازل شد (قالت الاعراب آمنّا قل لم تؤمنوا ولكن قولوا اسلمنا و لما يدخل الايمان في قلوبكم)؛ عرب‏هاي باديه نشيني گفتند ايمان آورده‏ايم بگو شما ايمان نياورده‏ايد ولي بگوييد اسلام آورده‏ايم اما هنوز ايمان وارد قلب شما نشده است.{8}

گرويدن به دين مبين اسلام داراي مراحلي است كه اولين مرحله آن عبارت است از جاري ساختن شهادتين (اشهد ان لا اله الا الله و محمداً رسول الله) بر زبان و اين همان اسلام است كه اگر قبول شهادتين همراه با اعتقاد راسخ قلبي و توأم با عمل گردد ايمان شمرده مي‏شود و شخصي كه به اين مرحله رسيده باشد مؤمن مي‏گويند و علماي شيعه در تعريف ايمان گفته‏اند شهادت به لا اله الا الله و أن محمداً رسول الله و اقرار به آنچه كه از جانب خدا آمده و صلوات و خمس و ادا زكات و روزه داشتن ماه رمضان و به جا آوردن حج خانه خدا و پذيرفتن ولايت اهل بيت پيامبر(ص)و دوست داشتن محبان اهل بيت و دشمن داشتن با دشمنان اهل بيت پيامبر(ص) و اعتقاد به معاد و ملائكه و حيات و مرگ ايمان محسوب مي‏گردد و هر كس كه به اين مقام نائل آيد مؤمن شمرده مي‏شود.{9}
اهل سنت نيز ايمان را اين گونه تعريف نموده‏اند، اعتقاد به خدا و روز قيامت و به ملائكه و كتاب الله و خاتميت رسول و حيات و مرگ، به بهشت و دوزخ و حساب و ميزان و قدر خير آن و شر آن (يعني مقدرات چه خير آن و چه شر آن به دست خدا است، به تقدير الهي و مشيت آن) ايمان محسوب مي‏شود،{10} كه در واقع با تعريف علماي شيعه از ايمان تفاوت آن چناني ندارد مگر شيعيان به حكم آيه (قل لا اسئلكم عليه اجراً الاّالمودْ في القربي)؛ مودت و محبت اهل بيت پيامبر را نيز از شاخصه‏هاي ايمان شمرده‏اند و قابل توجه است كه ايمان داراي مراتبي است كه بهترين مرتبه آن عبادت است از اعتقاد راسخ قلبي به وحدانيت خدا و نبوت خاتم الانبيأ، همراه با اعتقاد به عصمت و ولايت اهل بيت پيامبر(ص) معاد و روز جزا و اعتقاد به قرآن كتاب آسماني و ملائكه خدا و توأم با عمل به تمامي فرائض از نماز و روزه گرفته تا پرداخت زكات و انفاق در راه خدا همراه با اخلاص كامل و چنان‏كه كسي به اين مقام والا دست يابد و اين شرايط را تحصيل نمايد آن شخص بهترين مؤمن است.
پس بالاترين مؤمن كسي است كه افزون بر باورهاي اعتقادي و انجام واجبات در مسايل اخلاقي از ويژگي‏هاي خوبي برخوردار باشد از اين‏رو پيامبر(ص) فرمود: «اكمل المؤمنين ايماناً احسنهم خلقا»، برترين مؤمن از ايمان كسي است كه خلقش نيكو باشد.{11}
نتيجه - پس بهترين مؤمن كسي است كه اعتقاد و تصديق قلبي نسبت به شريعت اسلام و نبوت خاتم الانبيأ داشته و معاد و روز جزا را باور كند و واجبات را به نحو احسن انجام دهد و محرمات را نيز ترك كند و در واقع تقواي الهي را نيز پيشه نمايد و از نظر ايمان هم قوي باشد و همچنين خلق نيكو داشته باشد اگر چنين عمل كند او يكي از بهترين مؤمنان خواهد بود.
پی نوشتها:
1.سوره بقره، آيه 183/
2.السيرْ النبويْ، ج 1، ص 178 - 179/
3. وسائل الشيعه، حرعاملي، ج 7، ص 4، باب اول كتاب الصوم، 1403 ه’؛ من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 43، چاپ دارالاضوأ 1413 ه’/
4. وسائل الشيعه، حرعاملي، ج 7، ص 198، باب اول، چاپ كتابفروشي اسلاميه، چاپ 1401ه’ /
5. بحارالانوار، علامه مجلسي، ج ×93، ص 255، باب فضل الصيام، چاپ داراحيأ التراث العربي سال 1402 ه’؛ كنزالعمال، هندي، ج 8، ص 23506، چاپ مؤسسه الوفا بيروت 1403 ه’ /
6. حكمت روزه، اسدالله محمدي‏نيا
7. حكمت روزه، اسدالله محمدي‏نيا
8. سوره حجرات، آيه 14، جز 26/
9. اصول كافي، كليني، ج 2، ص 22، چاپ دارالاضوأ، چاپ اول 1413 ه’/
10. شرح المقاصد، تفتازاني، ج 5، ص 177، چاپ منشورات شريف رضي طبع اول 1409 ه’؛ كنزالعمال، هندي، ج 1، ص 27، چاپ مؤسسه رسالت 1409 ه’/
11. بحارالانوار، مجلسي، ج 1، ص 151، باب عقل و جهل، داراحيأ التراث العربي، 1403 ه’/
منبع:www.eporsesh.com