چهارشنبه، 25 اسفند 1389
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما

پرسش :

محور اتحاد انساني چيست؟ وحدت جهاني چگونه حاصل مي شود؟


پاسخ :
انسان از آن جهت كه به جامعه نيازمند است و بى‏هماهنگى باديگران، خطوط اصيل سعادت او ترسيم نمى‏شود، بايد باهمنوعان خويش متحد باشد و چون انسان، موجودى عينى و تكوينى است نه ذهنى يا اعتبارى و نيز سعادت او همسان با هستى او، حقيقتى عينى است نه امرى ذهنى يا قراردادى، پيوند او با ديگران نيز بايد بر محورهاى عينى و تكوينى باشد نه اعتبارى همانند قراردادهاى تجارى، صناعى و زراعى كه تحت عناوين بيع، اجاره، صلح، مضارعه ومانند آن منعقد و با تغيير اوضاع فسخ مى‏گردد و قرارداد جديدى منعقد مى‏شود.
پيوند و اتحاد انسان با همنوعان خود، در عين آن كه ربطى عينى و تكوينى است و نه قراردادى و ذهنى، بايد سهمى‏از جاودانگى وابديت داشته باشد به طورى كه در هر زمان و زمينى و در هر عصر ومصر و نسلى قابل اجرا باشد و ا ز دگرگونى هاى جغرافيايى و تاريخى محفوظ بماند. پيداست چيزى كه در دسترس تطاول حوادث واقع نمى‏شود و با تحول زمان، عوض نمى‏گردد، جنبه جسمانى و مادّى بشر نيست زيرا جسم او از خاك و گل معيّن و در زمان و شرايط خاص واقع است وناجار رنگ آن ها را به همراه دارد و با فرهنگ نشأت گرفته از خواص مادى قرين خواهد بود.
ويژگى مزبور، منشأ اختلاف قومى، نژادى و زبانى، و مبدأ تفاوت در سنن، آداب، رسوم و نظاير آن هاست كه در عين سودمندى، اصالت ندارد و در ساختار گوهر جاويد آدمى‏سهم مؤثرى نخواهد داشت زيرا از هر سرزمين و در ميان هر نژاد و قوم و از ميان مردم هر عصر و مصر، فرد صالح يا طالح پرورش مى‏يابد.
از اين رو، خداى سبحان به‏اين گونه امور كه جنبة مادى دارد و ماية كثرت است، اصالت نمى‏بخشد يعنى هم تعدّد ناشى از آن ها را امضا مى‏كند و هم به عدم تأثير آن ها در تكامل اصيل انسان اشاره مى‏كند «يا أيها الناس انّا خلقناكم من ذكر وأنثى وجعلناكم شعوباً و قبائل لتعارفوا إنَّ أكرمكم عندالله أتقيكم»(1)
بر اساس اين آيه، تعدد نژاد در شناسايى يك ديگر، به اندازة شناسنامه طبيعى اثر دارد وگرنه در نظام ارزشى اسلام، هيچ مؤثر نيست. هرچند همين كثرت مادى، به نوبة خود، مى‏تواند همانند ساير اختلاف ها وتعددها نشانة قدرت خداوند سبحان باشد، ليكن امتياز ارزشى به همراه ندارد «ومن اياته خلق السّموات والأرض واختلاف آلسنتكم وآلوانكم إنّ فى ذلك لايات للعالمين». روم/ 22
بنابراين، مصوبات سازمان ملل بر فرض سداد و صلاح آن و نيز آئين نامه هاى نژادى و قومى‏و ملّى، تنها امورى قراردادى است كه توان تأمين سعادت تكوينى جوامع بشرى را ندارد زيرا حقيقت تكوينى انسان، برتر از قرارداد اعتبارى است، و ابديت او والاتر از امور مادى ناپايدار.
فطرت توحيدى، سرماية وحدت جهانى
خداى سبحان سرماية سعادت همه جانبه و وحدت گسترده با همه جوامع بشرى را به عنوان اصلى «ثابت»، «همسان»، «همگانى» و «هميشگى» در نهاد انسان گذارده است به طورى كه هيچ فرد درهيچ عصر و مصر و نسلى فاقد آن نيست. اين دست ماية تكامل تكوينى، همان زبان فطرت توحيدى است كه بدون نياز به هرگونه اعتبار و قرار داد و تصويب، توان پيوند انسانها را دارد «فأقم وجهك للدّين حنيفاً فطرت الله التى فطر الناس عليها لاتبديل لخلق الله ذلك الدِّين القپّم ولكنّ أكثر الناس لايعلمون»(2)
راز عدم تبديل فطرت توحيدى انسان اين است كه نه خداوند أن را تغيير مى‏دهد چون وى را به «احسن تقويم» ساخت و هيچ نقص و عيبى در نهان توحيدى او نيست تا تبديل شود و نه هيچ كس جز خداوند، توان تأثير در نظام آفرينش انسان را دارد. از اين رو، به عنوان نفى محض فرمود: «لا تبديل لخلق الله».
تنها محور وحدت انسان ها و اتحاد جوامع بشرى، فطرت توحيدى آنان است كه امرى عينى و تكوينى و نيز جاودانه و پايدار است زيرا فطرت نه از خصوصيت اقليمى‏نشأت گرفته است تابا تغيير آن دگرگون گردد و نه در زمانة مخصوص محصور است تا با گذشت آن سپرى شود و نه در معرض حوادث ديگر واقع مى‏شود تا با تحول رخدادها فرسوده گردد بلكه هم چنان مشرف بر هر زمين و محيط بر هر زمان و حاكم بر هر سنت و رسم قومى‏و نژادى و مانند آن است زيرا روح انسان، مجرد است و فطرت توحيدى كه با هستى او عجين شده، منزّه از ماده و مبرّاى از قوانين حاكم بر طبيعت تاريخ است.
از اين رو، نه در محدودة «نفى و دفع» پيرو قواعد و مبانى مادى است و نه در اثبات و جذب تابع آن هاست، زيرا اولًا روح ملكوتى و مجرد، سنخيت با ماده ندارد وثانياً كامل تر از آن است وبه‏اين دو جهت، ازقلمرو تأثير مستقيم و اصيل ماده دور است. از اين رو، خداى سبحان فرمود فقط خداوند است كه دل ها ى آنان را همسو وهماهنگ قرار داد و تو اى پيامبر اگر همة منابع مادى زمين و هر آنچه را كه در آن است، هزينه مى‏كردى تا دلهاى آن ها را پيوند دهى، توان آن را نداشتى ليكن خداى سبحان آنان را متحد و قلوب آن ها را تأليف كرد «وألّف بين قلوبهم لو أنفقت ما فى الأرض جميعاً ماألّفت بين قلوبهم ولكن الله ألّف بينهم إنّه عزيز حكيم».(3) در اين پيوند قلوب و الفت دل ها، دو نام از اسماى حسناى خداوند يعنى عزيز و حكيم سهم به سزايى دارد. از اين رو، دل هاى عزيزان و حكيمان باهم متحد است.
حاصل آن كه «وحدت جهانى»، بدون پيوند تكوينى و همگانى ميسّر نخواهد بود و هرگونه پيوندى كه با سرشت توحيدى انسان ها مطابق نباشد، اعتبارى و زوال پذير است.
پى‏نوشت‏
(1) حجرات/ 13
(2) روم/ 30
(3)) سوره انفال، آيه 63)
آيت‏الله جوادى آملى، وحدت جوامع در نهج‏البلاغه


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
موارد بیشتر برای شما
بررسی مرقع و قطاع در خوشنویسی
بررسی مرقع و قطاع در خوشنویسی
خیابانی: آقای بیرانوند! من بخواهم از نام بردن تو معروف بشوم؟ خاک بر سر من!
play_arrow
خیابانی: آقای بیرانوند! من بخواهم از نام بردن تو معروف بشوم؟ خاک بر سر من!
توضیحات وزیر رفاه در خصوص عدم پرداخت یارانه
play_arrow
توضیحات وزیر رفاه در خصوص عدم پرداخت یارانه
حمله پهپادی حزب‌ الله به ساختمانی در نهاریا
play_arrow
حمله پهپادی حزب‌ الله به ساختمانی در نهاریا
مراسم تشییع شهید امنیت وحید اکبریان در گرگان
play_arrow
مراسم تشییع شهید امنیت وحید اکبریان در گرگان
به رگبار بستن اتوبوس توسط اشرار در محور زاهدان به چابهار
play_arrow
به رگبار بستن اتوبوس توسط اشرار در محور زاهدان به چابهار
دبیرکل حزب‌الله: هزینۀ حمله به بیروت هدف قراردادن تل‌آویو است
play_arrow
دبیرکل حزب‌الله: هزینۀ حمله به بیروت هدف قراردادن تل‌آویو است
گروسی: فردو جای خطرناکی نیست
play_arrow
گروسی: فردو جای خطرناکی نیست
گروسی: گفتگوها با ایران بسیار سازنده بود و باید ادامه پیدا کند
play_arrow
گروسی: گفتگوها با ایران بسیار سازنده بود و باید ادامه پیدا کند
گروسی: در پارچین و طالقان سایت‌های هسته‌ای نیست
play_arrow
گروسی: در پارچین و طالقان سایت‌های هسته‌ای نیست
گروسی: ایران توقف افزایش ذخایر ۶۰ درصد را پذیرفته است
play_arrow
گروسی: ایران توقف افزایش ذخایر ۶۰ درصد را پذیرفته است
سورپرایز سردار آزمون برای تولد امیر قلعه‌نویی
play_arrow
سورپرایز سردار آزمون برای تولد امیر قلعه‌نویی
رهبر انقلاب: حوزه‌ علمیه باید در مورد نحوه حکمرانی و پدیده‌های جدید نظر بدهد
play_arrow
رهبر انقلاب: حوزه‌ علمیه باید در مورد نحوه حکمرانی و پدیده‌های جدید نظر بدهد
حملات خمپاره‌ای سرایاالقدس علیه مواضع دشمن در جبالیا
play_arrow
حملات خمپاره‌ای سرایاالقدس علیه مواضع دشمن در جبالیا
کنایه علی لاریجانی به حملات تهدیدآمیز صهیونیست‌ها
play_arrow
کنایه علی لاریجانی به حملات تهدیدآمیز صهیونیست‌ها