پرسش :
فرق ربا با مضاربه چيست؟
پاسخ :
پاسخ اجمالی:
بین «ربا» و «مضاربه» که در اسلام مشروع شمرده شده است دو فرق اساسی وجود دارد؛ اول اینکه در مضاربه احتمال سود و زیان برای هر دو طرف هست؛ يعنى سرمايه گذار و كارگزار هر دو در سود و زيان سهيم هستند، در حالی که در ربا تمام زیان ها متوجه وام گیرنده و تمام سود برای رباخوار است. دوم اینکه مضاربه كارى معقول و منطقى است؛ زیرا در طريق خدمت به جامعه قرار مى گيرد و در كارهاى توليدى و صنعتى و زراعى و امثال آن استفاده می شود، در حالى كه در «ربا» رباخوار فقط به فکر منافع شخصی اش است.
پاسخ تفصیلی:
ممکن است گفته شود یکی از دلایل تحریم ربا، سود باد آورده و بدون زحمت است که به دست رباخوار می آید درحالیکه بعضى از کارهاى مشروع در اسلام، مثل «مضاربه» نیز مانند ربا درآمدى بدون دلیل است؛ چون سرمایه گذار هیچ زحمتى نمى کشد و فقط با استفاده از سرمایه خود سود مى برد، همانند رباخواران که زحمتى متحمل نمى شوند و پیوسته سود مى برند.
در جواب این شبهه باید گفت: اگر سرمایه مورد استفاده در مضاربه مشروع باشد و در راه مشروع نیز بکار گرفته شود و طبق قرارداد مضاربه معامله و تجارت انجام گیرد، فرق روشنى با ربا دارد؛ زیرا اولا: در مضاربه، احتمال سود و زیان هر دو طرف هست؛ یعنى سرمایه گذار و کارگزار (عامل) هر دو در سود و زیان سهیم هستند. در حالى که در ربا تمام زیان ها متوجّه وام گیرنده و تمام سود از آن رباخوار است.
ثانیاً: مضاربه کارى معقول و منطقى است؛ زیرا در طریق خدمت به جامعهقرار مى گیرد و در کارهاى تولیدى و صنعتى و زراعى و امثال آن استفاده می شود، در حالى که رباخوار فقط به فکر منافع شخصی اش است. بنابراین مقایسه این دو با هم به هیچ وجه صحیح نیست.
منبع: ربا و بانكدارى اسلامى، آیت الله العظمی ناصر مكارم شيرازى، تهيه و تنظيم: ابوالقاسم عليان نژادى، مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، قم، 1380 شمسی، چاپ اول، ص 33.
پاسخ اجمالی:
بین «ربا» و «مضاربه» که در اسلام مشروع شمرده شده است دو فرق اساسی وجود دارد؛ اول اینکه در مضاربه احتمال سود و زیان برای هر دو طرف هست؛ يعنى سرمايه گذار و كارگزار هر دو در سود و زيان سهيم هستند، در حالی که در ربا تمام زیان ها متوجه وام گیرنده و تمام سود برای رباخوار است. دوم اینکه مضاربه كارى معقول و منطقى است؛ زیرا در طريق خدمت به جامعه قرار مى گيرد و در كارهاى توليدى و صنعتى و زراعى و امثال آن استفاده می شود، در حالى كه در «ربا» رباخوار فقط به فکر منافع شخصی اش است.
پاسخ تفصیلی:
ممکن است گفته شود یکی از دلایل تحریم ربا، سود باد آورده و بدون زحمت است که به دست رباخوار می آید درحالیکه بعضى از کارهاى مشروع در اسلام، مثل «مضاربه» نیز مانند ربا درآمدى بدون دلیل است؛ چون سرمایه گذار هیچ زحمتى نمى کشد و فقط با استفاده از سرمایه خود سود مى برد، همانند رباخواران که زحمتى متحمل نمى شوند و پیوسته سود مى برند.
در جواب این شبهه باید گفت: اگر سرمایه مورد استفاده در مضاربه مشروع باشد و در راه مشروع نیز بکار گرفته شود و طبق قرارداد مضاربه معامله و تجارت انجام گیرد، فرق روشنى با ربا دارد؛ زیرا اولا: در مضاربه، احتمال سود و زیان هر دو طرف هست؛ یعنى سرمایه گذار و کارگزار (عامل) هر دو در سود و زیان سهیم هستند. در حالى که در ربا تمام زیان ها متوجّه وام گیرنده و تمام سود از آن رباخوار است.
ثانیاً: مضاربه کارى معقول و منطقى است؛ زیرا در طریق خدمت به جامعهقرار مى گیرد و در کارهاى تولیدى و صنعتى و زراعى و امثال آن استفاده می شود، در حالى که رباخوار فقط به فکر منافع شخصی اش است. بنابراین مقایسه این دو با هم به هیچ وجه صحیح نیست.
منبع: ربا و بانكدارى اسلامى، آیت الله العظمی ناصر مكارم شيرازى، تهيه و تنظيم: ابوالقاسم عليان نژادى، مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، قم، 1380 شمسی، چاپ اول، ص 33.
