حکیم «ابوالقاسم فردوسی»، شاعر بزرگ حماسه سرا و سراینده کتاب «شاهنامه» از گذشته‌های کهن در میان شاعران عرصه ادبیات دارای مقام بلندی بوده است.
فردوسى شخصيتى است كه از عنفوان جوانى نسبت به مردم و نژاد ايرانى شور و احساس فوق العاده‌اى داشته و از همين نظر و رهگذر و خواسته، در پى آثارى كه در آن از گذشته افتخارآميز ايرانيان ياد شده بوده برآمده و داستان‌هاى كهن ايران را به صورت‌هاى گوناگون بدست آورده و چون از خواندن آنها محظوظ و متلذذ مى‌شده و در خود احساس غرور و سربلندى و افتخار مى‌كرده براى آن كه اين آثار اثر بيشترى به خوانندگان آن ببخشد به نظم آنها پرداخته و ساخته‌هايش را با شور و هيجان براى هم شهريانش مى‌خوانده و درمى‌يافته كه اين آثار در شنوندگان شور و ولوله برمى‌انگيزد و آنان را بر سر شوق و ذوق مى‌آورد و از خمودگى و افسردگى كه در اثر هجوم عرب و استيلاى سربازان خارجى در روح آنان به وجود آمده بوده رهایی مى‌بخشد و آنان را بر آن مى‌دارد كه چون مردم آزاده با احساسى تازه به قوم و ملّت خود بيانديشند از اين روى مصمم مى‌گردد كه به منظور احياى مآثر ملى و ميهنى و زبان شيرين فارسى درى براى بنيان بنا و پشتوانه‌اى نيرومند براى آن به نظم حماسه‌هاى ايران و تاريخ باستان بپردازد، و براى تحقق بخشيدن به اين آرزوست كه در جستجوى آثار دوران باستان برمى‌آيد و چگونگى اين انديشه را در آغاز شاهنامه به نظم آورده است1.
شاهنامه، تاریخ داستانی ایران و حاوی قصه‌های ملی ایرانیان است، و به عنوان بزرگ‌ترین اثر ادبی ایران است که از عصر سامانی و غزنوی در سرزمین ما به یادگار مانده است. این اثر، نه تنها در ایران، بلکه در جهان اثری با ارزش است. ارزش و اعتبار زبان فارسی، مدیون تلاش شگفت حکیم ابوالقاسم فردوسی، بزرگ ترین شاعر حماسه سرای ملی ایران است.
شاهنامه این گنجینه خرد و دانایی، سراسر مملو از، درس حماسه، غیرت همراه با انسانیت، شور ایران‌دوستی همراه با اخلاق، ایجاد تفکر آزادمنشیِ با فضیلت است. آزادگی و گردن فرازی و تسلیم نشدن در برابر ناحق، اصول ثابت انسانی ـ اخلاقیِ تمامی پهلوانان شاهنامه است، که می بایست الگوی اخلاقی تمام دولت‌مردان خصوصاً در روابط خارجی قرار گیرد.
سید احمد سجادی
پی نوشت:
1) شاهنامه و فردوسی، رکن‌‌الدین همایون فرخ، ، جلد 2، ص 976
