بر اساس آموزه‌های برگرفته از معارف ناب قرآن و اهل بیت علیهم السلام، یکی از مهم‌ترین فلسفه‌های ازدواج و تشکیل خانواده، زاد و ولد و تشکیل اجتماعات بشری است.
اصولاً فلسفة ازدواج و تشکیل خانواده، بقای نسل بشر است که مطابق فلسفه آفرینش می‌باشد.
افراد از طریق ازدواج و فرزندآوری، موجب پیوند بین نسل‌ها و تدوام نسل بشر می‌شوند ولی متاسفانه در چند دهه تبلیغات فراوانی برای کنترل جمعیت شد و بر طبق سیاست‌های غیرمسئولانه، کنترل جمعیت نکته کلیدی تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی محسوب گردید، و معظلات و تاثیرات بنیادین منفی را در جامعه به جای گذارد.
از مشکلات ناشی از تنظیم خانواده و کنترل جمعیت، پیری جمعیت و فقدان نشاط و تحرک لازم اقتصادی، اجتماعی است. روشن است که توسعه و رونق اقتصادی وابسته به نیروی جوان و کارآمد است. با کاهش و رشد منفی جمعیت، جمعیت جامعه پیر می‌شود و از نشاط و سرزندگی لازم برخوردار نخواهد بود؛ زیرا جوانان مایه پویایی و سرزندگی جوامع هستند و غالب نوآوری‌ها، خلاقیت‌ها و نیز جهش‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی توسط نیروهای جوان به منصه ظهور می‌رسد.
در جامعه با جمعیت پیر، دولت‌ها و صاحبان سرمایه، احساس خطر می‌کنند. اساساً ناامیدی بر جامعه سایه میافکند و جامعه به سمت محو شدن کامل حرکت میک‌ند1.
در بعُد اجتماعی کنترل جمعیت منجر به هسته‌ای شدن و تک فرزندی شدن خانواده شده، و این خود تابعی از اولویت یافتن رفاه و لذت مادی است. این امر تغییراتی را در رفتارهای جنسی مردان و زنان موجب می‌شود.
از دیگر پیامدهای منفی کاهش و نیز کنترل جمعیت، آسیب‌های اخلاقی و تربیتی است. خانواده‌های کم جمعیت، به ویژه تک فرزندی، همواره کودکان با سلسله خواست‌ها و انتظارات بی‌پایانی رشد می‌کنند که همه یا اکثر آن‌ها برآورده می‌شود. از این رو، فرزندان در چنین خانواده‌هایی با مفاهیم ارزشی و اخلاقی‌ای نظیر قناعت، ایثار، گذشت، کمک به هم‌نوعان، صبر، شکیبایی، تحمل، مدارا و... بیگانه خواهند بود2.
از موارد منفی دیگر کنترل جمعیت، مشکلات مذهبی است که در دهه‌های بعد با کنترل جمعیت برای اسلام پیش خواهد آمد.
پس در نتیجه مهم‌ترین نکته رشد منفی و کاهش جمعیت، پیری و در نتیجه، حرکت به سمت و سوی انقاع نسل بشر است؛ در جامعه امروز اگر قرار باشد، علی رغم تشکیل خانواده، تأکید بر اصل ازدواج باشد و زاد و ولد، نه تنها به عنوان یک اصل مطرح نباشد، بلکه سیاست راهبردی جامعه تاکید بر کنترل موالید باشد، در بلند مدت جامعه با امحا و انقطاع نسل بشر مواجه خواهد شد؛ معضلی که امروزه بسیاری از کشورهای غربی با آن موجه می‌باشند.
کشور ما نیز در صورت تداوم سیاست کنترل جمعیت، با این بحران‌های جدی مواجه خواهد شد.
سید احمد سجادی
پی‌توشت‌ها:
1) مک کبین، ببل،«تأملی دربارة خانواده تک فرزندی»(آذر 1382 و اسفند 1384)، سیاحت غرب، سال اول، ش 6 و سال سوم، ش 32، صص 28-38.
2) گاردنر، جان ویلیام، جنگ علیه خانواده، تلخیص و تدوین معصومه محمدی، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، ص 287.
