تذهیب
محمدمحسن تبریزی

(س یازدهم ق)، نقاش، مذهب و معرق‏ساز. اهل تبریز بود و در نقوش اسلیمى، به شیوه سوخت و معرق، دستى بكمال داشت. از آثار امضادار این هنرمند جلد ضربى و سوخت معرقى است، در موزه ویكتوریا آلبرت لندن كه جلد پرآرایش نسخه‏ى «نظامى» بوده و در زمینه‏هاى آبى و سبز و زرد و سرخ فرجام پذیرفته است، با رقم: «عمل محمد محسن ...

تاج هراتی محمد

(س نهم ق)، نقاش، مذهب و دانشمند. وى اهل هرات بود و در دوره تیمورى زندگى مى‏كرد و در شیوه هراتى نقش مى‏آفرید. تاج‏محمد علاوه بر اینكه در صنعت تذهیب و گونه‏هاى مختلف آن دستى به كمال داشت، در علم حیل «جرّ اثقال» و مكانیك و چینى‏سازى و نقش و نگار ظروف چینى نیز اطلاعات و تبحر فراوان داشت و ابتكاراتى از خود ...

تقی پروانه شیرازی

(س سیزدهم و چهاردهم ق)، شاعر و مذهب. از سادات شیراز بود كه در فن تذهیب استاد بود و شعر را نیز به نیكى مى‏سرود. از اوست: به دوئیت نتوان قائل از آن شد كه به سیف فرقه‏اى تیغ بگویند و گروهى شمشیر ...

بنیادی تبریزی

(؟)، خطاط و مذهب. از آثار وى قطعه‏اى است كه با همكارى عبداللَّه شهابى به انجام رسانده و آن قطعه، به خط نستعلیق گلزار چهار دانگ كتابت خوش است و در متن آن، سوره‏ى یس به خط نسخ غبار نوشته شده و چنین رقم نهاده‏اند: «بنده آل على بنیادى تبریزى» و «كتبه المذنب عبداللَّه شهابى». ...

باقر قمصری

(س سیزدهم ق)، نقاش و مذهب. از خاندان سادات قمصر كاشان بود و در فنون نقاشى آب و رنگ و تذهیب و قلمدان‏سازى مهارت بسزایى داشت. وى براى تزیین رواق توحیدخانه‏ى آستان قدس رضوى، سفرى به مشهد كرد و چنان از عهده‏ى آن برآمده كه حكیم قاآنانى شیرازى وى را ستوده است. حاجى سید باقر در سال 1250 ق، پس از پایان یافتن ...

باباجان تربتی

(ز 911 ق)، مذهب، موسیقیدان، و شاعر. از هنرمندان با كمال عصر خود بود و در موسیقى و شعر مهارت بسزایى داشته است. از وى آثار رقم‏دارى مشاهده نشده است. ...

بابا تبریزی

(س دهم ق)، مذهب. در تبریز اقامت داشت و در تذهیب قوى‏دست بود. از آثار این هنرمند تذهیب و آرایش قرآنى است كه خط آن را مقصود على‏الشریف تبریزى نوشته است. تذهیب كناره‏ها، به طلاى كم عیار و اسلیمى‏هاى گوناگون و گلهاى تزیینى شیوایى انجام گرفته است. ...

هاشم امامی اصفهانی

(س سیزدهم ق)، نقاش و مذهّب. از سادات امامى اصفهان بود كه در صورت‏نگارى و منظره‏سازى به سبك اروپایى دستى قوى و مهارتى بسزا و در این زمینه شیوه‏ى خاصى داشت و تذهیب را نیكو مى‏دانست. از آثار رقم‏دار وى: قلمدانى است كه تصاویر زیبایى را به شیوه‏ى روسى عمل آورده است، با رقم: «هاشم الحسینى 1297»؛ قلمدانى با ...

اسدالله مذهب شیرازی

(س سیزدهم ق)، نقاش و مذهب. وى برادر میرزا محمود مذهب باشى و در تذهیب و زرنشان استاد بوده و بر روى قلمدانها هنرنمایى كرده است. از آثار وى: یك قلمدان گل و مرغ به سبك على اشرف است كه رقم ندارد. ...

احمد تکلو

(ز 933 ق)، مذهّب، خطاط و شمشیرساز. هنرمند ذوفنونى از محل تكه تركمان، نزدیك مشهد بود كه در هنگام حمله سلطان سلیم به ایران و فتح تبریز، از موطن اصلى خود رخت بربسته و در دربار سلطنتى پادشاه عثمانى به كار هنرى مشغول گشته بود. از آثار این استاد كه در سال 933 ق به پایان رسانده: شمشیر منقش و استادانه سلطان ...

ابوالقاسم مذهب یزدی

(؟)، نقاش و مذهِّب. سید ابوالقاسم از اهالى یزد بود و در هنر حل كارى و آرایش طلایى شیرین قلم. چهره را نیز خوب مى‏ساخت و پرداز را نیكو مى‏زد. از آثار باقى مانده‏ى وى: شمایل مولاى متقیان، على (ع)، به آب و رنگ كه به استادى تصویر شده و حواشى آن را با دقت پر وسواسى تذهیب كرده، با رقم: «سید ابوالقاسم مذهب یزدى». ...

ابوالقاسم مذهب باشی شیرازی

(س سیزدهم ق)، مذهب. از مشاهیر شیراز بود كه در تذهیب و حل كارى قلمى پر هنر داشت. از آثار رقم دار و نفیس وى: جلد مذِّهب و ادعیه‏ى خوش خط سرا پا طلایى است كه رویه‏ى آن به طرز پر مهارتى تذهیب شده است، علاوه برخط زیبا و استادانه‏اى كه دارد، متن و حواشى تمام صفحات به طرز بارزى تذهیب و ترصیع گشته، سر لوح‏ها ...

ابوالقاسم انجدانی فراهانی

(ز 1312 ق)، مذهِّب و زرنشان ساز. از اهالى فراهان بود و در اواخر دوره‏ى قاجار مى‏زیست. در تذهیب نقش و گل و مرغ مهارت داشت. از آثار او: قلمدان تذهیبى زیبا با زمینه‏ى قرمز كه بر رویه‏ى آن گل و مرغ طلایى و حل كارى افشان تصویر شده است، با: «رقم حقیرفانى. ابوالقاسم انجدانى فرهانى 1312». ...

ابوطالب مذهب اصفهانی

(س سیزدهم ق)، نقاش و مذهب. از هنرمندان اوایل عهد قاجار بود كه سردودمان خاندانى است كه پشت در پشت به هنر تذهیب و نقاشى اشتغال داشته و این فن را در اصفهان رونق بخشیده‏اند. ...

ابوطالب شیخ

(وف 1253 ق)، خطاط، نقاش، مذهّب و شاعر. او از مشایخ و مجتهدان بود و هفت قلم را نیكو مى‏نوشت و در نقاشى و تذهیب نیز دست داشت. ابوطالب در ادبیات و زبان فارسى و عربى مهارت داشت و به هر دو زبان شعر مى‏گفت. ...

ابوبکر صندل

(ز 700 ق)، مذهب. از هنرمندان زبردست عصر خود بود. و در حرفه‏ى خود كمال مهارت داشت. از آثار رقم‏دار وى كلام اللَّه مجیدى است كه تذهیب‏هاى آن، به دست وى آرایش شده است. صفحات اولیه و سر سوره‏ها، در شیوه‏ى مملوكى مصر تذهیب شده و انواع شیوه‏ها و شگردهاى اسلیمى، در بطن تذهیب ارائه گشته است. ...

ابوالحسن علی ابن بَوَاب

(وف 423 /413 ق)، خطاط مذهّب، حافظ، قارى، ادیب و شاعر شیعى. مشهور به ابن‏بواب یا ابن‏سترى و ملقّب به علاءالدین و قبلةالكتاب. پدرش پرده‏دار دستگاه آل‏بویه بود و شهرت وى هم از این رو است. ابوالحسن نیز یك چند در خدمت بهاءالدوله‏ى دیلمى سرپرستى كتابخانه‏ى بهاءالدوله را در شیراز بر عهده داشت. خوشنویسى را از ...

ابراهیم سرابی

(ز 798 ق)، مذهب و خطاط. ملقّب به شیخ. از هنرمندان گمنام بود. تنها اثر رقم‏دار وى: كتابت و تذهیب «مثنوى معنوى» است كه در آخر جلد سوم چنین رقم زده: «... قدوقع الفراغ فى اواخر شهر المحرم عظم اللَّه حرمته سنه ثمان و تسعین و سبعمائه برابر است 798 كتبه و ذهبّه عبدالضعیف والحقیر الفقیر ابراهیم الملقب به شیخ ...

ابراهیم زبور

(س دوازدهم ق)، طغراساز و مذهِّب. از آثار رقم‏دار وى طغراى زیبایى است كه در یكى از حراجهاى لندن به فروش رفت، با رقم: «ابراهیم زیور». ...

محمد تقی صحاف

صحاف هنرمند كه حقا صد مرد هنرمند در یك تن، و مجمع الصنایع هنر صحافى و نقاشى و طراحى و مذهبى و خوش‏نویسى و سوخت سازى و معرق سازى چرمینه، و ساختن فانوس‏هاى فنرى قدیم، و تعبیه‏ى انواع رنگ و روغن‏هاى نقاشى و امثال آن بوده، و نمونه‏ى خطوط ثلث وى در سر درب مسجد صفا محله‏ى شهشهان مورخ 1290، و سر درب مسجد ركن‏الملك ...