مشخصات
| کشور | ایران |
| استان | زنجان |
| شهرستان | آب‌بر |
| بخش | مرکزی |
| جمعیت | ۴۶٬۶۴۱ نفر |
| مساحت | ۲۲۳۵ کیلومتر مربع |
| زبان گفتار | ترکی |
| مذهب | شیعه |
| ارتفاع از سطح دریا | ۴۰۰ متر |
| شرایط آب و هوا | تابستان گرم و زمستان معتدل |
| پیش شماره تلفن | ۳۲۸–۰۲۴ |
| شناسه ملی خودرو | ایران 97 |
| ره آورد | روغن زیتون، جاجیم، گلیم و فرش، زیتون، هلو و شلیل |
شهرستان طارم، یکی از شهرستان‌های استان زنجان است. این شهرستان در شمال استان واقع شده و با استانهای گیلان و قزوین و اردبیل همسایه می‌باشد.جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، برابر با ۴۳٬۹۶۴ نفر بوده‌است. مرکز این شهرستان، شهر آب‌بر می‌باشد. شهرستان طارم یکی ازشهرستان‌های هفتگانه استان زنجان می‌باشد که درشمال استان واقع گردیده این شهرستان درخرداد ماه سال ۱۳۷۶ به مرکزیت شهرآب بر تأسیس گردیده و شامل دوبخش، پنج دهستان و۱۵۵آبادی می‌باشدکه ۱۰۱آبادی آن دارای سکنه ومابقی خالی ازسکنه می‌باشند. این شهرستان از شمال به استان اردبیل و گیلان، از شرق به استان قزوین از جنوب به شهرستان زنجان و سلطانیه محدود است. شهرستان طارم با مساحتی بالغ بر ۲۲۳۵ کیلومتر مربع درمدارهای جغرافیایی ۴۸درجه و ۳۰ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۴ دقیقه طول جغرافیایی از نصف‌النهار گرینویچ و ۳۶ درجه و تا ۳۸ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۱۳ دقیقه عرض شمال از خط استوا قرار گرفته‌است. شهرستان طارم دارای ناهمواریهای بسیار بوده و رودخانه پرآب و خروشان قزل اوزن، دره عمیقی را در آن ایجاد نموده که ارتفاع کف این رودخانه در گیلوان به کمتر از ۴۰۰ متر از سطح دریا رسیده و طرفین آن رشته کوههایی قرار گرفته که ارتفاع برخی از قلل آن به بیش از ۲۸۰۰متر بالغ می‌گردد. گودترین نقطه استان، یعنی گیلوان واقع در دره قزل اوزن با ارتفاعی معادل ۳۰۰ متر از سطح دریا در این شهرستان واقع شده‌است و شهر آب بر، مرکز شهرستان درارتفاع ۷۵۰ متری از سطح دریا قرار دارد. سهم شهرستان طارم از کل جمعیت استان حدود ۵ درصد بوده و همچنین سهم مساحت آن از استان ۱۰ درصد می‌باشد. عبور رودخانه قزل اوزن به عنوان شاهرگ حیاتی از این شهرستان توانمندیهای کشاورزی را دو چندان نموده و باعث رشد، توسعه و رونق اقتصادی منطقه گردیده، تاحدی که به عنوان قطب کشاورزی مخصوصاً در زمینه تولید محصول زیتون (۲۷٪ زیتون کل کشور) این منطقه را به عنوان منطقه استراتژیک کشاورزی استان معرفی می‌نماید. زبان وگویش اکثر مردم ترکی بوده و به لحاظ نزدیکی به استانهای گیلان وقزوین آمیختگی خاصی اززبان فارسی راهم پیداکرده است دربرخی مناطق نیزگویش‌های تاتی رایج می‌باشد.
این شهرستان شامل بخش‌های زیر می باشد:
بخش ها:
مرکزی، چورزق، گیلواندهستان:
دهستان آب بر، دهستان درام، دهستان چورزق، دهستان دستجرده، دهستان گیلوان، دهستان تشویرروستاها:
آرشت، بالاکوه، ته دره، خرم آباد کهریز، زرنی، روستای شیت، هزاررود، ولیدر، زاچکان، جوجرگان، ایچ و ...جای های دیدنی شهرستان طارم
آبشار هشترخان
آبشار هشترخان طارم دراستان زنجان واقع است. .این ابشار در دره ای سرسبز میان کوه های ناحیه طارم،در شرق شهر زنجان در نزدیکی روستای لار واقع است.سرچشمه ابشار هشتر خان چشمه جوشان است و ابشار پس از ریزش،رودخانه هشترخان را تشکیل می دهد.ارتفاع ابشار حدود ۳۰ متراست. این آبشار حاصل تلاقی هشت چشمه جوشان است که منظره بدیعی را به وجود آورده است. در طول مسیر، جنگل درختان فندق متعلق به روستاییان، زیبایی خاصی به منطقه داده است. منظره عمومی رودخانه قزل اوزن و باغ های زیبای زیتون از جاده زنجان به طارم و قبل از سرخه دیزج، بسیار جذاب و دیدنی است. ارتفاعات جالب منطقه، باعث پدید آمدن این مناظر بدیع برای مسافران عبوری شده است.آبشار سرخه میشه
آبشار سرخه میشه در استان زنجان واقع است. آبشار سرخه میشه در غرب روستایی به همین نام در منطقه طارم استان زنجان قرار گرفته است. این آبشار از میان شکاف دو صخره سنگی بسیار بلند به پایین میریزد و در رده آبشارهای بلند استان زنجان قرار دارد. در پایین آبشار حوضچه آبی ایجاد شده است. آبشار پس از ریزش از ارتفاع بع رودخانه سرخه میشه می ریزد.ارتفاع آبشار از سطح دریا ۱۴۷۰ متر است. دسترسی به این آبشار از طریق جاده ارتباطی شهرستان منجیل به گیلوان، درام، جاده فرعی درام به تهام، روستای انذز، روستای گوهر و سپس جاده خاکی روستای سرخه میشه امکانپذیز است. همچنین جاده ارتباطی زنجان به درام، پیش از شهرستان درام، روستای انذز، روستای گوهر و سپس روستای سرخه میشه دیگر مسیر دسترسی به این منطقه است.
چهار طاقی الزین
شهرستان طارم آثار بسیار مهمی دارد، ازجمله¬ی این آثار، چهار طاقی الزین است که در منطقه به آتشکده معروف است. این بنا از شرق به خانه های روستایی، از شمال و غرب به گورستان قدیمی و سپس تپه ماهورها و بلندی ها، منتهی می شود. امامزاده در مختصات ۴۰۷۶۸۵۳ و UTM 39 s 32026 قرار دارد.آتشکده تشویر
آتشکده تشویر یا سردخانه تشویر در روستای تشویر و در مسیر راه جاده سرخه دیزج به گیلان واقع شده است. برخی از پژوهشگران تشویر را به معنای جایگاه آتش دانسته و وجود بناهای موجود در روستای تشویر را به دوران پیش از اسلام و دوره ساسانیان نسبت می‌دهند. در سمت چپ جاده سرخه دیزج به گیلان،بناهایی به چشم می‌خورند که در میان گورستان واقع شده‌اند. پلان یکی از آنها بصورت چهارضلعی و دیگری به صورت هشت ضلعی است. این بناها با شماره 983 به ثبت تاریخی رسیده و در فهرست آثار ملی ثبت شده اند.آتشکده گیلانکشه
بنای آتشکده گیلانکشه که در محدوده طارم واقع شده، تماما سنگی است و ساخت آن به قرون هفتم و هشتم هجری قمری نسبت داده می‌شود ولی به لحاظ اینکه گیلانکشه یک آتشکده بوده است می‌توان آن را دارای قدمت طولانی‌تری دانست.قلعه سانسیز
قدمت قلعه سانسیز که به گور قلعه نیز شهرت دارد، به دوره ساسانیان و دوره اسلامی می‌رسد. این قلعه تاریخی که بر روی تپه‌ای طبیعی واقع شده یکی از مناطق دیدنی شهرستان طارم است. شیب و دامنه تند این تپه دسترسی به قلعه را با دشواری همراه کرده است. قلعه سانسیز علاوه بر قدمت تاریخی از نظر طبیعی نیز در محیطی زیبا، در ساحل رودخانه زیبای قزل‌اوزن در کنار روستای سانسیز قرار گرفته‌است. قلعه شمیران طارم این قلعه یکی از مناطق تاریخی طارم است که در قسمت طارم علیا واقع شده و دیرینگی آن به دوره‌های پیش از اسلام می‌رسد. روستای شاه‌نشین طارم روستای تاریخی و ییلاقی شاه‌نشین در یک منطقه خوش آب و هوای کوهپایه‌ای و در میان دو رودخانه زیبای قزل‌اوزن (در جنوب) و شاه‌نشین (درباختر) واقع شده است.وجود کوههایی در اطراف منطقه از جمله کوه فوشون و خرمن گله سر در شمال باختر روستا نقش اساسی و مهمی در آب و هوای مطلوب آن ایفا می‌کند. وجود غار معروف خرمنه‌سر در این روستا و همچنین مسجد قدیمی آن بر ارزش‌های تاریخی منطقه می‌افزاید.
غار خرمنه سر
غار خرمنه‌سر از غارهای معروف استان زنجان است که در ارتفاعات 1600 متری خرمنه‌سر در شمال روستای شاه‌نشین در دل کوه‌ها واقع شده است. مسیر دسترسی به دهانه غار بسیار زیبا و با صفا بوده و برای رسیدن به آن باید از میان رودخانه پر آب و انبوه درختان زیتون و انجیر گذشت. در بررسی‌های باستان‌شناسی بر روی سفال‌هایی که از دهلیزهای این غار بدست آمده، روشن شده که غار خرمنه سر در دوره مختلف تاریخی، یکی پیش از تاریخ و دیگری پس از اسلام در قرن چهارم هجری، زیستگاه انسان‌ها بوده است، ولی نشانه‌ای از تمدن کهن خاصی که مربوط به پیش از تاریخ باشد، در آن یافت نشده است. سنگ‌های آهکی که به صورت ستون‌های استالاکتیک و آویزه‌های استالاگمیت در این غار وجود دارند، منظره زیبایی به داخل غار داده‌اند. در فاصله 50 متری دهانه بزرگ غار حفره‌‍‌ای شبیه به دهانه چاه وجود دارد که برای ورود به این حفره باید به حالت خزیده و درازکش حرکت کرد.پس از ورود به داخل این حفره پر رمز و راز، دنیایی پر از دیدنی‌ها و شگفتی‌ها در برابر بازدیدکنندگان پدیدار می‌شود. کف دهلیزی که در غار وجود دارد، شباهت زیادی به بنای بازارهای قدیمی داشته و چاه عمیقی در کف آن وجود دارد.
روستای قوهیجان
یکی از روستاهای خوش آب و هوا و با قدمت چند صد ساله شهرستان طارم دهستان درام روستای قوهیجان است. مردم این روستا در گذشته به صورت ییلاق و قشلاق زندگی می کردند که در تابستان ها در روستای کوهستانی با چشمه جوشان از دامنه کوه که در بالادست روستا قرار دارد و جویبار جاری از آن، روستا را به دو نیم تقسیم کرده است و درختان مختلف سر به فلک کشیده و میوه های متنوع از جمله گردو، گلابی، سیب، سنجد، فندوق، به و…. زندگی می کردند. در زمستان ها به روستای گرمسیر “سرخه سنگ ” که در ۵ کیلومتری درام واقع است از راه کوهستانی و پیاده کوچ می کردند که این روستا بعد از زلزله سال۶۹کاملا تخریب شد و درچند کیلومتر پایین تر بنا شد.گویش محلی ساکنان زبان” تاتی” است. روستای قوهیجان دارای امامزاده ای است به نام امامزاده اسماعیل (ع) که در ۳ کیلومتری این روستا قرار دارد و مردم این روستا و روستاهای اطراف به این امامزاده اعتقاد زیادی دارند، این امامزاده فاقد راه و جاده ماشین رو می¬باشد و ارادتمندان این آستان از راه کوهستانی جهت زیارت مشرف می شوند.
رودخانه آب برکه
از قله‌های سر سبز ییلاق آب بر در منطقه دیزاب و گرداب سرچشمه گرفته و از کنار شهر آب بر عبور می‌کند و داری مناطق سر سبز گردشگری مانند چشمه خانسر، باغات سر سبز جور کان و پیر همدان بوده و محوطه سر سبز امامزاده جعفر و هاشم و عوف (علیم السلام) در جوار این رودخانه واقع شده‌است.رودخانه باکلور
که از کوه‌های باکلور و چشمه‌های مسیر سرچشمه می‌گیرد )چشمه اسپی خانی و چشمه لار و …) و با عبور از روستای باکلور و باغات گردو و روستای کرداباد وارد رود قزل اوزن می‌شود در مسیر این رود دو سد خاکی طبیعی مانع از خشک شدن رود در فصول گرم سال می‌شود.رود قزل اوزون
که از کوه‌های چهل چشمه در کردستان سرچشمه می‌گیرد با طی مسیری طولانی وارد طارم شده و پس از عبور از آن در منجیل با خانچایی پیوند می‌خورد. سد بزرگ منجیل در محل پیوند این دو رود احداث شده‌است که این دورودخانه رودخانه سفیدرود را تشکیل می‌دهد.افراد مشهور و مشاهیر شهرستان طارم
حاج شیخ جواد طارمی زنجانی (1263-1325.ق)
آیت‌ا...شیخ‌جواد طارمی عالم، فقیه امامی، اصولی، متکلم و نحوی در سال۱۲۶۳ هجری قمری در آب‌بر، از نواحی طارم، به دنیا آمد. وی ابتدا در زنجان به تحصیل پرداخت، سپس به قزوین رفت و در خدمت علامهی وقت سید علی قزوینی، صاحب حاشیهی«قوانین». بالغ بر هشت سال مقدمات و مراتب علمی را فرا گرفت. برای تکمیل تحصیلات به عتبات مشرف و به مدت هفت سال در حوزهی درس بزرگانی چون حاج سید حسین کوهکمری،ملامحمدکاظم[فاضل] ایروانی،میرزا‌حبیب‌ا... رشتی،فاضل مامقانی و میرزا سید محمدحسین مجد معروف به میرزای شیرازی حاضر شد و از ایشان اجازه ی اجتهاد دریافت کرد. در حالی که از بزرگان علما شده بود، به زنجان بازگشت و سال ها به ارشاد و هدایت خلق و تدریس و امامت جماعت و تألیف کتب ارزشمند دینی و پرورش طلاب فاضل پرداخت. نگاهی به فهرست آثار وی در فقه و اصول، ادبیات عرب، کلام و رجال، نهج‌البلاغه و وعظ و مصائب اهل بیت(علیهم‌السلام)، علاوه بر پرکاری، نشان گر جامعیت علمی وی نیز می‌باشد. وی فرزندانی دانشمند و صالح از خود بر جای گذاشت که شاخص ترین آنان، حاج‌شیخ‌یحیی پدر شادروان محمدرضا روحانی- فرهنگی خدم زنجان و گردآورنده فرهنگنامه ی زنجان- بود.وی دراواخر عمرگران مایه ی خویش با وجود بیماری ازتدریس وتألیف غافل نبودتا این که درروز دوم شوال 1325 به رحمت ایزدی پیوست ودرجوارمرقدحضرت سید ابراهیم خاک سپرده شد.
آقا سیدقوام الدین مجتهدماهانی طارمی
فرزندمرحوم حاج سیدمهدی مورخ 1293 هـ .ق تولدیافت. درسال 1318 به نجف عزیمت نمودودرحوزه درس آیت ا.. آخوندخراسانی وشیخ شریعه اصفهانی بهره کافی بردتابه اجتهادرسید.بااجازه آقایان به طارم مراجعت نمودوبه ترویج دین.قضاوت ووعظ مسلمین پرداختآثار: 1- تقربیات دراصول 2- تقربیات درفقه
