آشنايي با بيماري آنسفاليت (التهاب مغز)

آنسفاليت در لغت به معناي آماس و التهاب مغز مي باشد، اما معمولاً به التهاب مغزي اطلاق مي شود که به واسطه ويروس ايجاد شده باشد. اين بيماري جزء بيماري هاي نادر است که تقريباً 0.5 از هر 100،000 نفر به آن مبتلا مي شوند—که معمولاً در کودکان، سالخوردگان و افراديکه سيستم ايمني ضعيفي دارند (مثل افراد مبتلا به ايدز يا سرطان) اتفاق مي افتد.

گرچه هر سال هزاران مورد از اين بيماري به مرکز کنترل و پيشگيري از بيماري ها گزارش مي شود، اما تصور متخصصين اين است که به خاطر علائم خفيف اين بيماري، موراد بسيار زيادي از آن گزارش نمي شوند.

علائم

علائم اين بيماري در انواع خفيف تر معمولاً شامل موارد زير است:

·         تب

·         سردرد

·         کمبود اشتها

·         کمبود انرژي

·         احساس بيماري کلي

در موارد شديدتر انسفاليت، فرد دچار تب شديدتري شده و علائم مربوط به سستم عصبي مرکزي را تجربه خواهد کرد که شامل موارد زير است:

·         سردردهاي پي در پي

·         حالت تهوع و استفراغ

·         خشک شدن گردن

·         گيجي

·         گم گشتگي

·         تغيير در شخصيت

·         تشنج (حمله)

·         مشکل شنوايي و گفتاري

·         توهم

·         از دست رفتن حافظه

·         خواب آلودگي

·         کما

تشخيص برخي از اين علائم در نوزادان بسيار دشوار است اما علائم مهمتري که بايد در پي آن باشيم عبارتند از:

·         استفراغ

·         برآمدگي ملاج

·         گريه اي که متوقف نمي شود و زمانيکه نوزاد را بلند مي کنيد يا در بغل ميگيريد بيشتر مي شود.

·         خشکي بدن

از آنجا که آنسفاليت ممکن است به دنبال برخي بيماري هاي ويروسي متداول اتفاق بيفتد، گاهي اوقات علائم و نشانه هايي از اين بيماري ها را از قبل مشاهده خواهيد کرد. اما معمولاً آنسفاليت بدون هشدار قبلي اتفاق مي افتد.

عوامل

از آنجا که آنسفاليت ممکن است به خاطر وجود ميکرب هاي مختلفي ايجاد شده باشد، اين عفونت مي تواند به طرق مختلف پراکنده شود.

يکي از خطرناکترين و متداولترين عوامل آنسفاليت ويروس بيماري تبخال است (HSV). اين همان ويروسي است که زخم هايي کنار دهان ايجاد مي کند اما زمانيکه در مغز ايجاد شود مي تواند کشنده باشد. خوشبختانه اين مورد از آنسفاليت بسيار نادر است.

آنسفاليت مي تواند مشکل بسيار نادر بيماري لايم (Lyme) باشد که با انواع ساس و کنه يا گزيدگي حيوانات هار ايجاد مي شود.

پشه هم مي تواند ويروس انواع مختلفي از آنسفاليت را از جمله آنسفاليت وست نايل (West Nile)، آنسفاليت سنت لوئيس (St. Louis)، و آنسفاليت اسب غربي (Western Equine) منتقل کند. طي چند سال اخير در ايالات متحده، نگراني براي انتشار ويروي وست نايل پديد آمده بود که توسط پشه اي که اين ويروس را با گزيدن پرنده هاي بيمار مي گيرند، به انسان منتقل مي شود.

انواع خفيف آنسفاليت به دنبال برخي بيماري هاي متداول کودکان اتفاق مي افتد، مثل سرخک، گوشک، آبله مرغان، روبلا (سرخجه آلماني) و .... ويروس هايي مثل آبله مرغان معمولاً از طريق مايع بيني و گلوطي سرفه يا عطسه منتقل مي شوند.

به ميزان کمتر، آنسفاليت مي تواند درنتيجه يک عفونت باکتريايي مثل مننژيت باکتريايي پديد آيد و يا مي تواند مشکلي از ساير بيماري هاي عفوني مثل سفليس باشد. برخي انگل هاي خاص، مثل توکسوپلاسموسيس (عفونت انگلي پستانداران و پرندگان و انسان) هم مي تواند موجب بروز آنسفاليت در افراديکه سيستم ايمني ضعيفي دارند، شود.

سرايت

التهاب مغز به نوبه خود مسري نيست اما هرکدام از ويروس هايي که آنسفاليت را ايجاد کرده اند، مي توانند مسري باشند. البته فقط به اين دليل که يک بچه دچار يک ويروس خاص مي شود به اين معنا نيست که او به آنسفاليت نيز مبتلا مي شود. اما باز هم بايد  کودکان را از افراد مبتلا به آنسفاليت دور نگه داشت.

پيشگيري

آنسفاليت قابل پيشگيري نيست مگر اينکه سعي کنيم از بيماري هايي پيشگيري کنيم که موجب بروز آن مي شوند. آنسفاليتي که با بيماري هاي متداول در کودکي ايجاد مي شود را مي توان با واکسن زدن و ايمن سازي درست پيشگيري کرد. طبق برنامه توصيه شده توسط پزشک، کودکتان را واکسينه کنيد. همچنين کودکان بايد از افراد مبتلا به آنسفاليت دور نگه داشته شوند.

در محل هايي که آنسفاليت ممکن است از طريق گزش حشرات، به ويژه پشه ها، منتقل شود، کودکان بايد:

·         به هيچ وجه در زمان طلوع و غروب خورشيد که پشه ها فعالتر هستند، در بيرون نگه داشته نشوند.

·         از لباسهاي پوشاننده اي مثل بلوزهاي آستين بلند و شلوارهاي بلند استفاده کنند.

·         از مواد دفع کننده حشرات استفاده کنند.

همچنين آب هاي راکد در اطراف خانه مثل سطل هاي آب، ظرف آب پرنده ها، گلدانها و از اين قبيل را خالي کرد.

براي جلوگيري از گزش کنه:

·         تماس کودک با خاک، برگ و گياهان را کمتر کنيد.

·         براي کودکانتان در بيرون از خانه از لباسهاي آستين بلند و شلوارهاي بلند استفاده کنيد.

·         کودک و حيوانان خانگي خود را مداوماً چک کنيد تا اثر گزش کنه در آنها نباشد.

طول مدت

در اکثر موارد آنسفاليت، دوره حاد بيماري (وقتي علائم در شديدترين حالت خود هستند) معمولاض تا يک هفته طول مي کشد. ريکاوري و بهبودي کامل ممکن است کمي بيشتر طول بکشد، معمولاً چندين هفته يا شايد ماه ها.

تشخيص

پزشکان براي تشخيص آنسفاليت از آزمايشات مختلفي استفاده مي کنند که شامل موارد زير است:

·         آزمايشات تصويري، مثل سيتي اسکن يا MRI، براي تشخيص التهاب مغز، خونريزي يا ساير مشکلات و ناهنجاري ها.

·         الکتروسفالوگرام (EEG)، که پيام هاي الکتريکي مغز را براي تشخيص امواج غيرعادي مغز، ثبت مي کند.

·         آزمايش خون براي تاييد وجود باکتري يا ويروس در خون و اينکه آيا فرد در واکنش به ميکروب، پادتن ترشح کرده است يا خير.

·         سوراخ کردن کمر که در آن مايع مغزي نخاعي (مايعي که اطراف مغز و نخاع را در بر مي گيرد) به منظور يافت علائم عفونت بررسي مي شود.

درمان

برخي کودکان  که مبتلا به آنسفاليت بسيار خفيف هستند را مي توان در خانه پرستاري کرد اما در اکثر موارد نياز به مراقبت هاي بيمارستاني است. پزشکان به دقت فشار خون، ضربان قلب، تنفس و همچنين وضعيت مايعات بدن فرد را بررسي مي کنند تا از التهاب بيشتر مغز جلوگيري کنند.

ازآنجاکه پادتن ها دربرابر اين ويروس ها موثر نيستند، براي درمان آنسفاليت از آنها استفاده نمي شود. اما، مي توان از داروهاي ضدويروسي براي درمان برخي از انواع آنسفاليت به ويژه نوعي که از طريق ويروس تبخال ايجاد مي شود، استفاده کرد. همچنين در برخي موارد براي کاهش التهاب مغز از کورتيکوستيروئيدها استفاده مي شود. اگر کودک دچار تشنج شد، داروهاي ضد تشنج نيز تجويز خواهد شد.

از داروهاي بي نسخه مثل استامينوفن هم مي توان براي درمان تب و سردرد استفاده کرد.

اکثر افراد مبتلا به آنسفاليت بهبودي کامل از بيماري پيدا مي کنند. اما در يک درصد پايين از مبتلايان اين بيماري، التهاب مغز مي تواند منجر به تخريب دائمي مغز و مشکلات ماندگاري مثل ناتواني هاي يادگيري، مشکلات گفتار، از دست رفتن حافظه، يا فقدان کنترل عضلاني شود. گفتار درماني، ورزش درماني يا کار درماني در اين موارد مورد نياز است.

ندرتاً اگر تخريب مغزي ايجاد شده شديد باشد، آنسفاليت مي تواند منجر به مرگ شود. نوزادان کمتر از يکسال و بزرگسالان پيرتر از 55 سال در بالاترين خطر مرگ از آنسفاليت قرار دارند.

چه زمان به پزشک مراجعه کنيم؟

اگر کودکتان دچار تب شديد شد، به خصوص اگر يک بيماري خاص مخصوص دوران کودکي مثل سرخک، گوشک يا آبله مرغان هم داشت يا در دوره بهبودي از آن بود، حتماً به پزشک مراجعه کنيد.

اگر يکي از موارد زير را در کودکتان مشاهده کرديد، بلافاصله پزشک را در جريان بگذاريد:

·       سردردهاي شديد

·       تشنج

·       خشکي گردن

·       ناتواني در نگاه کردن به نورهاي خيلي روشن

·       دو بيني

·       مشکل در راه رفتن

·       مشکل در گفتار يا شنيدار

·       مشکل در تکان دادن يک دست يا پا

·       از دست دادن حس در هر نقطه از بدن

·       تغيير شخصيتي ناگهاني

·       مشکل حافظه

·       خواب آلودگي و کسالت شديد

·       از دست رفتن هوشياري

اگر يکي از موارد زير را در نوزادتان مشاهده کرديد، بلافاصله پزشک را در جريان بگذاريد:

·         تب شديد يا هر نوع تب بالاتر از 100.4 درجه فارنهايت (38 درجه سلسيوس) در نوزادان کمتر از 3 ماهه.

·         برآمدگي ملاج

·         هرگونه خشکي بدن

·         نرم شدن غيرعادي بدن

·         کمبود اشتها

·         استفراغ

    *
      گريه اي که قطع نشود.





مردمان :منبع