خانه بروجردي
ها
قدمت خانه
بروجردي ها به طوري كه در كتيبه چهار طرف تالار آن آمده به سال 1292 ه.ق
باز مي گردد . اين خانه را حاج سيد جعفر نطنزي كه از بروجرد مال التجاره
وارد مي كرده ساخته است .
بنابر اظهارات
موثق ساخت اين مجموعه در حدود 18 سال يعني تا سال 1310 ه.ق به درازا كشيده
و در آن بيش از 150 بنا و هنرمند گچ كار و آينه كار و ديگر هنرمندان بكار
گرفته شده اند . بناي مذكور در اصل به صورت اندروني و بيروني بوده و اين
بخش از بنا كه شرح آن خواهد آمد قسمت بيروني خانه است .
اين قسمت از
سال 1353ه.ش به تملك سازمان ميراث فرهنگي درآمده و در فهرست آثار تاريخي
كشور ثبت شده است . بخش اندروني كه در شمال شرقي و شرق بنا واقع است هنوز
تحت مالكيت خصوصي مي باشد بنا حياطي كشيده دارد كه در دو سر آن دو مجموعه
فضائي مهم قرار گرفته اند و نماي اين دو بخش نسبت به دو جبهه ديگر ارتفاع
بيشتري دارد .
جبهه جنوبي
حياط مهمترين بخش خانه و مشتمل بر يك تالار بزرگ, پر عظمت و مرتفع به شكل
هشت ونيم هشت با اتاق ها و فضاهائي است كه در دو طبقه و دور تا دور تالار
قرار گرفته اند . در جلوي تالار فضائي وجود دارد كه رابط بين تالار و ايوان
بزرگ مشرف به حياط است . در دو سوي اين قسمت رابط دو فضاي سرپوشيده وسيع
ديگر قرار دارند كه خود واسط اتصال اتاق هاي كناري مجموعه با يكديگر شده
اند . اغلب فضاهاي اصلي اين بخش از خانه داراي تزئينات مفصلي هستند به خصوص
تالار اصلي كه سقفي گنبدي و يزدي بندي شده دارد و نورگيرهايي در لابلاي
واحدهاي آن تعبيه شده كه سقف را به صورت در متلا لئي در آورده اند . حجم
بيروني اين نورگيرها به همراه نورگير اصلي وسط شكل ويژه اي به گنبد بخشيده
اند .
ديوارهاي شاه
نشين تالار نقاشي هايي از پادشاهان قاجار بر خود دارند كه تاثير سبك
اروپايي در آنها كاملا مشهود است . كليه جداره هاي تالار نيز داراي تزئينات
گچ بري رنگي مي باشند. ايوان جلوي اين بخش با نمائي شاخص و بلند در جلوي
حجم پر هيبت سقف تالار خود نمائي مي كند. مجموعه اين عناصر با دو بادگير
واقع در دو سوي اين جبهه اهميت اين بخش را به مخاطب تازه وارد گوشزد مي
نمايد و حوض طويل و كشيده ميان حياط و باغچه هاي دو سوي آن نيز به شكوه اين
منظره مي افزايند. سرداب بزرگ خانه در زير اين بخش واقع شده و ورودي آن بر
محور حياط و در زير ايوان اصلي واقع است مجموعه واقع در جبهه شمالي داراي
يك تالار پنج دري با شاه نشين است كه يك مهتابي در جلوي خود دارد و بادگيري
هم در پشت آن ديده مي شود. فضاي داخلي تالار داراي تزئينات گچ بري است. دو
اتاق سه دري كوچك در دو سوي مهتابي قرار دارند كه در مقايسه با تالار و
فضاهاي طرفين آن از ارتفاع كمتري برخوردارند و تركيب حجمي خاصي را بوجود
آورده اند
در جبهه شرقي
سه اتاق و فضاهاي خدماتي قرار دارند و در جبهه مقابل تنها طاق نماهايي
قرينه با نماي روبرو ديده مي شوند كه يك ايوان ستون دار كم عمق در ميانه
آنها قرار گرفته است .
ورودي خانه
شامل يك سردر و جلوخان با تزئينات گچبري چند فضاي متوالي مختلف الشكل و
دالاني است كه به حياط منتهي مي شود . اين تركيب جالب وارد شونده را طي
سلسله مراتبي و به گونه اي خاص به درون هدايت مي كند
