بازار داغ اوقات فراغت
یادش بخیر آن موقع‌ها. همان روزها كه هر چه به تعطیلات تابستان بیشتر نزدیك می‌شدیم، قند توی دلمان بیشتر آب می‌شد، برای شیطنت كردن فارغ از فضای درس و مدرسه. آن موقع‌ها كه نوجوان بودیم، اوقات فراغتمان محدود می‌شد به نشستن پای تلویزیون، كتاب خواندن، كلاس ورزشی رفتن و... . اینترنتی هم نبود كه سرمان را گرم كند، اما خیلی وقت‌ها كتاب می‌خواندیم. در واقع تابستان فرصت خوبی بود برای خواندن رمان‌های مورد علاقه‌مان. حالا كه مدتی هم از آن روزها می‌گذرد، باز درگیر بحث اوقات فراغتیم. آخر اوقات فراغت، جوان و پیر نمی‌شناسد.
راستی اوقات فراغت یعنی چه؟ فراغت در فرهنگ عمید به معنی آسایش و آسودگی از كار و شغل آمده است.
اوقات فراغت هم به زمان‌هایی اطلاق می‌شود كه فرد آن را طبق تمایل شخصی و برای خود تنظیم می‌كند و كار ضروری برای انجام دادن ندارد. البته اوقات فراغت فقط مخصوص دانش‌آموزان یا مختص به تعطیلات 3 ماه تابستان نیست، بلكه این زمان و برنامه‌ریزی در مورد آن برای هر كس نسبت به سلیقه، نیازهای روحی، سن و توان مالی متفاوت است.
كانت معتقد است:
«آدمی در اوقات فراغت خویش، گاهی بیش از سایر فرصت‌های زندگی‌اش می‌آموزد». با این حال به اعتقاد جامعه‌شناسان، فراغت تجربه‌ای است كه فرد هنگام رهایی از الزامات كار روزانه براساس تمایلات و رهیافت‌های شخصی و مشاركت داوطلبانه متناسب با نیاز و ذوق خود انتخاب می‌كند تا جسم، فكر و شخصیت او رشد و پرورش یابد.
مسوولان چه می‌كنند؟
تابستان كه می‌رسد بحث اوقات فراغت داغ‌تر می‌شود. مسوولان هم انگار تابستان به تابستان یادشان می‌آید كه باید فكری به حال این موضوع بكنند. با این كه طبق آمار تنها 40 درصد شما نسل‌سومی‌ها سازمان‌های مسوول اوقات فراغت را می‌شناسید، 65 درصد از كل جمعیت جوان كشور از امور مربوط به ساماندهی اوقات فراغت رضایت ندارند. آنها می‌گویند هیچ شادابی و هیجانی در اوقات فراغت خود ندارند.
وقتی دبیر ستاد ساماندهی امور جوانان خبر می‌دهد كه 125 میلیارد تومان اعتبار از سوی 9دستگاه عضو ستاد برای برنامه‌های اوقات فراغت جوانان در سال 87 اختصاص یافته، شاید فكر كنیم خیلی از مشكل‌ها با این بودجه حل می‌شود ولی باید دید در واقعیت این بودجه‌ها صرف چه اموری می‌شوند؟
حتی محمدجواد حاج علی‌اكبری، رئیس سازمان ملی جوانان هم به دولت پیشنهاد داده كه برای اوقات فراغت هر استان 300 میلیون تومان اختصاص دهد، اما با این حال در نهایت این خود جوانان هستند كه باید درباره مثبت بودن صرف این بودجه‌ها در بخش‌های مختلف اظهارنظر كنند. این را معاون فرهنگی، اجتماعی سازمان ملی جوانان هم اعلام می‌كند.
علی‌اكبر عصارنیا می‌گوید:
«امكان داوری جوانان در مورد برنامه‌های فراغتی سال 87 در جریان نمایشگاه اوقات فراغت وجود دارد.» در نمایشگاه اوقات فراغت كه با محوریت اطلاع‌رسانی برنامه‌های مرتبط با اوقات فراغت جوانان تابستان امسال برگزار می‌شود، امكان داوری كمی و كیفی برنامه‌های فراغتی دستگاه‌های اجرایی از سوی مخاطبان جوان فراهم شده است.
فرصت یا تهدید
حتما یادتان هست كه همان موقع كه خیلی نوجوان بودیم، با فرا رسیدن فصل تابستان، پدر و مادرها در فكر این بودند كه برای تابستان ما چه برنامه‌ریزی بكنند تا هم خیلی شیطنت نكنیم و هم به قولی جلوی دست و پایشان را نگیریم. ممكن بود حتی رفتن به چند كلاس را هم به ما پیشنهاد بدهند. ما هم گاهی از سر اجبار و گاهی با خوشحالی و رضایت می‌پذیرفتیم.
اما از هر كه می‌پرسید، بپرسید. حالا می‌گویند حتی اگر پدر و مادرها برای اوقات فراغت بچه‌ها برنامه‌ریزی می‌كنند باید با آنها دراین باره مشورت كنند. باز هم دم پدر و مادرها گرم كه به فكرمان بودند و هستند. چون اوقات فراغت هم می‌تواند برایمان یك فرصت خوب و عالی برای پیشرفت باشد و هم می‌تواند زمینه‌های بطالت و بزهكاری را فراهم كند.
به گفته یك كارشناس امور برنامه‌ریزی تحقیقات نشان می‌دهد افرادی كه اوقات فراغت مفید و مطلوبی دارند هم از لحاظ اقتصادی بازده بهتری دارند و هم عمر بیشتری می‌كنند.
اوقات فراغت در آن طرف دنیا
شاید برایتان جالب باشد كه بدانید جوانان آن طرف دنیا در اوقات فراغت‌شان چه كار می‌كنند.
در آلمان كه یك كشور صنعتی است، امروزه نسبت به 10 سال گذشته اوقات فراغت بیشتر شده و به 6 ساعت در روز رسیده. پر طرفدارترین نحوه گذران آن هم استراحت در منزل است كه 2 ساعت آن با تماشای تلویزیون و گوش دادن به موسیقی سپری می‌شود.
اما در فرانسه، تلویزیون همچنان اولین وسیله اوقات فراغت فرانسویان است. میانگین استفاده از تلویزیون برای هر نفر 3 ساعت و 15 دقیقه است. البته باید این را هم بگوییم كه فرانسه بیش از 180 شبكه تلویزیونی دارد. (خودمانیم چقدر كم!!)
رایانه هم البته در این كشور طرفداران خاص خود را دارد و 79 درصد فرانسوی‌ها از این وسیله استفاده می‌كنند. در این یك مورد ما خیلی هم با فرانسوی‌ها تفاوتی نداریم. چون طبق نظرسنجی‌های انجام شده در مركز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ریزی صدا و سیما، اولویت اول جوانان و نوجوانان ایرانی برای سپری كردن اوقات فراغت تماشای تلویزیون است. براساس یك پژوهش دیگر، بیش از نیمی از پاسخگویان در حد زیاد و خیلی زیاد علاقه‌مند به تماشای برنامه‌های ورزشی این رسانه هستند و 60درصد نیز اوقات فراغت خود را صرف تماشای برنامه‌های ورزشی تلویزیون می‌كنند.
ناگفته نماند كه این موضوع خیلی هم جالب نیست. چون این طور گذراندن غیرفعال اوقات فراغت روحیه انزواطلبی و خستگی را افزایش می‌دهد.
اوقات فراغت چهره‌‌های سرشناس جهان
با این همه حرف و حدیث درباره این كه چگونه اوقات فراغتمان را بگذرانیم، بد نیست بدانید كه حتی آدم‌های سرشناس و پر مشغله جهان كه به نظر می‌رسد هیچ وقت فراغتی ندارند، هم به انحاء مختلف اوقاتشان را می‌گذراندند.
از همین ناصر‌الدین‌شاه قاجار خودمان شروع می‌كنم. او بسیار علاقه‌مند بود كه مدرن و امروزی به نظر بیاید. در ضمن عاشق عكاسی بود و اوقات فراغتش را عكاسی می‌كرد.
همین كاری كه الان خیلی از شماها انجام می‌دهید. «جان اف كندی» چهره محبوب مردم آمریكا بزرگترین تفریحش دریانوردی بود و هر وقت بیكار می‌شد، روی قایقش می‌نشست و به دریاچه می‌زد.
اما این یكی را بخوانید. تونی بلر و بیل‌كلینتون سرگرمی‌های جالبی داشتند كه شاید اصلا باورتان نشود. «تونی بلر» نخست‌وزیر انگلیس در نواختن گیتار الكتریكی مهارت دارد. او قبل از رسیدن به مقام نخست‌وزیری، كنسرت هم می‌گذاشت! «بیل كلینتون» هم یك نوازنده متبحر ساكسیفون است. او سال‌ها به نواختن این ساز به همراه بزرگان موسیقی پرداخته است.
«ولادیمیرپوتین» رئیس‌جمهور سابق روسیه یك رزمی كار تمام عیار است. او كمربند سیاه دارد و همچنان هم در اوقات فراغتش تمرین می‌كند.
این را هم بگویم و خلاص. «چه گوارا» مبارز مشهور آرژانتینی كه حتما می‌شناسیدش شغل اصلی‌اش طبابت بود و بیشتر اوقات خود را در مراكز خیریه و جذام‌خانه‌ها به بیماران كمك می‌كرد.
دیدید. حتی آدم‌هایی كه فكر می‌كنیم اصلا چیزی با عنوان اوقات فراغت در زندگی‌شان ندارند، چگونه اوقاتشان را هیجان‌انگیز می‌كنند.
پس خودمانیم؛ تنبلی را كنار بگذاریم.
