مكيدن انگشت، جويدن ناخن

همه ما بارها وبارها كودكانى را ديده ايم كه انگشت خود را مى مكند و يا ناخن شان را مى جوند؛ راستى چرا كودكان وحتى گاهى بزرگسالان به چنين عاداتى مبتلا مى شوند؟ شايد شما هم در كودكى (و يا فرزندتان) چنين عادتى داشته ايد و يا اكنون داريد؟ در هر صورت كودكانى كه چنين رفتارهايى دارند با سماجت فراوانى در هر فرصتى عمل خود را تكرار مى كنند؛ در بسيارى از موارد تذكرهاى والدين نيز بى تأثير مى ماند.
مريم كمالى مادردختر ۴ ساله اى است كه در ماه هاى اخير علاقه زيادى به خوردن ناخن هايش پيدا كرده ، او مى گويد: چند ماه است كه دخترم ناخن مى جود تا جايى كه گاهى دستش هم زخمى و مجروح مى شود! با اين كه خيلى سعى مى كنم جلوى اين كار او را بگيرم ولى فايده ندارد و بعد از چند دقيقه دوباره حرف هاى مرا فراموش مى كند.او علت اين كار دخترش را اضطراب ناشى از تولد پسر كوچكشان مى داند و مى افزايد : دخترم به خاطر حسادتى كه نسبت به برادرش دارد و اين كه او را رقيب خود مى داند به عادت جويدن ناخن مبتلا شده؛ من سعى مى كنم به او توجه بيشترى داشته باشم اما هر بار كه ناخن مى جود حسابى عصبانى مى شوم و از كوره در مى روم.
حميد صادقى كه امروز جوان نيرومندى است مى گويد وقتى بچه بودم عادت داشتم شب ها با مكيدن انگشت بخوابم، اما كم كم اين كار را در همان سنين طفوليت حتى در روز و بيكارى هم انجام مى دادم اين رفتار نوعى آرامش به من مى داد، طورى كه تقريباً مدام در حال انگشت مكيدن بودم و دعواى مادر و پدرم هم اثرى نداشت و گاهى در گوشه اى به دور از چشم آنها اين كار را انجام مى دادم چند بار هم به خاطرش كتك خوردم، اما بى فايده بود؟!
انگشت مكيدن وناخن جويدن معضل برخى از خانواده هاست، اما بهتر است به جاى سرزنش كودكان و منع آنها از اين حركات به يك ريشه يابى منطقى دست بزنيم و بعد از پيدا كردن علت براى رفع آن اقدام كنيم چيزى كه مسلم است واكنش شديد و سرزنش بچه ها نه تنها نتيجه مثبتى در پى نخواهد داشت، بلكه در بسيارى از موارد باعث تشديد اين رفتارها مى شود. به خاطر داشته باشيد كه اين رفتارهاى ناپسند يكى از شايع ترين عادات بچه هاست كه اگرچه بسيارى از خانواده ها با آن دست به گريبان هستند اما به راحتى قابل حل است.ناخن جويدن از سه سالگى شروع مى شود و ميزان بروز آن به تدريج تا ۱۲ سالگى افزايش مى يابد. يكى از بروز آن در كودك اضطراب ويا بى حوصلگى كودك است و به مرور به صورت يك عادت در مى آيد و مكيدن شست از جمله عاداتى است كه معمولاً در نوزادان واوايل كودكى ديده مى شود، ولى ادامه پيدا كردن آن در سنين بعدى غير طبيعى است.
اين عادات ناپسند داراى اثرات مخربى است به طور مثال مكيدن شست اگر به صورت زياد وپى در پى در مدت زمان زيادى انجام شود مى تواند باعث تغيير شكل و يا باريك شدن انگشت گردد ويا جويدن ناخن ها باعث ايجاد آثار ساييدگى، خوردگى، خراشيدگى ، شكاف و عفونت دور ناخن ها مى شود.روان شناسان ضمن اين كه اساساً علل اين اختلالات را نامعلوم مى دانند مى گويند: اين رفتارها معمولاً هنگام اضطراب ، تنش ، خستگى و بى حوصلگى در بچه ها بروز مى كند و يا گاهى كودك براى رهايى از فشارهاى ناشى از محيط اطراف مانند بى توجهى والدين به اين رفتارها رو مى آورد. در برخى موارد هم كودك در اين رفتارها به نوعى احساس لذت و آرامش مى رسد.
از آنجا كه هر مشكلى راه حلى دارد، شما هم مى توانيد با كمى سعى و حوصله و صبر اين مشكل را حل كنيد. به عقيده روان شناسان هرگز نبايد از جملاتى مانند:«اگر اين كار را بكنى ديگر دوستت ندارم» ؛ «تو ديگر بزرگ شده اى خجالت بكش» و... استفاده كرد؛ چرا كه اين حرف ها باعث تشديد اضطراب كودك شده و كودك احساس بى كفايتى خواهد كرد و فشار روحى بيشترى به او وارد مى شود كه به ناچار براى تخليه آن بيشتر به ناخن جويدن و انگشت مكيدن رو مى آورد.
بهترين راه حل اين است كه به طور ظاهرى كاملاً نسبت به رفتار كودك بى توجه باشيد در عوض با سرگرم كردن او و برنامه ريزى صحيح در مورد اوقات فراغت كودك زمينه را فراهم كنيد تا كودك زمانى براى اين قبيل كارها نداشته باشد. در اين موارد به جاى استفاده از لفظ هاى منفى نكن با يك رفتار مثبت با كودك رفتار كنيد و جنبه هاى خوب رفتار او را تشويق و تقويت كنيد و با بكارگيرى كودك در زمينه هاى مورد علاقه ودر حد توان او اعتماد به نفسش را بالا برده و اضطراب او را كاهش بدهيد و فرصتى براى انگشت مكيدن و جويدن ناخن باقى نگذاريد. به اين ترتيب كم كم كودك شما اين گونه رفتار را فراموش مى كند . سعى كنيد براى مقابله بهتر ، قبل از هر چيز علل اصلى بروز رفتار را كشف كنيد. با تشويق كودك به بازى هايى مانند خميربازى، گلو، نقاشى و كارهايى كه ذهن و دست هاى كودك را مشغول مى كند به طور غيرمستقيم با تشديد اين عادات مبارزه كنيد، اما اگر رفتار بچه شما ادامه پيدا كرد و تلاش هاى محبت آميز شما در طول زمان كارى از پيش نبرد، حتماً به يك مشاور و يا روانشناس مراجعه كنيد.
با همه اين حرف ها هميشه پيشگيرى بهتر از درمان است. براى پيشگيرى از بروز اين رفتارها بهترين روش، اطلاع و آگاهى والدين از روحيات بچه ها وروش هاى صحيح برخورد با آنهاست، زيرا رفتارهاى اشتباه ما مى تواند باعث بروز اختلالاتى در كودكان بشود. روان شناسان كودك تأكيد مى كنند كه براى هر نوع تغيير عادتى در بچه ها، بايد شرايط روحى كودك را نيز در نظر گرفت؛ به طور مثال هرگز نبايد كودك را به صورت ناگهانى و يا زودتر از موعد از شير گرفت؛ و يا اينكه تغيير شيوه تغذيه كودك از شير مادر يا شير خشك به غذاهاى ديگر بايد به صورت تدريجى باشد؛ حتى بهتر است در ابتدا، همزمان از هر دو روش استفاده شود.
براى رفع عادت مكيدن انگشت مى توانيد مدت شيرخوردن كودكتان را طولانى تر كنيد تا نياز به مكيدن در او ارضا شود و در آينده به مكيدن انگشت رو نياورد.
جدايى هميشه براى همه سخت است وبراى كودكان اين جدايى سخت تر و طاقت فرساتر است؛ اگر به هر دليلى جدايى پدر ومادر از كودك لازم و اجبارى است ، بايد كودك را به فردى كه مى تواند نقش مادر را بازى كند مانند مادربزرگ، خاله و... بسپاريد. در صورتى كه كودك شما بيمار و مجبور شد تامدتى بى حركت در بستر بماند، وسايل سرگرمى او را فراهم كنيد. پيشگيرى يعنى توجه ساده به نيازهاى كودك و سرگرم كردن او پس مى توان گفت اگر درست از اوقات فراغت استفاده نشود. حتى كودكان هم آسيب مى بينند.