شاتر را به موقع بزن!

لحظه‌ی قطعی ثبت را دریابید

یکی از نکات مهم برای ثبت یک عکس فوق‌العاده، ثبت لحظه خاص از سوژه‌ است

لحظه قطعی در عکاسی، برشی از یک لحظه است؛ لحظه‌ای که سوژه در حالتی خاص به نمایش درآمده باشد. این لحظه می‌تواند انتقال حسی متفاوت و یا رفتاری خاص از سوژه باشد. این اصل برای تمام ژانرهای عکاسی مستند وجود دارد. «هنری کارتیه برسون» عکاس شهیر فرانسوی و از بزرگان عکاسی مستند مدرن، طرفدار پروپا قرص ثبت لحظه قطعی بود و این نامگذاری را او انجام داده است. او معتقد بود عکاسی مثل نقاشی نیست و برای هر سوژه‌ای یک برش خلاقانه از لحظه‌ای خاص وجود دارد؛ لحظه‌ای که شما باید آن را دریابید و ثبتش کنید. در این قسمت ما به بررسی توانایی عکاسان در ثبت این لحظات می‌پردازیم و به یاد خواهیم داشت که کارتیه برسون گفته است: «اگر شما لحظه مناسب را از دست بدهید، آن لحظه برای همیشه از دست رفته است.»

1- اتفاق را پیش‌بینی کنید

«جسپر داست» (Jasper Doest)، عکاس هلندی متخصص در عکاسی حیات وحش درباره ثبت لحظه قطعی در عکاسی می‌گوید: «شما باید سعی کنید و یاد بگیرید که چگونه لحظه ثبت را پیش بینی کرده و برای ثبت آن آماده باشید.» خود این عکاس بارها در تصاویرش این لحظات را ثبت کرده است. مثلاً برای ثبت لحظه‌ای خاص از پرش روباه شمالی (قطبی) لحظه‌ای عالی را برای فشردن شاتر انتخاب کرده که نتیجه‌اش ثبت یک لحظه خاص و به یادماندنی از سوژه است. او نه فقط لحظه پرش روباه، بلکه دقیقاً هنگام تماس بچه روباه با مادرش را به ثبت رسانده. اگر او لحظه‌ای دیرتر یا زودتر شاتر را فشار می‌داد این لحظه را برای همیشه از دست داده بود.
شما باید برای ثبت چنین عکسی، شناخت خوبی از رفتارهای سوژه خود داشته باشید و با آن به خوبی و از نزدیک وقت گذرانده باشید. با این کار شما شانس خود را برای ثبت لحظه خاص از رفتارهای منحصر به فرد سوژه خود افزایش داده‌اید. البته به یاد داشته باشید که پیش بینی لحظه عملکرد خاص سوژه، فقط بخشی از کار است، ترکیب‌بندی مناسب و نور خوب هم عوامل مهم دیگری هستند که در کنار هم نقش‌های اساسی را برای ثبت یک عکس منحصر به فرد بازی می‌کنند.

2- شکارچی لحظات باشید

«کوین شافر» (Kevin Schafer)، عکاس مشهور آمریکایی است که تبحر زیادی در عکاسی از حیات‌وحش دارد و فعالیت زیادی در زمینه گونه‌های در معرض انقراض انجام داده. او درباره ثبت لحظه قطعی در عکس می‌گوید: «این تصادفی نیست که عکاس‌های خوب تعداد زیادی عکس از لحظات خاص ثبت کرده‌اند. آنها عکس‌العمل بسیار سریع و فوق‌العاده‌ای دارند و بینش مناسبی نسبت به شرایط سوژه به دست می‌آورند؛ بینشی که به تدریج به بخشی از ضمیرناخودآگاه عکاس تبدیل می‌شود.»
شافر نکته مهمی را می‌گوید؛ اینکه شما باید تمرین کنید تا مانند یک شکارچی لحظه‌ها را شکار کنید. با نظارت دقیق، به سوژه نزدیک شده و یک لحظه قطعی را پیش‌بینی کنید. یادتان نرود که باید بهترین لحظه را برای فشردن شاتر پیدا کنید.
این کاری است که دقیقاً خود کوین شافر برای ثبت تصویر یک لاک‌پشت سبز در ساحل جزیره‌ای در اقیانوس آتلانتیک انجام داده است؛ در حالی که لاک‌پشت در حال کندن ماسه‌ها بوده و ماسه‌ها را به اطراف پرت می‌کرد، بهترین لحظه برای ثبت، زمانی بود که دو کمان ماسه‌ای یکسان، در دو طرف لاک‌پشت تشکیل شده است.

3- قاطع باشید

«بن هال» (Ben Hall)، عکاس معروف حیات‌وحش و چشم انداز در انگلستان نکته مهمی را درباره ثبت لحظه قطعی یادآور می‌شود. او می‌گوید: «فرض کنید همه چیز آماده است؛ شما در موقعیت مناسبی قرار دارید، نور خوب است و به خوبی به سوژه نزدیک شده‌اید. در این موقع، فقط یک عامل می‌تواند شانس شما را برای به دست آوردن یک عکس خوب از بین ببرد و آن هم تردید است.»
هال به نکته درستی اشاره می‌کند. شما ساعت‌ها و شاید چند روز در نقطه‌ای نزدیک به سوژه پنهان می‌شوید و منتظر لحظه‌ای مناسب هستید. تعداد لحظات مناسب بسیار اندک است و شما حق از دست دادن آنها را ندارید. پس باید آماده شاترزدن در حداقل زمان ممکن باشید، در غیر این صورت فرصت را از دست داده‌اید.
البته در این مواقع یکی از مزایای عکاسی دیجیتال به کمک شما می‌آید؛ اینکه به هنگام نزدیک شدن به لحظه قطعی، می‌توانید با سرعت زیاد عکس‌های پیاپی بگیرید تا اگر لحظه‌ای خاص ثبت نشود، چیزی از دست نداده باشید. اما اگر لحظه خاص ثبت شود، توانسته‌اید آن لحظه را برای همگان به تصویر بکشید.

4-دقیق زمان بندی کنید

«مالکوم شویل» (Malcolm Schuyl)، عکاس اهل آکسفورشایر انگلیس و متخصص عکاسی در سطح و زیرآب است. او درباره ثبت لحظه قطعی می‌گوید: «ثبت عکس سوژه در لحظه قطعی باعث می‌شود تا بیننده با دقت و تمرکز بیشتری به عکس شما نگاه کند، زیرا عکس شما سطح بالاتری از سایر عکس‌ها دارد. اما ثبت لحظه قطعی در عمل بسیار سخت‌تر از گفتن آن است.»
مالکوم، عکسی از قوهای گنگ برای کتاب جدیدش ثبت کرده که در یک لحظه قطعی گرفته است. او می‌گوید: «نزدیک شدن و عکاسی از این سوژه‌ها کار سختی نیست و ثبت عکس مناسب راحت است. اما چالش اصلی، ثبت عکسی متفاوت است و این کار بدون زمان‌بندی دقیق عکاس عملی نمی‌شود.»
مالکوم می‌دانست که این زوج قو به هنگام رقص مشترک خودشان، در لحظه خاصی به نحوی به هم نزدیک می‌شوند؛ لحظه خاصی که به هم پیوستن‌شان شکل قلب را بین آنها به وجود می‌آورد. این اتفاق فقط در کسری از ثانیه رخ می‌دهد و مالکوم برای ثبت آن لحظه، به محض نزدیک شدن به لحظه قطعی شروع به عکاسی پیاپی کرد تا فقط در یکی از ثبت‌های انجام شده، شکل قلب به طور واضح دیده شد.

5- وقتی لحظه قطعی رخ نمی‌دهد

منطق لحظه قطعی می‌گوید که باید برای ثبت لحظه‌های پویا و خاص از سوژه، مانند لحظه پریدن، چرخاندن سر، پنجه کشیدن و ... باید صبر کنید. اما این همیشه راه‌حل نیست. این نکته را «اندی‌رز» (Andy Rouse) عکاس و نویسنده معروف اهل «کاردیف» با ثبتی بسیار زیبا از سنجاب قرمز در هوای بارانی به خوبی به نمایش گذاشته است.
عکس او مثال بسیار خوبی از عکاسی در آب‌وهوای نامساعد است؛ تصویری دیدنی از یک سوژه و در فضایی خاص که هیچ لحظه قطعی در آن وجود ندارد. اندری ‌رز می‌گوید: «مهم نیست که شما چه مدت صبر کنید تا اتفاق خاصی بیفتد، چون بعضی وقت‌ها سوژه هیچ کار خاصی انجام نمی‌دهد. شاید شما وسوسه شوید تا حیوان را تحریک کنید؛ با فلاش زدن، صدا کردن و ... او را وادار به حرکتی کنید. اما این روش مناسب نیست.»
به گفته اندی‌رز، اول اینکه، نیازی نیست همیشه لحظه قطعی را عکاسی کنید. دوم اینکه شما ممکن است اتفاقات و تصاویر دیگری از سوژه را از دست بدهید. از همه مهم‌تر اینکه عادلانه نیست که برای سوژه خود مزاحمت ایجاد کنید. پس عکس او را در لحظه‌ای که به سر می‌برد، در بهترین شکل ممکن ثبت کنید.

نکات مهم

1- شاتر را به مدت طولانی و به امید ثبت لحظه قطعی به صورت شانسی نگه ندارید. بعضی وقت‌ها ممکن است لحظه قطعی دقیقاً هنگام مکث دوربین در ذخیره‌سازی اتفاق بیفتد. همیشه بهتر است در بازه‌های زمانی کوتاه مدت، شاتر را نگه داشته و چند عکس بگیرید.
2- سوژه را برای نمایش دادن لحظه‌‌ای خاص تحریک نکنید. صبر کنید تا سوژه به صورت طبیعی حرکات خود را انجام دهد تا لحظه مورد نظر فرا برسد.
3- آماده باشید، بعضی وقت‌ها بهترین لحظه زمانی فرا می‌رسد که شما انتظار آن را ندارید. بنابراین همیشه دوربین خود را روشن و آماده نگه دارید تا وقتی فرصت به دست آمد آن را از دست ندهید.
4- تنظیمات دوربین خود را کنترل کنید. سعی کنید همیشه تنظیمات به نحوی باشد که سرعت شاتر در حدود 1/1000 باشد.
5- اگر قواعد را به خوبی می‌دانید، با عبور هدفمند از آن می‌توانید ثبت متفاوتی داشته باشید.
منبع مقاله :
نشریه سرزمین من، شماره‌ی 70