كودكان بيش‌فعال

دكتر كتايون خوشابي فوق‌تخصص روانپزشكي كودكان و نوجوانان بيش‌فعالي اختلالي است كه در آن كودك داراي علايمي همچون پرتحركي، پر فعاليتي، انجام حركات و عملكرد ناگهاني، كمبود توجه و يا تمركز است.
6 درصد دانش‌آموزان مقطع ابتدايي تهران داراي اختلال بيش‌فعالي هستند.
معمولا علايم اين اختلال بعد از 3 سالگي آغاز و معمولا تا قبل از 7 سالگي تشخيص داده مي‌شود، اظهار كرد: اختلال بيش‌فعالي از 12 سالگي به بعد تا 20 سالگي رو به بهبود مي‌رود و درصد كمي از علايم اختلال در بعضي از اين كودكان و نوجوانان تا بزرگسالي ادامه پيدا مي‌كند.

بيش‌فعالي در پسران شايع‌تر از دختران است

وي با بيان اينكه اختلال بيش‌فعالي در پسران بيشتر از دختران ديده مي‌شود، خاطرنشان كرد: اين اختلال در پسران 3 تا 5 برابر شايعتر از دختران است.
اختلال بيش‌فعالي با سه نوع مختلف در كودكان بروز مي‌كند، توضيح داد: در نخستين نوع از اين اختلال، علاوه بر بيش‌فعالي، عملكرد تكاني (انجام كارهاي ناگهاني) در كودك ديده مي‌شود.
دومين و شايع‌ترين اختلال بيش‌فعالي نوعي است كه در آن بيش‌فعالي و پر تحركي مشاهده نمي‌شود و كودك فقط داراي علايم مربوط به كمبود توجه و تمركز است كه معمولا اين نوع اختلال ديرتر و در سنين مدرسه تشخيص داده مي‌شود.
در نوع سوم اختلال بيش‌فعالي، كودك هم داراي علايم بيش‌فعالي، عملكردهاي ناگهاني و هم كمبود توجه و تمركز است.

كودك بيش‌فعال آرام و قرار ندارد

در خصوص علايم باليني اختلال بيش‌فعالي نوع سوم بايد خاطرنشان كرد: اين كودكان به طور مرتب در حال جنب و جوش هستند و معمولا آرام و قرار ندارند حتي اگر براي تماشاي تلويزيون نشسته‌اند مرتبا با دستهاي خود بازي مي‌كنند. اين كودكان در مدرسه به دليل اين كه مرتب در حال حركت هستند غالبا نظم كلاس را بر هم مي‌ريزند.

كودكان بيش‌فعال حادثه مي‌آفرينند

اين كودكان اغلب به جاي راه رفتن مي‌دوند؛ بسيار جسور هستند و دست به كارهاي خطرناكي مانند پريدن از روي بلندي، دست زدن به گاز، چاقو، كبريت و ... مي‌زنند و بعد از انجام اعمال خطرناك هم عبرت نمي‌گيرند و مرتبا همان اعمال خطرناك را تكرار مي‌كنند.

اين كودكان موجب آزار دوستان خود مي‌شوند

اين كودكان بدون هيچ فكر قبلي، دست والدين را در خيابان رها كرده و وسط خيابان مي‌پرند بدون آنكه عواقب عملشان را فكر كرده باشند و يا مرتبا موجب آزار دوستان و زدن آنها به صورت يكي نمادهاي پرخاشگري مي‌شوند.

كودكان بيش‌فعال از انجام تكاليف درسي اجتناب مي‌كنند

اين كودكان هميشه قادر به پيگيري دستورات نيستند كارهاي خود را نيمه كاره رها مي‌كنند و به دليل مشكل تمركز، فراموش كار هستند و از انجام اعمالي مانند تكليف درسي كه نياز به تمركز دارد پرهيز و اجتناب مي‌كنند.
اين كودكان به دليل علايم كم توجهي، وسايل مهد كودك و يا مدرسه خود را مرتب گم مي‌كنند و در خانه جاي وسايل شخصي خود را فراموش مي‌كنند و در مدرسه به دليل مشكل توجه و تمركز بيشترين مسئله را در دروس «ديكته» و «رياضي» دارند.
اشتباهات و غلط هاي اين كودكان در دروس رياضي و ديكته كاملا ناشي از بي‌دقتي آنهاست، ‌غلط‌هاي املايي شايع در اين كودكان شامل نگذاشتن نقطه، تشديد و دندانه و سركش است و يا يك كلمه را در يك قسمت ديكته درست مي‌نويسند و همان كلمه را ممكن است در جاي ديگر اشتباه بنويسند.
غلط‌هاي رياضي اين كودكان هم ناشي از بي‌توجهي است، تاكيد كرد: اين كودكان علايم رياضي مانند جمع و تفريق را با هم اشتباه مي‌كنند و يا ممكن است راه حلي را درست بنويسند ولي در زمان نوشتن اشتباه منتقل كنند؛ در هر حال اين كودكان از نظر معلمان، بي انضباط و مداخله گر در صحبت‌هاي آنان هستند؛ حتي ممكن است اين كودكان در طي ساعت مدرسه چندين بار محل كلاس را ترك كنند.

تشخيص زودرس و درمان به موقع مانع از برچسب زدن به اين كودكان مي‌شود

تشخيص زودرس و درمان به موقع مانع برچسب زدن به اين كودكان تحت عنوان كودكان شرور، پرخاشگر، فضول، بي‌توجه و بي انضباط مي‌شود.
‌دارو درماني، رفتار درماني براي كودك يا نوجوان بيش‌فعال و آموزشهاي رفتاري به والدين از جمله روشهاي درماني اين اختلال است.
درمان دارويي در كنترل علايم اين اختلال بسيار مؤثرست، اين داروها هم علايم پرتحركي و هم علايم مربوط به بي‌دقتي و كم تمركزي را كنترل مي‌كند.

داروهاي بيش‌فعالي در دو نوبت به كودك داده ‌شود

معمولا كودكان دو نوبت در روز بايد از اين داروها استفاده كنند؛ يك نوبت براي حضور در مدرسه و يك نوبت بعدازظهر در منزل براي كنترل رفتارهاي مربوط به پرتحركي و نيز براي افزايش تمركز و انجام تكليف درسي به كودك داده مي‌شود.

تشخيص و درمان به موقع از بسياري عواقب احتمالي اختلال بيش فعالي در آينده جلوگيري مي‌كند.

از اختلالات همراه با بيش‌فعالي مي‌توان به اضطراب، افسردگي و كاهش اعتماد به نفس در اين كودكان و نيز اختلالات يادگيري در ديكته‌نويسي، روخواني و رياضي اشاره كرد.