با امام سجاد (علیه السلام) در رمضان

«اللهم و أنت جعلت من صفايا تلك الوظايف و خصائص تلك الفروض شهر رمضان الذى اختصصته من ساير الشهور ».
خدايا نعمت هاى فراوانى به ما دادى يكى از برجسته‏ترين نعمتها ماه رمضان و يكى از بهترين فضيلت‏ها روزه اين ماه است كه نصيب ما كردى و هيچ زمانى به عظمت زمان ماه رمضان نيست . گذشته از آن كه شب قدر را در آن قراردادى، اين ماه ظرف نزول قرآن شد كه چنين فيضى در اين ماه نازل شد . و اين نعمت را مخصوص مسلمانان نمودى و ساير ملل از نعمت روزه گرفتن محرومند، ما به امر تو روزش را روزه گرفتيم و شبش را به كمك تو به قيام و عبادت مشغول بوديم .
پس از جملاتى فرمود: «واربحنا أفضل أرباح العالمين‏» ما ربح و سودى كه در اين ماه برديم هيچ تاجرى در هيچ گوشه دنيا نبرده است . «ثم قد فارقنا عند تمام وقته و انقطاع مدته و وفاء عدده‏» ، اين ماه بعد از آن كه پايانش فرارسيد، از ما مفارقت و هجرت كرد و ما را تنها گذاشت «فنحن مودعوه وداع من عز فراقه علينا» ، پس ما هم با ماه خدا وداع مى‏كنيم وداع با دوست عزيزى كه مفارقتش براى ما توانفرساست، «و غمنا و اوحشنا انصرافه عنا» ما كسى را وداع مى‏كنيم كه رفتنش براى ما بسيار گران و سخت است و ما را غمگين مى‏كند و به وحشت و ترس مى‏اندازد . «ولزمنا له الذمام المحفوظ و الحرمة المرعية والحق المقضى‏» بايد حقى كه او بر عهده ما دارد، رعايت كنيم و حرمتى كه در پيش ما دارد ارج نهيم و به تعهدى كه بين ما و اوست وفا كنيم .
«فنحن قائلون: السلام عليك يا شهر الله الاكبر و يا عيد اوليائه‏» آنگاه كه اين دوست از ما جدا شد مى‏گوييم: سلام بر تو اى بزرگترين ماه كه به خدا انتساب دارى و سلام بر تو اى عيد اولياى الهى .
«السلام عليك يا اكرم مصحوب من الاوقات و يا خير شهر في الايام والساعات‏» سلام بر تو اى گرامى‏ترين وقتهايى كه با ما بودى و اى بهترين ماه در روزها و ساعتها .
«السلام عليك من شهر قربت فيه الآمال و نشرت فيه الاعمال‏» سلام ما بر تو اى ماهى كه آرزوها در اين ماه نزديك شد [ما فهميديم كه چه بخواهيم] و اعمال در آن پراكنده .
«السلام عليك من قرين جل قدره موجودا و افجع فقده مفقودا» سلام بر تو اى نزديكى كه وقتى بودى گرامى بودى و حال كه در آستانه رفتن هستى، رفتنت فاجعه است . «و مرجو آلم فراقه‏» سلام بر تو اى تكيه‏گاه اميد، كه در هنگام مفارقت، ما را متالم و رنجور كردى .
«السلام عليك من اليف آنس مقبلا فسر و اوحش منقضيا فمض‏» سلام بر تو اى دوست‏با الفت كه وقتى آمدى ما را مسرور و وقتى رفتى ما را گداختى .
«السلام عليك من مجاور رقت فيه القلوب و قلت فيه الذنوب‏» سلام بر تو اى همسايه عزيز، تو همسايه‏اى بودى كه در اين مدت در اثر همجوارى با تو دلها رفيق و گناهان كم شد .
«السلام عليك من ناصر اعان على الشيطان و صاحب سهل سبل الاحسان‏» سلامى بر تو اى رفيقى كه كمك كردى تا ما بر شيطان مسلط شديم .
«السلام عليك ما اكثر عتقاء الله فيك‏» سلام بر تو اى ماه، چه بسيار بنده‏هايى را كه خدا در زمان تو آزاد كرده است . (خداوند آنان را كه گرفتار آتش و رذايل اخلاقى بودند، از اين بندها آزاد كرده و چه نعمتى بهتر از آزادى است كه انسان برده هوى نباشد و زمامش را به دست هوس نسپارد) .
«و ما أسعد من رعى حرمتك بك‏» چقدر سعادتمند شد كسى كه احترام تو را حفظ كرد و مواظب بود تا در اين ماه حرف بد نزند و خيال گناه نكند .
«السلام عليك ما كان امحاك للذنوب و استرك لانواع العيوب‏» سلام بر تو اى حقيقت ماه مبارك رمضان كه محو كننده گناه هستى و عيب را مى‏پوشانى .
«السلام عليك ما كان اطولك على المجرمين‏» سلام بر تو اى ماه مبارك رمضان كه براى افراد تبهكار بسيار طولانى هستى، «واهيبك في صدور المؤمنين‏» و چه با هيبت و جلال بودى در دل‏هاى اهل ايمان . «السلام عليك من شهر لاتنافسه الايام‏» درود بر تو اى ماهى كه هيچ ماهى توان مسابقه و رقابت‏با تو را ندارد . [و همه يازده ماه به دنبال تو هستند ].
«السلام عليك من شهر هو من كل امر سلام‏» درود بر تو ماهى كه از هر چيز (پيش آمدهاى بدو شيطان) سلامت و بى‏گزند است .
«السلام عليك غير كريه المصاحبة و لاذميم الملابسة‏» سلام بر تو، در اين مدتى كه مهمان ما بودى يا مادر خدمت تو بوديم، هيچ بدى نديديم و لذت برديم .
«السلام عليك كما وفدت علينا بالبركات، و غسلت عنا دنس الخطيئات‏» سلام بر تو كه همراه خود بركت آوردى، ما را شستشو دادى و رفتى [و اگر بعدها آلوده شويم به دست‏خود شده‏ايم]
«السلام عليك غير مودع برما و لا متروك صيامه ساما» درود بر تو كه پس از يك ماه ميهمانى در هنگام توديع ما احساس خستگى نكرديم و رنجى احساس ننموديم .
«السلام عليك من مطلوب قبل وقته و محزون عليه قبل فوته‏» سلام بر تو كه قبل از آمدن انتظارت را داشتيم و هم اكنون با رفتنت ما را غمگين كرده‏اى .
«السلام عليك كم من سوء صرف بك عنا و كم من خير افيض بك علينا» سلام بر تو كه به بركت تو خدا بسيارى از بلاها را از ما برداشت و بسيارى از بركات را به ما عطا كرد . [در حقيقت ما مهمان تو بوديم نه تو مهمان ما]
«السلام عليك و على ليلة القدر التي هي خير من الف شهر» سلام بر تو اى ماه، سلام بر ليلة القدر آن شبى كه از هزار ماه بالاتر است .
«السلام عليك ما كان احرصنا بالامس عليك و اشد شوقنا غدا اليك‏» سلام بر تو اى ماهى كه ديروز حريص بوديم كه بيايى و فردا هم مشتاقيم كه تو را زيارت كنيم .
«السلام عليك و على فضلك الذي حرمناه، و على ماض من بركاتك سلبناه‏» درود بر تو و فضيلت تو، درود بر تو و بركات تو كه امروز از آن محروم شديم .
پس حضرت در ادامه دعا عرض مى‏كند: خدايا تو آن توفيق را دادى كه ما اهل اين ماه باشيم در حالى كه عده‏اى از فضيلت اين ماه به خاطر شقاوتشان محرومند، پروردگارا تو مولاى مايى در آنچه ما را به شناخت آن برگزيده‏اى و ما را راهنمايى كردى كه از آن پيروى كنيم و در پرتو توفيق تو به روزه و نماز آن با اعتراف به تقصير نايل آمديم و اندكى از وظايف بسيار را ادا كرديم .
پروردگارا در حالى تو را ستايش مى‏كنيم كه به بد رفتارى خود اقرار و به ضايع نمودن نعمت احكام تو و عمر خويش اعتراف داريم و براى توست از ناحيه دلهاى ما پيمان پشيمانى و از ناحيه زبان پوزش طلبى صادقانه، پس اجر مصيبت در اعتراف به تقصير را به ما عنايت و عوض خيرى به ما لطف فرما . و پذيرش پوزش را براى ما مقرر فرما و ما را در تقصير از اداى حق خود سرزنش مكن و عمر ما را تا ماه مبارك آينده طولانى بفرما و هنگامى كه ما را به سال آينده رساندى كمك كن تا آنچه در خور توست عبادت كرده و آنچه سزاوار توست طاعت كنيم و توفيق انجام كار نيك را به طور مستمر بهره ما فرما تا آنچه شايسته مقام توست در تمام ماه مبارك رمضان كه در مدت عمر ما پيش مى‏آيد جبران شود .
پروردگارا هجران ماه مبارك را كه مصيبت ماست‏براى ما در روز عيد فطر بابركت جبران فرما و ثواب همه كسانى كه تا روز قيامت در اين ماه روزه، روزه مى‏گيرند يا عبادت مى‏كنند براى ما نيز مقرر فرما .
خداوندا ! پاداش همه روزه داران را به همه ما ارزانى دار و توفيق بهره مندى از اين فيوضات را در طول سال عنايت فرما و ما را از پيروان واقعى آن امام همام قرار ده .
آمين يا رب العالمين .