نویسنده: محمدرضا افضلی




 
پیشه‌ای آموختی در کسب تن *** چنگ اندر پیشه دینی بزن
در جهان پوشیده گشتی و غنی *** چون برون آیی ازین جا چون کنی
پیشه‌ای آموز کاندر آخرت *** اندر آید دخل کسب مغفرت
آن جهان شهریست پربازار و کسب *** تا نپنداری که کسب این جاست حسب
حق تعالی گفت کین کسب جهان *** پیش آن کسب است لعب کودکان
همچو آن طفلی که بر طفلی تند *** شکل صحبت کن مساسی می‌کند

مولانا مقایسه‌ای میان آنها که به دنیا چسبیده‌اند و آنها که در فکر آخرت و وصال حق هستند، می‌کند. «پوشیده گشتی»، یعنی در این دنیا، پوشیده از ثروت و مکنت شدی و در شمار توان‌گران قرار گرفتی. حال اگر از این دنیا کوچ کنی، چه کار خواهی کرد؟ برای پرورش جسمت، حرفه‌ای یاد گرفته‌ای؟ حالا باید به کاری دست بزنی که دین و ایمانت پرورده شود. فن و حرفه‌ای بیاموز که در آخرت، محصول و فایده‌ی آن آمرزش باشد. جهان آخرت، شهری است که بازارهای فراوان و داد و ستدهای بسیار دارد تا مبادا گمان کنی که داد و ستد فقط در همین دنیاست.

کودکان سازند در بازی دکان *** سود نبود جز که تعبیر زمان
شب شود در خانه آید گرسنه *** کودکان رفته بمانده یک تنه
این جهان بازیگه است و مرگ شب *** باز گردی کیسه خالی پر تعب
کسب دین عشق است و جذب اندرون *** قابلیت تنور حق را ‌ای حرون
کسب فانی خواهدت این نفس خس *** چند کسب خس کنی بگذار بس
نفس خس گر جویدت کسب شریف *** حیله و مکری بود آن را ردیف

حق تعالی فرمود: کسب و سود این دنیا پیش کسب سود آخرت مانند بازی کودکان است. ظاهراً به آیه‌ی 64 سوره «عنکبوت» اشاره دارد: (وَمَا هَذِهِ الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ...)، کار دنیا دوستان مثل بازی کودکان است که ادای بزرگ‌ترها را در می‌آورند. «صحبت کن» به معنای معاشقه کردن است. «تعبیر زمان» به معنای گذراندن زمان و پرکردن وقت است. مولانا می‌گوید: آنها که در راه حق نیستند، زندگی دنیایی آنها مثل بازی بچه‌ها در کوچه است که در پایان حاصلی جز خستگی و گرسنگی ندارد. «پیشه دینی» به معنای عشق حق است و این که اندرون تو قابلیت و جذب نور حق را پیدا کند. «نفس خس» نفس امّاره است که ما را به دنیا و شهوات سرگرم می‌کند. «ردیف» به معنای همراه و پیوسته است. نفس فرومایه به کسب فانی دنیا علاقه نشان می‌دهد. تا کی می‌خواهی به کسب بی‌ارزش بپردازی؟ هر گاه نفس پست، خواهان کسبی شریف و ارزشمند شد بدان که حیله و نیرنگی در پشت آن قرار دارد.
منبع مقاله :
افضلی، محمدرضا؛ (1388)، سروش آسمانی، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، چاپ اول