نحوه‌ی محاسبه‌‏ی درصد بازیابی

درصد بازیابی، محاسبه‏ی درصد ماده‏ی اصلی بوده که بعد از این که یک واکنش شیمیایی کامل شد، بازیابی می‏گردد. این محاسبه‏ی درصد، عمدتا شامل واکنش‏های تصفیه می‏باشد. همچنین راندمان آن واکنش را تعیین می‏کند. در این‏جا نحوه‏ی محاسبه‏ی درصد بازیابی هر نوع ماده‏ی تصفیه شده را توضیح می‏دهیم.
محاسبه‏ی درصد بازیابی عمدتا برای آن دسته از واکنش‏ها که در آن هویت ماده قبل و بعد از واکنش به صورت مشخصی باقی می ماند، قابل اجرا می‏باشد.
در شیمی آلی، برخی عناصر توسط انجام فرایند تبلور مجدد، بازیابی می‏گردند. در این فرایند، یک عنصر / ترکیب خاص به منظور تصفیه با یک حلال گرم ترکیب می‏گردد. سپس، حلال خنک می‏گردد، به گونه‏ای که عنصر / ترکیب رسوب گردد. با این حال، توجه داشته باشید که برخی مقادیر ماده‏ی اصلی ممکن است در این فرایند از بین بروند. این امر منجر به کاهش مقدار واقعی عناصر می‏گردد.
دو مورد از عملکرد درصد بازیابی وجود دارد: زیر 100 درصد و بالای 100 درصد. مقدار بالای 100 درصد، به واسطه ی محاسبه / وزن کردن نادرست، اشتباه می‏باشد. مقدار زیر 100 درصد معمولا مقدار مطلوبی است. با این حال، این مقدار ممکن است تا حدی با مقدار واقعی متفاوت باشد. دلیل این امر این است که برخی از مواد اصلی ممکن است در ظرفی که برای فرایند تبلور مجدد استفاده می‏گردد، ریخته و یا باقی بماند. بنابراین، مقدار واقعی ماده ی متبلور شده متغیر می‏باشد.

نحوه ی محاسبه‏ی درصد بازیابی

هنگامی که ما یک ماده‏ی خاص را برای یک واکنش مصرف می‏کنیم، این ماده در طول دوره‏ی واکنش تغییر می‏کند. درصد بازیابی اشاره به مقدار ماده‏ی اصلی باقی مانده بعد از تکمیل واکنش دارد. در یک واکنش تبلور مجدد، ماده‏ی اصلی مجددا متبلور می‏گردد، و بعد از آن مقدار بازیابی شده‏ی آن ماده می‏گردد.

مراحل محاسبه‏ی درصد بازیابی

1. مقدار ماده‏ی اصلی را وزن کنید. این مقدار را ثبت کنید.
2. فرایند تصفیه را انجام دهید.
3. بعد از تصفیه‏ی مواد مورد نظر، آن ماده را کنار گذاشته تا خشک شود. این امر می‏تواند توسط قرار دادن ساده‏ی آن ماده در دمای اتاق و یا حرارت دادن متوسط آن انجام داد.
4. به خاطر داشته باشید که حذف هر گونه مواد دیگر مانند کاغذ صافی، در این فرایند مورد استفاده می‏باشد.
5. ماده‏ی خشک شده را وزن کرده و مقدار آن را ثبت کنید.
6. درصد بازیابی را با استفاده از فرمول توضیح داده شده در زیر محاسبه کنید.

فرمول درصد بازیابی

معادله ی درصد بازیابی بسیار ساده می‏باشد. ما نیاز به دانستن مقدار اصلی و نهایی ماده‏ی تحت بررسی داریم.
درصد بازیابی = (مقدار ماده‏ی بازیابی شده در تصفیه ÷ مقدار ماده‏ی اصلی) × 100
این معادله می‏تواند از نظر خلوص ماده نیز بیان شود.
درصد بازیابی = (مقدار ماده‏ی خالص ÷ مقدار ماده‏ی ناخالص) × 100

مشکل I:

23/11 گرم از روی به عنوان یک واکنش‏دهنده در واکنش تبلور مجدد مورد استفاده قرار گرفت. در انتهای آزمایش، 67/8 گرم از روی در ظرف باقی ماند. درصد روی بازیابی شده محاسبه گردید.
داده‏ها: میزان روی (اصلی) = 23/11 گرم
مقدار روی بازیابی شده = 67/8 گرم
راه حل = (مقدار ماده‏ی بازیابی شده در تصفیه ÷ مقدار ماده‏ی اصلی) × 100
درصد بازیابی = (67/8 ÷ 23/11) × 100 = 20/77 %
20/77% از روی در این فرایند بازیابی شد.

مشکل II:

18/14 گرم مس برای آزمایش تبلور مجدد مورد استفاده قرار گرفت. مقدار مس بازیابی شده در انتهای فرایند تصفیه 29/18 گرم بود. درصد مس بازیابی شده در این فرایند محاسبه گردید.
اطلاعات داده شده: مقدار مس (اصلی) = 18/14 گرم
مقدار مس بازیابی شده = 29/18 گرم

راه حل:

محاسبه با استفاده از همان فرمول مورد استفاده در مشکل I.
درصد بازیابی = (29/18 ÷ 18/14) × 100 = 98/128 %
این مقدار بالای 100% بوده، که نشان می‏دهد که برخی خطاها در این واکنش رخ داده است. این امر می‏تواند به این دلیل باشد که مس دارای مقداری آب بوده و قبل از وزن کردن به خوبی خشک نشده است.