21 دی 1387 / 13 محرم الحرام 1430 / 10 ژانویه 2009

ابوالقاسم سَحاب از بانيان جغرافياي جديد درايران درگذشت و دركتابخانه آستانه حضرت معصومه درقم به خاك سپرده شد. او با وجود تنگدستي خانواده تحصيلاتش را تاسطوح عالي دنبال كرد و با معلمي مخارج تحصيل خود را فراهم كرد. نام ابوالقاسم سحاب علاوه برتأليف كتابهاي متعدد درزمينه علم جغرافيا به سبب هنروي درخوشنويسي و كتابت آثاري زيبا و ارزشمند درتاريخ كشورمان نامي ماندني است. ازاين مرد فرزانه افزون برصدها مقاله درمطبوعات داخلي و خارجي يك ديوان شعر، نزديك به 70جلد كتاب درزمينه‎هاي سياست، دين و علوم مختلف بجاي مانده است كه اسرارحج و زندگاني امام حسين (ع) ازآن جمله‎اند.
متفكر و انديشمند بزرگ مسلمان، آيت‏اللَّه شيخ محمد مهدي شمس الدين، در نيمه شعبان سال 1353 ق برابر با 1312ش در نجف اشرف به دنيا آمد. وي پس از دوران كودكي، مقدمات علوم ديني را فراگرفت و پس از پشت سرگذاشتن سطوح عاليه، در درس خارج حضرات آيات: سيد محسن حكيم و سيد ابوالقاسم خويي به مقامات بالاي علمي دست يافت. شيخ محمد مهدي شمس الدين همزمان با تحصيل به تدريس و تأليف نيز مي‏پرداخت و با قلم شيوايش، در بسياري از مجلات علمي و ادبي نجف مقالاتي نگاشت. او همچنين در تأسيس مؤسسه مُنتدي النّشر در راستاي گسترش فرهنگ اسلامي شركت داشت و در دانشكده فقهِ نجف نيز به تدريس مشغول بود. شيخ محمد مهدي شمس‏الدين در 36 سالگي براي ياري مردم لبنان راهي اين كشور شد و با كمك امام موسي صدر، بنيادها و مؤسسات خيريه و علمي متعددي پايه‏گذاري كرد. ايشان بعدها به عنوان نايب رييس و سپس رييس مجلس اعلاي شيعيان لبنان برگزيده شد و منشأ خدمات مفيدي براي مردم گرديد. آيت‏اللَّه شيخ محمد مهدي شمس‏الدين، يكي از مردان نادري بود كه علم و فقاهت را با جهاد و استقامت درهم آميخته بود. وي ضمن آگاهي از علوم ديني، در عرصه پيكار با زورگويان و غاصبان صهيونيستي پيشگام بود و در عين حال از انقلاب اسلامي ايران به رهبري خميني كبير حمايت مي‏كرد. از اين متفكر مسلمان آثار متعددي بر جاي مانده كه ثورة الحسين، انصار الحسين، شرح عهد الاشتر و الغدير و... از آن جمله‏اند. آن مرد بزرگ سرانجام در 21 دي ماه 1379 ش برابر با نيمه شوال 1421 ق در 67 سالگي بدرود حيات گفت و در مسجد امام صادق(ع) كه توسط معظم له در بيروت تأسيس شده بود به خاك سپرده شد.
«مرحوم آيت الله ملا عبدالله شوشتري» ازعالمان شيعه و شاگرد مقدس اردبيلي درگذشت. مرحوم شوشتري همزمان با انتقال حوزه علميه قزوين به اصفهان ازنجف به ايران بازگشت و ازمدرسان برجسته اصفهان شد. ايشان دردوره اقامت خود دراصفهان به بناي مدرسه ملا عبدالله و مدرسه شيخ لطف الله درميدان نقش جهان همت كرد و اين آثارزيبا را ازخود به يادگارگذاشت. گفتني است كه مرحوم شوشتري درمدت اقامت خود درمشهد مقدس براي تعميرحرم مطهرامام رضا(ع) و برخي مساجد و مدارس تلاش بسياركرد. پيكرايشان دركنارمزارشهيدان كربلا به خاك سپرده شده است.
نخستين اعتراض آشكار نسبت به جنايت عبيدالله بن زياد در شهادت امام حسين(ع)، از سوي يكي از شيعيان كوفه، به نام عبدالله بن عفيف اَزدي برخاست. عبيدالله بن زياد، پس از آن كه اسيران واقعه‏ي كربلا را در مجلس خود با كلمات درشت و خشن، مورد اذيت و آزار قرار داد و آنان را سرزنش كرد، عبدالله بن عفيف كه از شيعيان دلير امير مؤمنان و از زاهدان و عبادت پيشه‏گان كوفه بود، همين‏كه نعره‏هاي نفرت‏انگيز عبيدالله را شنيد، به خشم آمد و پاسخ عبيدالله را داد. عبيدالله بن زياد كه انتظار چنين پيش‏آمدي را نداشت و خيال مي‏كرد كه ديگر نفس در سينه‏هاي دوستان اهل بيت(ع) حبس شده است، با تكبر و خودخواهي تمام دستور داد او را دستگير كرده و به نزدش ببرند. تلاش مأموران حكومتي براي دستگيري وي به خاطر حمايت افراد قبيله عبدالله ناكام ماند اما ماموران عبيدالله شبانگاه به سوي خانه عبدالله بن عفيف هجوم آورده و او را از خانه‏اش به بيرون كشيده و با ضربات شمشير به شهادت رسانيدند. جنايات‏كاران حكومتي، سرش را از بدن جدا كرده و بدن او را به دار آويختند. بدين‏گونه نخستين جرقه‏اي كه كه مي‏رفت كوفه را بار ديگر به حركت درآورد و جنبش عظيمي را پي‏افكند، به دست مزدوران پليد اموي به خاموشي گراييد. ولي شش سال بعد، شيعيان كوفه و دوستداران اهل بيت(ع) انتقام خويش را از عاملان جنايت كربلا گرفتند و آنان را به دست مختاربن‏ابي‏عبيده ثقفي به اشد مجازات رسانيدند.
ابوالحسن عمر صوفي رازي، منجم و رياضي‏دانِ ايراني و از منجمين دربار عضدالدوله ديلمي از پادشاهان آل بويه به شمار مي‏رفت. اثر پرارزش و نفيس او صورالكواكب نام دارد. همچنين "اشكال متوازي الاضلاع" در علم رياضيات، به زبان عربي نيز از اين دانشمند است.
ملامحمد صالح بن احمد سروي مازندراني ملقب به حسام الدين، داماد علامه محمدتقي مجلسي بود. همسر وي آمنه بيگم، بانوي بسيار فاضل، عالم و پرهيزكار بوده و ملاصالح را در حل مسايل علمي ياري مي‏كرد. وي در نزد استادان بزرگواري مانند محمدتقي مجلسي، شيخ بهايى و ملاعبداللَّه شوشتري كسب علم كرد. وفات اين عالم رباني و محقق بزرگ در اصفهان روي داد و در كنار علامه مجلسي در جوار مسجد جامع اصفهان به خاك سپرده‏شد. حاشيه‏ي شرح لمعه، شرح روضه‏ي كافي و شرح زُبدةُالاصول شيخ بهايي از تأليفات ملا محمد صالح مازندراني به شمار مي‏روند.
نخستين روزنامه خبري جهان بنام گازتا درشهرونيزبندرزيبا و معروف ايتاليا منتشرشد. اين روزنامه با سرمايه روحانيان عيسوي براي تشويق مردم به نبرد با عثمانيان انتشاريافت و چون بهاي آن برابربا يك گازتا واحد پول ونيزدرآن زمان بود؛ به همين نام موسوم شد و لغت گازتا با نام روزنامه مترداف شد.
يكي ازمشهورترين مصالح ساختماني امروزي يعني سيمان را جوزف آسپرين شيميدان انگليسي ساخت. با اختراع سيمان تحول بزرگي درامورعمراني و ساختماني جهان پديد آمد. زيرا جستجو براي يافتن مادّه‎اي كه قطعات سنگ را به هم بچسباند و به استحكام بِنا بيافزايد از ديرباز ذهن آدمي را به خود مشغول كرده بود.
ساعت الكترونيكي را دو صنعتگرجوان و هنرمند سوئيسي پس از12سال تلاش اختراع كردند. اين دوصنعتگرپس از وصل ميليونها ابزاردقيق و ريزاين ساعت را اختراع كرد. درساعت الكترونيكي، الكترونها حركت مي‎كنند و عقربه‎ها را به جلو مي‎رانند.
سزار داكورنْتْ، نقاش مشهور فرانسوي در دهم ژانويه 1806م در اين كشور به دنيا آمد. وي به هنگام تولد، دست نداشت و در پاي راستش نيز فقط چهار انگشت نامتجانس به چشم مي‏خورد. اين طفل گرچه در جسم ظاهري خود دچار كمبود و نقص بود، اما در فكر و تخيل به مراتب كامل بود؛ چرا كه از همان كودكي با كمك پا و با يك تكه زغال بر ديوارها نقاشي مي‏كشيد. هرچند اين نقاشي‏ها به صورت خطهاي پراكنده بود، اما نمايانگر استعداد ويژه او بود. براين اساس، وي را به پاريس فرستادند و پس از طي دوران اوليه تحصيل، وارد مدرسه هندسه گرديد. داكورنت در اين راه به سرعت پيش‏رفت و توانايى و سرعتش در نقاشي حيرت‏انگيز بود. قلم مو در پاي او آنچنان مي‏چرخيد كه گويا با دستانش به حركت در مي‏آيد. اين چنين بود كه داكورنت به يكي از برجسته‏ترين نقاشان تاريخ فرانسه مبدل گشت. از جمله شاه‏كارهاي هنري وي، تصويري با عنوان حضرت مريم(س) بعد از رستاخيز به طول 3/30 متر مي‏باشد كه توسط دولت فرانسه خريداري و به نمايش گذاشته شد. ديگر اثرمعروف وي، توبه نام داشت كه آن نيز داراي شهرت فراواني مي‏باشد. سزار داكورنت سرانجام در سال 1906م در 100 سالگي درگذشت.
اوژن مارن لابيش مصنّف و نمايش‏نامه نويس معروف فرانسوي در اول سپتامبر 1815م در پاريس به دنيا آمد. وي در حين تحصيل در رشته حقوق، به ادبيات شوق فراوان يافت و به نگارش داستان‏هاي كوتاه، پراحساس و خيال‏انگيز براي روزنامه‏هاي پاريس پرداخت. لابيش پس از آن با سرعتي باورنكردني، كمدي و نمايش‏نامه‏هاي آهنگين خود را كه تعدادشان به صد مي‏رسيد به طور پياپي عرضه كرد. غالب اين كمدي‏ها، با همكاري چند تن از دوستانش نوشته شده بود. در ميان آنها شاه‏كارهايى وجود داشت و در بيشتر تئاترهاي مهم پاريس به نمايش گذاره مي‏شد كه كلاه حصيري ايتاليايى و مردم گريز از آن جمله‏اند. او در نوشتن كمدي‏هاي انتقادي مهارت بسيار فراواني داشت و در كنار آن، تراژدي‏هاي موفقي مي‏نوشت. لابيش نويسنده‏اي است كه بي هيچ گونه بلند پروازي توانسته است در نمايش‏نامه‏هاي عامه پسند و نشاطانگيز، آداب زندگي و اخلاق مردم، به ويژه طبقه كاسب و نوكيسه را به صورتي كاملاً دقيق و صادقانه بدون تحقير و نيشخند پيش چشم گذارد و با وسعت تخيل خود، آثاري بيافريند كه مردم را به خنده وادارد، بي آن كه به عمق موضوع لطمه وارد آيد. درباره او گفته‏اند: لابيش نه تنها نمايش‏نامه‏نويسي بود كه با مزاح و نوشته‏هاي مسخره‏آميزش مي‏توانست مردم را بخنداند و سرگرم كند، بلكه داراي جهان‏بيني عميقي بود كه مي‏دانست هدف از بذله‏گويي چيست. آثار نمايشي كامل لابيش در دو جلد به چاپ رسيده و آثار فراواني از او در تئاترهاي بزرگ دنيا به معرض نمايش گذاشته شده است. اوژن مارن لابيش سرانجام در دهم ژانويه 1888م در 73 سالگي درگذشت.
جامعه ملل نخستين سازمان بين‏المللي است كه بعد از جنگ جهاني اول به موجب پيماني 14 ماده‏اي كه بخشي از پيمان صلح "ورساي" بود، با عضويت اوليه 18 و سپس 45 كشور در دهم ژانويه 1920م تشكيل شد. در آغاز فعاليت جامعه ملل، كشورهاي افريقايى و امريكا و شوروي به آن ملحق نشدند و دولت‏هاي انگليس و فرانسه نيز تنها از آن پشتيباني مي‏كردند. منشور جامعه ملل، اعضا را متعهد مي‏ساخت كه روابط خود را بر اساس احترام متقابل به يك‏ديگر استوار سازند و عليه تجاوز به استقلال و تماميت ارضي شان، اقدام كنند. هم‏چنين براي ناقضان منشور، مجازات‏هايى در نظر گرفته شده بود. ولي فقدان ضمانت اجرايى براي تصميمات جامعه ملل بزرگ‏ترين مشكل اين جامعه و عامل اصلي انحلال آن بود. پس از روي كار آمدن هيتلر، آلمان، در سال 1933م جامعه ملل را ترك گفت و اين نخستين گام او در شانه خالي كردن از انجام تعهدات پيمان صلح ورساي بود. جامعه ملل با ناتواني در دفع تجاوز ايتاليا به حبشه و تجاوز آلمان به اتريش و چكسلواكي، و نيز تجاوز ژاپن به چين و هجوم شوروي به فنلاند، به تدريج اعتبار خود را از دست داد و كشورهاي متجاوز براي اين‏كه تعهدي در قبال جامعه ملل نداشته باشند به تدريج آن را ترك گفتند. در جريان جنگ جهاني دوم، جامعه ملل عملاً به حال تعليق درآمد تا اينكه پس از جنگ جهاني دوم، در 19 آوريل 1946م منحل شد و سازمان ملل متحد جاي‏گزين جامعه ملل گرديد. هرچند هنوز هم برخي از مشكلات ساختاري جامعه ملل همچنان دامنگير سازمان ملل متحد نيز هست.
آكادمي هنرها و علوم سينمايى اسكار، مؤسسه‏اي غيرانتفاعي است كه توسعه و پيشبرد هنر و علوم مربوط به اين حرفه را از طريق مبادله افكار و هم‏چنين توسط اهداي جايزه‏ها براي دست‏آوردهاي ارزش‏مند در رسته‏هاي گوناگون تشويق مي‏كند. اين آكادمي كه به اسكار نيز معروف است، همه ساله از بين هنرمندان عرصه فيلم‏سازي، برترين افراد را انتخاب مي‏كند. نحوه انتخاب در آكادمي به اين نحو است كه هر يك از اعضاي آكادمي كه بيش از چهارهزار نفر مي‏باشند، مجاز است كه پنج نامزد براي بهترين فيلم سال و پنج نامزد در رسته خود انتخاب كند. بازيگران، بازيگران را انتخاب مي‏كنند، كارگردانان، كارگردانان را و فيلم‏برداران، فيلم برداران را و... . نامزدهاي هر رسته ملزم به اين نيستند كه عضو آكادمي باشند. بخش تلويزيوني اسكار نيز از سال 1953م آغاز به كار كرد و برگزيدگان اين عرصه را نيز معرفي مي‏كند. نماد اسكار، تنديسي است با نگاهي جدي كه شمشيري به دست دارد و روي يك حلقه فيلم ايستاده است. هرچند اين تنديس قيمت مادي چنداني ندارد، ولي براي برندگان آن، شهرت و اعتباري جهاني به ارمغان مي‏آورد. امروز اسكار، يكي از معتبرترين جوايز سينمايي جهان محسوب مي‏شود.
پس از استقلال هند و پاكستان و تصويب قانون استقلال هندوستان، مشكلات زيادي در نحوه اداره شبه قاره هند به وجودآمد. زيرا اولاً جمعيت مسلمانان هندوستان در سراسر شبه قاره پراكنده بودند و بين اقليت مسلمان و اكثريت هندو در قلمرو هند و بين اقليت هندو و اكثريت مسلمان در قلمرو پاكستان برخوردهاي خونين روي داد و يك جوخصومت و اختلاف بين دو كشور به وجود آورد. مهم‏ترين اختلافي كه به جنگ ميان دو كشور انجاميد، بر سر حاكميت بر ايالت سرسبز و وسيع شمال غربي شبه قاره هند، يعني كشمير بروز كرد. بيش از 75 درصد جمعيت اين ايالت، مسلمان بودند و كشمير بالطبع مي‏بايست در قلمرو حكومت پاكستان قرار بگيرد. ولي مهاراجه هندي كشمير بدون توجه به خواست اكثريت مردم، اين ايالت را به هند ضميمه كرد و با اعلام اين تصميم در ماه اكتبر 1947م، مسلمانان كشمير سر به شورش برداشتند. اختلاف هند و پاكستان بر سر كشمير سرانجام به سازمان ملل متحد ارجاع شد و سازمان ملل كشمير را موقتاً بين هند و پاكستان تقسيم كرد. البته قسمت اعظم كشمير در قلمرو هند بود و فقط بخش كوچكي از اين ايالت وسيع در قلمرو پاكستان قرار گرفت. اين امر زمينه‏هاي اختلاف دو كشور در سال‏هاي بعد را بيشتر از قبل فراهم كرد تا اين كه در 25 اوت 1965م آتش جنگ دو طرف بر سر اين منطقه، افروخته شد. اين جنگ در نهايت پس از سه هفته با شكست پاكستان به پايان رسيد و با دخالت سازمان ملل، آتش‏بس برقرار گرديد. پس از چندي رهبران دو كشور در ژانويه 1966م به دعوت نخست‏وزير وقت شوروي در تاشكند گرد آمدند و در دهم ژانويه با انتشار اعلاميه تاشكند تعهد نمودند كه نيروهاي خود را به خطوط قبل از جنگ منتقل نمايند و وضعيت موجود در كشمير را بپذيرند. با اين حال، اختلافات هند و پاكستان، در سال‏هاي پس از آن نيز همچنان ادامه دارد.