مقدمه:
نماز برترین عبادت، کلید بهشت و رحمت الهی و راز و نیازهای عاشقانه بنده با معبود است.از این رو برخی از بندگان مخلص خداوند چنان با این فریضه الهی مانوس هستند که گویی نماز با تک تک سلول‌های آنان عجین شده است.

امیر مومنان حضرت علی (ع) از جمله کسانی است که نماز را با تمام وجود برپا می‌کرد و آن قدر غرق راز و نیاز با خداوند می‌شد که گویی نه چیزی می بیند و نه چیزی می‌شنود و سراپای وجود مبارک ایشان مست عشق الهی بود.

آن امام بزرگوار که هنوز پژواک نوای دلنشین مناجاتش در جان هستی طنین انداز است، فرمایشات گهرباری پیرامون نماز و اهمیت و ارزش این فریضه الهی ایراد کرده‌اند که به برخی از آنان به اختصار اشاره می‌کنیم.

نماز در کلام امیرمومنان علی (ع)  عنوان مقاله حاضر است که به مطالب اشاره دارد.

نماز در کلام امیرمومنان علی (ع) 
اهمیت و فضیلت نماز در  کلام امیرمومنان علی (ع) 
حضرت علی (ع) به اهمیت و فضیلت نماز به عنوان ستون دین اشاره کرده و می فرمایند:- شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش می‌کنم، زیرا نماز برترین عمل و ستون و اساس دین شماست.

- وقتی که بنده‌ای سجده می‌کند، ابلیس فریاد می‌زند: وای بر من! او اطاعت کرد، ولی من معصیت کردم، او سجده کرد و من از این عمل سرباز زدم.- گناهی که پس از آن مهلت یافتم تا دو رکعت نماز گزارم و از خدا اصلاح آن گناه را بخواهم، مرا اندوهگین نکرد.

- نماز ستون دین است و اولین عمل انسان است که خدا بدان نظر می‌کند، اگر صحیح بود، به سایر اعمال نیز نظر می‌فرماید و اگر صحیح نباشد در هیچ عمل دیگر نمی‌نگرد و کسی که تارک نماز باشد بهره‌ای از اسلام ندارد.
 

چگونگی نماز امام علی (ع)

حضرت علی (ع) در مناجات خود آن هنگام که قامت خود را در برابر عرش کبریایی خم کرده و با خالق خود به سخن می‌پردازد درخصوص به جا آوردن نمازهای خود این گونه می‌فرماید:

- بار خدایا! من نخستین کسی هستم که به حق رسیدم، آن را شنیدم و پذیرفتم. هیچ کس مگر رسول خدا (ص) در نماز بر من پیشی نگرفت.

- بار خدایا! این نماز را که در پیشگاه تو به جای آوردم، نه به جهت نیازی است که به آن داری و نه به خاطر میل و رغبتی است که در آن داری، بلکه برای بزرگداشت و پذیرش فرمان توست که مرا به انجام آن فرمان داده‌ای.

خدایا! اگر در نماز من عیبی است، یا رکوع و سجود آن ناقص است، مرا باز خواست مکن و با پذیرش و آمرزش خود، بر من تفضل و عنایت فرما.

در محجه البیضا در خصوص نماز حضرت علی (ع) آمده است: چون وقت نماز فرا می رسید، علی (ع) بر خود می‌لرزید. به او می‌گفتند: یا امیرالمومنین ! ترا چه شده است ؟ می‌فرمود: وقت ادای امانتی رسیده است که خداوند آن را بر آسمان‌ها، زمین و کوه‌ها عرضه کرد، آنها از قبول آن ابا کردند و از آن بیمناک شدند.

در بحارالانوار نیز آمده است: امیرالمومنین (ع) رکوع نماز را آن قدر طولانی می‌کرد که عرق از ساق پای وی جاری و زیر قدم‌های مبارکش تر می‌شد.

در وسایل الشیعه نیز پیرامون اتصال آن حضرت به نماز در مواقع مشکلات این گونه اشاره شده است: هنگامی که برای حضرت علی (ع) مشکلی پیش می‌آمد، به نماز پناه می‌برد و آیه "واستعینوا بالصبر و الصلوه" (از صبر و نماز یاری جویید) را تلاوت می‌کرد.
 

آثار و اسرار نماز درکلام امیرمومنان علی (ع) 

حضرت علی (ع) اسرار نهفته در نماز را این گونه توصیف کرده است:- هنگامی که انسان در حال نماز است، اندام، لباسش و هر چه پیرامون اوست، خدا را تسبیح می‌گویند.

- نماز، قلعه و دژ محکمی است که نمازگزار را از حملات شیطان نگاه می دارد.- نماز، گناهان را مانند ریزش برگ درختان فرو می‌ریزد.- اگر نمازگزار بداند که چقدر از رحمت خداوند را فرا گرفته است، سرش را از سجده بر نمی‌دارد.

- پیامبر خدا (ص) نماز را به چشمه آب گرمی که در خانه است و شخص شبانه روز پنج بارخود را در آن شستشو دهد، تشبیه کرده است. بدون تردید چرک و آلودگی در بدن چنین کسی باقی نخواهد ماند.

- ( بندگان مومن ) هنگامی که نماز می‌خوانند، به نشان تواضع، گونه ها را به خاک می‌سایند و برای اظهار کوچکی و خاکساری، اعضای خود را بر زمین می‌گذارند.
 

آمادگی قبل از نماز

انسان برای انجام هر کاری نیاز به آمادگی قبلی دارد بر این اساس برای ادای نماز که بسیار سفارش شده است نیز انسان باید آمادگی لازم را داشته باشد.
حضرت علی (ع) در این مورد می‌فرمایند:
- پیغمبر خدا (ص) فرموده است: روز قیامت خداوند امت مرا در میان سایر امت‌ها در حالی محشور می‌کند که آثار نورانی وضو در ایشان پیداست.

در وسایل الشیعه نحوه وضو گرفتن و مناجات حضرت علی (ع) به هنگام وضو این گونه نقل شده است:- روزی حضرت علی (ع) به فرزندش محمد حنیفه فرمود: ظرفی آب بیاور.

محمد آب آورد، حضرت دست‌های خود را شست و فرمود: به نام خدا تبرک می‌جویم، از او کمک می‌خواهم، حمد و سپاس مخصوص خدایی است که آب را پاک و پاک‌کننده ساخت.سپس آب در دهان گردانید و عرض کرد: خداوندا روزی که ترا ملاقات می‌کنم، حجتم را به من تلقین کن و زبانم را برای ذکرت بگشای.


آنگاه با آب، بینی خود را شسته و عرض کرد: خدایا بوی بهشت را بر من حرام مکن و من را از کسانی قرار ده که بوی نسیم و عطر بهشت را حس می‌کنند.

سپس صورتش را شست و عرض کرد: خداوندا روزی که تبهکاران روسیاهند، مرا رو سپید گردان و روزی که صالحان رو سفیدند، روسیاهم مکن. آنگاه دست راستش را شست و عرض کرد: خدایا کارنامه‌ام را به دست راستم و برگه اقامت ابدی در بهشت را به دست چپم بده و حساب مرا آسان گیر.

پس از آن، دست چپش را شست و عرض کرد: خدایا کارنامه‌ام را به دست چپم مده، آن را بر گردنم مینداز و من از پاره‌های آتش به تو پناه می‌برم.آن گاه سرش را مسح کرد و عرض نمود:

خداوندا جامه‌های رحمت، برکت و عفوت را بر من بپوشان. سپس دو پای خود را مسح کرد و عرض نمود: خدایا روزی که قدم‌ها در آن می‌لغزند، گام‌های مرا بر صراط، ثابت و استوار فرما و سعی و تلاشم را در چیزی قرار ده که تو از من راضی باشی.

- زمانی برمردم بگذرد که کارهای ناشایست بسیار گردد، هر یک از شما که آن زمان را درک کند، نباید شب‌ها بدون وضو بخوابد.- مراقب اول وقت بودن نمازهای پنجگانه باشید، زیرا این نمازها در پیشگاه خداوند عزوجل دارای موقعیتی خاص هستند.

- هر که بانگ (اذان) را بشنود و بدون علت به آن پاسخ ندهد، پس نمازی برای او نیست.

- هر کسی که نماز خود رابا اذان و اقامه بخواند، صفی از فرشتگان پشت سر او به نماز می‌ایستند که دو طرف آن صف دیده نمی‌شود و هر کس نماز خود را با اقامه تنها بخواند، یک فرشته پشت سر او نماز می‌گزارد.

- در چهار زمان دعا را غنم
یت شمارید: هنگام قرائت قرآن، هنگام اذان، هنگام نزول باران و هنگام روبرو شدن دو لشگر مومنین و کفار برای جنگ.

- "قد قامت الصلوه" بدین معناست که هنگام دیدار، راز و نیاز، برآورده شدن خواسته‌ها، دریافت آرزوها و همچنین زمان رسیدن به خداوند،کرامت، آمرزش، بخشش و خشنودی او فرا رسیده است.

"حضور قلب در کلام امیرمومنان علی (ع)  

اگر بخواهیم نمازی که به جا می‌آوریم مورد قبول درگاه الهی قرار گیرد باید ذهن و روح خود رااز هرگونه فکری خالی کنیم و تنها ذکر و نام حضرت حق را زمزمه کنیم.

حضرت علی (ع) در این‌باره می‌فرمایند:-ای کمیل!شان و مقام تو به‌خواندن نماز، گرفتن روزه و دادن صدقه نیست.همانا شان و قدر آدمی آن است که نمازش با قلبی پاک انجام پذیرد، مورد قبول خداوند باشد و با خضوع و خاکساری ادا شود.

- هر که نماز به جای آورد در حالی که حق نماز را بشناسد آمرزیده شده است.- در حال کسالت و چرت زدن نماز نخوانید و در حال نماز به فکر خودتان نباشید، زیرا در محضر خدا ایستاده‌اید به درستی که آن مقدار از نماز بنده قبول می‌شود که قلبا به خدا توجه داشته باشد.

- نماز، تنها قیام و قعود (برخاستن و نشستن) نیست، همانا نماز اخلاص توست که جز خدا، اراده دیگری نکنی.

"اعمال و ذکرهای نماز" در کلام امیرمومنان علی (ع) 
حضرت علی(ع) دراین خصوص می‌فرمایند: سوره فاتحه را خداوند به محمد (ص) و امت او عطا کرد و با حمد و سپاس برخود آن راآغاز کرد. سپس با دعا و ثنای خداوند عزوجل ادامه یافت.

من از پیامبر خدا (ص) شنیدم که فرمود: " خداوند می فرماید: سوره حمد را میان خود و بنده ام تقسیم کرده ام، پس نیمی از آن من و نیمی از آن بنده من است و بنده‌ام هر چه (در آن) بخواهد به او می‌دهم.

پس هنگامی که بنده بگوید: "بسم الله الرحمن الرحیم" خداوند می‌فرماید:بنده ام به نام من شروع کرده، پس بر من لازم شد که امورش را کامل کنم و اموالش را بر او مبارک گردانم.

و هنگامی که می‌گوید: "الحمدلله رب العالمین" خداوند می‌فرماید: بنده‌ام مرا ستایش کرد و فهمید نعمت‌هایی که دارد از من است و بلاهایی که ازاو دفع شده با نیروی من است، شما را گواه می‌گیرم، چند برابر نعمت‌های دنیایی اش در آخرت به او بدهم و بلای آخرت را از او برگردانم، به همان گونه‌ای که بلای دنیا را از او بر می‌گرداندم.

و وقتی بگوید: "الرحمن‌الرحیم"خداوند می‌فرماید: شهادت داد، من بخشنده و مهربانم، شما را گواه می‌گیرم از رحمتم بهره اورا فراوان گردانم واز عطایم سهم وی را بسیار دهم.

پس وقتی بنده می‌گوید: "مالک یوم‌الدین " خداوند می‌فرماید: شما را به شهادت می‌گیرم، همان گونه که اعتراف نمود، من مالک روز رستاخیز هستم، در روز حساب، حسابش را بر او آسان گردانم، حسناتش را بپذیرم و از گناهش درگذرم.

وقتی بگوید: "ایاک نعبد" خداوند می‌فرماید: بنده ام درست گفت، او مرا عبادت می‌کند، من نیز به او پاداشی در قبال عبادتش بدهم که هر کسی در عبادتش برای من با او مخالفت کرده رشک برد.

پس وقتی بگوید: "ایاک نستعین" خداوند می‌فرماید: از من کمک خواست و به من پناه آورد، شما را گواه می‌گیرم، او را در کارش یاری کنم، در گرفتاری کمکش کنم و در روز رستاخیز در هنگام سختی‌ها دستش را بگیرم.

هنگامی که بنده بگوید: "اهدنا الصراط المستقیم" تا آخر سوره، خداوند بزرگ می‌فرماید: این برای بنده‌ام و هر چه که بخواهد به او می‌دهم، خواسته او را اجابت کردم و هرچه آرزو نمود به او دادم و از هرچه می‌ترسید ایمنی‌اش بخشیدم.

مقام رکوع و سجده در نزد امیرالمومنین (ع)
در نهج البلاغه آمده است: از امام علی (ع) پرسیدند: معنای رکوع چیست؟ فرمود: یعنی به تو ایمان آوردم، اگر چه گردنم را بزنی. معنای "سبحان ربی العظیم و بحمده" این است که: خدا منزه است، بزرگی از آن خداوند است و پروردگارم، همان خالق من است. فقط او بزرگ است و عظیم.

حضرت امیر (ع) همچنین می‌فرمایند: سجده را طولانی کنید، هیچ کاری بر ابلیس سنگین تر از این نیست که فرزند آدم را در حال سجده ببیند، چون به او دستور سجده داده شد، ولی عصیان ورزید، در حالی که فرزند آدم مامور به سجده شد و اطاعت کرد و نجات یافت.

- از امیرالمومنین (ع) معنی وتفسیر سجود را پرسیدند، حضرت فرمود:سجود یعنی خدایا مرا ازخاک آفریدی، و چون سر از سجده بردای، بدین معناست که مرا از آن برانگیختی، و چون مجددا سر به سجده نهی، یعنی این که دوباره مرا به زمین بازخواهی گرداند و سر برداشتن از سجده دوم، یعنی این که مرا باردیگر از زمین بر می‌انگیزی.

معنای "سبحان ربی الاعلی" چنین است:
"سبحان" یعنی خالق و پروردگار من منزه است از صفات ناپسند و " اعلی" یعنی: او در ملکوت خود علو و رفعت دارد، تا جایی که بندگان همگی تحت امر و مقهور عزت اویند و اوست که تدبیر امور بندگان، آسمان و زمین می‌کند و همه به سوی او عروج می‌کنند.

- قنوت و سجده طولانی در نماز، نماز گزار را از عذاب آتش نجات می‌دهد.- معنای تشهد تجدید و تکرار شهادتین است که تجدید ایمان و اسلام و اعتراف به مبعوث شدن بعد از مرگ است. معنای " السلام علیکم و رحمه الله و برکاته": از خداوند ترحم خواستن برای خود و همه بندگان است که خود سبب ایمن شدن از عذاب قیامت است.

سهل انگاری در نماز از منظر حضرت علی (ع)
- دزدترین مردم کسی است که از نمازش بدزدد. (کم بگذارد)

آثار ترک نماز از منظر حضرت علی (ع)
حضرت علی (ع) تاثیر ترک نماز بر انسان را اینگونه بیان کرده است: آیا به پاسخ اهل دوزخ گوش فرا نمی‌دهید، وقتی از آنها سئوال می‌شود: "چه چیز شما را گرفتار دوزخ ساخت؟ گویند: ما از نمازگزاران نبودیم".

قبولی نماز از منظر حضرت علی (ع)

- علی (ع)خطاب به کمیل فرمود: ای کمیل! نگاه کن، ببین که در کجا نماز می‌گزاری و بر روی چه‌چیز به نماز ایستاده‌ای؟اگر آن چیزی را که برای نمازت استفاده می‌کنی حلال و مباح نباشد، نمازت قبول نیست.

تعقیبات نماز از منظر حضرت علی (ع)
- رسول اکرم (ص) به من فرمود: یا علی! در تعقیب هر نمازی آیه الکرسی را بخوان، زیرا کسی آن را پاس نمی‌دارد، مگر پیامبر باشد یا به مقام صدیق و شهید رسیده باشد.

 
سه تعبیر کلیدی درباره نماز از زبان امام علی(ع)

امام علی علیه السلام فرمود: نماز مثل دستی یا نسیمی که تنه درخت را می تکاند و به واسطه آن تکان و جنبش، برگ های پاییزی از درخت جدا می شود گناهان و و معاصی را از آن ها دور می کند.

«وإنها لتحت الذنوب حت الورق»(1)«نماز گناهان را همچون برگ های پاییزی می ریزد.»این بشارت و مژده شادی بخش و عظیمی است که از زبان امیرالمؤمنین علیه السلام به مؤمنان و پویندگان راه حق داده می شود.

که اگر به دنبال آن هستند که گناهانی که به ذهن و زبان و روح و قلب آن ها چسبیده و آن ها را آزار می دهد مثل برگ هایی که در یک خزان پاییزی از یک درخت فرو می ریزد از کالبد آن ها فرو ریزد و آن ها را راحت بگذارد، به نماز پناه ببرند.

چرا که نماز مثل دستی یا نسیمی که تنه درخت را می تکاند و به واسطه آن تکان و جنبش، برگ های پاییزی از درخت جدا می شود گناهان و و معاصی را از آن ها دور می کند.

در واقع نسخه مطمئنی در این جا از زبان امام علی علیه السلام مطرح می شود که با وجود نماز  جایی برای ناامید شدن از رحمت واسعه الهی وجود ندارد چرا که یکی از بزرگ ترین حیله گری های شیطان درباره انسان این است.

که او را از درگاه رحمت الهی ناامید و مأیوس سازد و با پیش کشیدن معاصی و گناهان انسان، صحنه را به گونه ای نشان دهد که انگار جایی برای بخشیده شدن وجود ندارد در حالی که دیدگاه امام علی (ع) در این باره در نقطه مقابل قرار می گیرد. همچنان که حضرت  می فرماید:

«ما اَهَمَّنی ذَنب اُمهِلتُ بَعدَهُ حَتّی اَصَلّیَ رَکعَتَینِ وَ اَساَلَ اللهُ العافِیَه»(2) «مرا اندوهگین نکند گناهی که پس از آن مهلت یابم  دو رکعت نماز بگذارم و از خداوند عافیت طلبم.»

دستی که زنجیرها را از روح آدمیان باز می کند
تعبیر دوم امیرالمؤمنین در این باره این گونه است: "وتطلقها إطلاق الربق / نماز غل و زنجیرهای معاصی را از گردن ها می گشاید." حقیقت آن است که وقتی زنجیرها و دلبسته ها و غل ها به قلب و ضمیر انسان بسته شده باشد او را سنگین می کند.

و امکان طی طریق و سلوک در حقیقت را از انسان سلب می کند. مثل این می ماند که دو نفر در مسیری به پیش می روند. اولی هیچ بار اضافه ای با خود ندارد و سبکبار و سبکبال پیش می رود اما دومی فوق تحمل و طاقت و نیروی خود بار اضافی را با خود حمل می کند.

معلوم است او در چنین وضعیتی نخواهد توانست به مقصد و مقصود خود دست پیدا کند.پس شرط رسیدن به مقام تقرب و لذت انس با حق این است که انسان دست و پای خود را از زنجیرها و بارها و غل ها و هر آنچه که او را سنگین می کند .

و اجازه سلوک را از او می گیرد آزاد و رها سازد. در این جا هم باز نسخه شفابخش از زبان امیرالمؤمنین مطرح می شود که هرکه می خواهد خود را از این زنجیرهای سنگین رها سازد بداند که چاره کار و راه گریز در نماز است و سرپنجه های نماز می تواند جان او را از میان این زنجیرها رها سازد.

چشمه ای که پنج بار جان ها را می شوید
اما تعبیر سوم و مهمی که در این فراز از خطبه از زبان حضرت مطرح می شود نقل قولی از رسول الله (ص) است که در آن پیامبر (ص) نماز را به چشمه آب گرمی که بر در خانه کسی باشد و شبانه روزی پنج بار خود را در آن شستشو دهد تشبیه کرده است.

که بدون تردید، چرک و آلودگی در بدن چنین کسی باقی نخواهد ماند. این تعبیر هم یکی از بهترین تعبیرها درباره نماز است که عارفان و اولیا به تأسی از رسول الله (ص) در آثار و بیانات و سخنان خود به این تعبیر اشاره کرده اند.

در این تعبیر،  نماز به یک چشمه آب تشبیه شده است که بر درِ خانه کسی باشد و آن فرد روزی پنج بار به اندازه دفعاتی که در طول روز نماز می خواند در آن چشمه آب تنی کند و خود را بشوید.

تعبیر رسول الله (ص) در این باره تعبیر کلیدی و مهمی است. در این تعبیر، دنیا و محاسبات و معادلاتش گرد و غبارها و عرق کردن هایی است که بر تن و جان کسی می نشیند و او را چرک آلود و کثیف می کند.

چون دلمشغولی های دنیا می تواند غبار غفلت را بر ذهن و ضمیر کسی بنشاند و او را به تدریج از یاد حق دور کند اما وقتی کسی روزی پنج بار به گرمابه برود آیا این چرک ها و غبارها و عرق ها همچنان بر تن او خواهد ماند؟

پاسخ منفی است. اگر کسی هر روز پنج بار خود را در چشمه ای بشوید چرک ها و کثیفی ها و غبارها از او دور خواهند ماند نماز نیز در این تعبیر چنین خصلتی دارد و جان مشتاقان حق را از غبار اوهام و غیر حق شستشو می دهد.

حالات امام علی در نماز(ع)
در احوال سرور پارسایان حضرت علی (علیه‌السّلام) چنین آمده است که: «کان علی (علیه‌السّلام) اذا قام الی الصلاة فقال وجّهت وجهی للّذی فطر السموات و الارض تغیّر لونه حتّی یعرف ذلک فی وجهه»، آنگاه که به نماز می‌ایستاد این آیه را تلاوت می‌کرد:

صورت خود را به سوی معبودی می‌گردانم که آسمان‌ها و زمین را آفرید، رنگ چهره‌اش تغییر می‌کرد، و این تغییر کاملاً از چهره اش هویدا بود. [3]

در روایتی چنین می‌خوانیم: هرگاه مولای متّقیان به نماز می‌ایستد، چهره‌اش متغیّر می‌شد، و بدن نازنیش به لرزه می‌افتد، به حضرت عرض می‌کردند: این چه حالتی است‌ ای امیرالمؤمنین؟

حضرت می‌فرمودند: «جاء وقت امانة الله التی عرضها علی السّموات و الارض فایین ان یحملنها و اشفقن منها و حملها الانسان فلا ادری احسن اداء ما حملت‌ام لا[4]

یعنی هنگام امانت خداوند است، امانتی که به آسمان‌ها و زمین عرضه شد و آنان نپذیرفتند و در وحشت فرو رفتند، ولی انسان آن را پذیرفت و معلوم نیست که نیکو اداء خواهد کرد یا خیر. (به قول حافظ: آسمان بار امانت نتوانست کشید قرعه فال به نام من دیوانه زدند) این حالت قبل از نماز بود،

 حالات حضرت حین نماز
در حین نماز خدا می‌داند چگونه بود، فقط این مقدار می‌توان گفت که نمازش یادآور نماز رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) بود.

و درباره حضرت (علیه‌السّلام) آورده‌اند که: «انّه کان اذا دخل الصّلاة کان کانه بناء ثابت او عمود قائم لا یتحرّک و کان ربّما رکع او سجد فیقع الطّیر علیه و لم یطق احد ان یحکی صلاة رسول الله (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) الاّ علیّ بن ابیطالب و علیّ بن الحسین (علیهم‌السّلام). [5]».

حضرت طوری بودند، که وقتی داخل نماز می‌شدند، گویا مثل یک بناء ثابت یا ستون ایستاده‌ای می‌باشند، که حرکتی نمی‌کند و گاهگاهی رکوع یا سجده می‌کردند،

و این هنگام پرنده بروی آن بزرگوار می‌نشست، و کسی طاقت نداشت از نماز رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) تقلید کند، مگر علی بن ابیطالب و امام سجاد (علیه‌السّلام) و نیز درباره ایشان چنین نقل کرده‌اند که:

«ینسب الی مولانا امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) انّه وقع فی رجله نصل فلم یمکن من اخراجه فقالت فاطمة (علیهاالسّلام): اخرجوه فی حال صلاته فانّه لایحس بما یجری علیه حینئذ، فاَخْرَجَ و هو (علیه‌السّلام) فی صلاته»، یعنی: در پای مبارکش تیر رفته بود،

هر چه کردند، به جهت درد شدیدی که داشت، نتوانستند خارج کنند، تا آن که به راهنمایی و توصیه همسر گرانقدرش سیّده نساء عالمین، حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) هنگامی که به نماز مشغول شدند، تیر را از پا بیرون کشیدند، و امام متوجه نشدند. [6]

نتیجه:
نماز در کلام امیرمومنان علی (ع)  و در رفتار و سیره نبوی و منش رسولانه بودن علی(ع ) و منظر و دیدگاه و فعل و اقرار  سرور نماز گزاران باید جستجو کنیم.

و وصف نماز را باید از کسی شنید که خود به راستی اقامه کننده آن بود. کسی که نماز با تک تک سلولهای مبارکش عجین شده و آن را با تمام وجود برپا می نمود.

ذره ذره خاک مدینه، مکه، کوفه هر جایی که ایشان قدم نهاده است، گواه راز و نیازها و نمازهای حقیقی آن بزرگوار است.

هنوز پژواک نوای دلنشین مناجات امام علی (ع) در جان هستی طنین انداز است. پس گوش جان به فرموده های آن امام همام می سپاریم، تا آداب قیام به نماز را که ستون دین است، فرا گرفته و عامل به آن باشیم.

در عصر حاضر نیز مراجع عالیقدر، به زائرانی که به مدینه و مکه مشرّف می‌شوند، تأکید می‌کنند که در نماز جماعت آنان شرکت نمایند و بدون عذر، از شرکت در نماز جماعت دریغ نورزند،

هر چند که فرقه های اسلامی، اختلاف نظر هایی دارند، اما مصلحت اسلام در این است که همه مسلمانان در مقابل دشمن مشترک با هم متحد شوند. بی تردید این دیدگاه نشأت گرفته از سیرة و سنّت امامان معصوم به خصوص امام علی(علیه السلام) بوده است.

پی نوشت ها:
1- نهج البلاغه، خطبه ۱۹۹
2- نهج البلاغه، حکمت 299
3-ابن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل، ج۱، ص۱۰۱.
 4- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۴، ص۲۴۸.    
5- محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمة، ج۶، ص۲۹۱.    
16- فیض کاشانی، محسن، محجّة البیضاء، ج۱، ص۳۹۷.    

منبع:
بستان
https://fa.wikifeqh.ir/
https://www.mashreghnews.ir/news/469342
* این مقاله در تاریخ 1401/12/6 بروزرسانیشده است