30 بهمن 1387 / 22 صفر المظفر 1430 / 18 فوریه 2009

حجة الاسلام مصطفي زماني نويسنده، محقق و ازمدرسان حوزه علميه قم در58 سالگي بدرود حيات گفت. مرحوم زماني درسال 1353هجري قمري درنجف آباد اصفهان درخانواده‎اي متديّن و اهل فضل و تقوي بدنيا آمد. وي درپايان تحصيلات مقدماتي به قم رفت و به آموزش علوم ديني و زبان عربي پرداخت. زماني مدت هشت سال ازدروس فقه و اصول حضرت امام(ره) بهره‎مند شد و پس ازآشنايي با شهيد دكترمفتح نخستين اثرش را با نام ابراهيم بت شكن يا قهرمان توحيد منتشركرد. مرحوم زماني روحيه ظلم ستيزي داشت؛ ازاين رو چندين بارعوامل رژيم پهلوي وي را دستگيرو زنداني كردند. مرحوم زماني درهريك ازآثارش به نشرحقايق اسلامي و طرح انديشه‎هاي مذهبي دربرخورد با مسائل اجتماعي و اخلاقي مي‎پردازد. گفتني است كه كتاب« اَلشّيعَةُ وَالحاكِمون » تأليف محمد جواد مغنيه را تحت عنوان «شيعه و زمامداران خودسر» به فارسي ترجمه كرده است.
عالم مجاهد آيت‏اللَّه ميرسيد علي آيت نجف‏آبادي در سال 1247ش (1287ق) در نجف آباد اصفهان به دنيا آمد. ايشان بعد از سن بيست سالگي در اثر حادثه‏اي، به علم و دانش علاقه‏مند شد و وارد حوزه علميه اصفهان گرديد. وي در اصفهان از محضر استاداني همچون: سيد محمد فشاركي، سيد ابوالحسن جلوه و سيد مهدي نحوي استفاده برد و پس از آن رهسپار نجف اشرف گرديد. آيت اللَّه نجف آبادي در نجف از محضر استادان بزرگي همچون: سيد اسماعيل صدر، ميرزا محمد تقي شيرازي، حاج آقا رضا همداني، آخوند ملا محمد كاظم خراساني و سيد محمد كاظم يزدي كسب فيض كرد و در مدت كوتاهي با طي مراحل رشد، در فقه، اصول، فلسفه و عرفان و اخلاق به مقام تبحّر و استادي رسيد. وي از آن پس عازم اصفهان گرديد و حلقه درس خود را تشكيل داد. آيت‏اللَّه نجف‏آبادي يكي از مشهورترين استادان حوزه اصفهان در دوره سركوب اين پايگاه ديني توسط رضاخان بوده است. ايشان به فريضه امر به معروف و نهي از منكر اهميت خاصي مي‏داد و با حاكمان مستبد محلي و خوانين زورگو مبارزه مي‏كرد. همچنين در مقطعي كه ايران توسط بيگانگان اشغال شد، آيت اللَّه نجف آبادي با خودكامگي روس‏ها مجاهده و مبارزه زيادي كرد؛ در نتيجه خانه‏اش توسط اوباشِ تحريك شده و مزدوران و مأمورانشان غارت شد و خودش نيز در كنسولگري شوروي در اصفهان زنداني گرديد. در آن ايام كه در اثر حضور متفقين در ايران، قحطي و گراني بيداد مي‏كرد، ايشان و عالم ديگر اصفهان، ميرسيد حسن چهارسوقي، ابتكاري به خرج داده و مشتركاً طي اعلاميه‏اي از مردم مسلمان و بازاريان متمكن خواستند در نقاط مختلف شهر، انجمن‏هاي خيريه تشكيل داده و از بينوايان، بيكاران و گرسنگان، حمايتِ برنامه‏ريزي شده كنند. اين برنامه در بين مردم بسيار مؤثر واقع شد؛ به گونه‏اي كه اغلب انجمن‏هاي خيريه فعلي اصفهان نيز از بقاياي همان انجمن‏ها هستند. در كنار فعاليت‏هاي سياسي و اجتماعي، حلقه درس آيت اللَّه نجف‏آبادي، محفل فضلا و فرهيختگان بود و شاگردان نامداري در آن پرورش يافتند كه حضرات آيات ابوالقاسم رفيعي مهرآبادي، شيخ احمد فياض، حيدرعلي صلواتي، سيد روح‏اللَّه خاتمي، سيد علي علامه فاني و سيد مرتضي پسنديده از آن جمله‏اند. ايشان مسائل فقه و اصول را به خوبي تجزيه و تحليل مي‏كرد و در كلام نيز تبحّر وافي داشت. آيت اللَّه ميرسيد علي آيت نجف آبادي سرانجام در 30 بهمن 1321 ش برابر سيزدهم صفر 1362 ق در 74 سالگي در اصفهان وفات يافت و پس از تشييعي باشكوه، در قبرستان تخت فولاد مدفون گشت. اين عالم مجاهد و فقيه سترگ، جدّ مادري شهيد دكتر حسن آيت، نماينده مجلس شوراي اسلامي در دوره اول و عضو حزب جمهوري اسلامي است كه در چهاردهم مرداد 1360 ش توسط منافقين كوردل به شهادت رسيد.
حجت‏الاسلام و المسلمين حاج شيخ حسن كافي خراساني، در سال 1307ش (1347ق) به دنيا آمد. وي پس از طي دوران كودكي، ادبيات و سطوح عاليه را از محضر استادان مشهد همچون: شيخ هاشم قزويني و محمدتقي اديب نيشابوري آموخت. ايشان پس از چندي، رهسپار حوزه علميه نجف اشرف شد و دروس عالي فقه و اصول را از عالمان آن ديار فرا گرفت. حجت‏الاسلام كافي سپس به مشهد بازگشت و به تبليغ دين پرداخت. وي در جريان ملي شدن صنعت نفت و مبارزات ضد استعماري مردم ايران، به نمايندگي از آيت‏اللَّه سيد ابوالقاسم كاشاني، به افشاي حقايق و روشنگري مردم اشتغال داشت. او در سال‏هاي 1340ش به بعد، در مشهد بر سخنراني‏هاي روشنگرانه خود افزود و چون به دليل فشار ساواك، امكان حضور در مشهد را نداشت به تهران مهاجرت كرد و به كار تاليف و تبليغ و امامت جماعت يكي از مساجد شهر پرداخت. حجت‏الاسلام كافي در تهران، به حمايت همه جانبه از حركت امام خميني(ره) و مبارزه عليه رژيم ستمشاهي پرداخت و با سخنراني‏هاي مؤثر خويش، نقش ارزشمندي در به ثمر رسيدن انقلاب اسلامي ايفا نمود. وي در اين راستا، چندين بار دستگير شد و به زندان رفت و شكنجه‏هاي ساواك را در راه آرمان اسلامي خويش تحمل نمود. ايشان پس از پيروزي انقلاب اسلامي، به دليل پشتيباني دائمي از نظام اسلامي، مورد كينه منافقين كوردل قرار گرفت و توسط آنان ترور شد كه از اين سوءقصد جان سالم به در برد و مجروح گرديد. از اين خطيب مبارز آثاري نيز بر جاي مانده كه تعاليم‏امام حسن(ع) مجتبي، تعاليم امام هفتم در دعا و حديث، امام رضا(ع) اسوه صراط مستقيم و تعاليم پيامبر اكرم حضرت محمد(ص) از آن جمله‏اند. آن عالم خدمتگزار سرانجام در سي‏ام بهمن 1379ش برابر با بسيت و چهارم ذي‏قعده 1421ق در هفتاد و دو سالگي درگذشت و به لقاي معبود رسيد.
سيّد موسي طالقاني عالم با فضيلت و اديب معروف درخانواده اي اهل علم بدنيا آمد. نسَب وي با 30واسطه به امام زين العابدين(ع) مي رسد. طالقاني در10سالگي قرائت و كتابت را آموخت؛ سپس مقدمات علوم صرف و نحو، منطق و بلاغت را نزد پدر و ديگراستادان فراگرفت و سرانجام با فراگيري فقه و اصول به درجه اجتهاد رسيد. ازسيد موسي طالقاني يك ديوان شعربجاي مانده است.
محمد بن عبدالغني بن ابي بكر معروف به ابن نقطه از كودكي به حديث علاقه داشت و براي استماع حديث سفرهاي بسيار كرد. وي بدين منظور به خراسان، شام و مصر عزيمت نمود و ضمن گردآوري حديث، شاگردان زيادي نيز تربيت كرد كه آنان از استاد خود، احاديث فراواني روايت كرده‏اند. از ميان شاگردان ابن نقطه مي‏توان ابن عساكر را نام برد. الاستدراك كتاب معروف ابن نقطه مي‏باشد.
ميرزا محمدباقر بن ميرزا زين العابدين خوانساري از علماي بزرگ قرن سيزده و چهارده هجري، در 1226 ق در خوانسار به دنيا آمد. وي فقيه اصولي، محدث رجالي، اديب و محقق برجسته بود و رياست علمي مذهبي در اصفهان را به عهده داشت. حوزه‏ي درس او محل استفاده‏ي افاضل بسياري از جمله شيخ الشريعه‏ي اصفهاني، سيدابوتراب خوانساري و سيدمحمدكاظم يزدي و ديگران بوده است. احسنُ العطيه، حاشيه‏ي شرح لمعه، قرةالعين، روضات الجنات في احوال العلماء و السادات و... از تاليفات اين عالم برجسته مي‏باشند.
ميكل آنژ نقاش، مجسمه ساز و شاعرقرن 16ميلادي درايتاليا درگذشت. ميكل آنژرا سردمدارهنررنسانس دراروپا مي‎دانند. درباره اوگفته‎اند: او زيبايي شناسي هنري را به كاملترين حدّ هنري ارتقا داد. ازشاهكارهاي ميكل آنژ مجسمه‎هاي «داوود» و «حضرت موسي(ع)» را مي‎توان نام برد.
گاليلو گاليله، ستاره‏شناس و رياضي‏دان مشهور ايتاليايى در 18 فوريه 1564م در شهر پيزا در ايتاليا به دنيا آمد. وي تا 19 سالگي، تمام مطالعات خود را در ادبيات متمركز كرده بود، اما از آن پس به رياضيات علاقه‏مند گرديد و در 25 سالگي به تدريس رياضيات دردانشگاه پرداخت. گاليله پس از چندي موفق به ساخت تلسكوپي گرديد كه به وسيله آن مي‏توانست كوه‏ها و دره‏هاي ماه را ببيند و ادعاي ارسطو مبني بر صاف و صيقلي بودن ماه را باطل كند. او هم‏چنين چهار قمر مشتري را مشاهده كرد و لكه‏هاي خورشيد را به چشم ديد. گاليله در سال 1610م، كليه عقايد نجومي خود را در كتابي تحت عنوان پيك آسمان منتشر ساخت كه تحسين دانشمندان را برانگيخت. وي در اين كتاب، برخلاف نظريه غالب كه بر اساس آنْ زمينْ مركز عالم است و همه اجرام آسماني به دور زمين مي‏چرخند، عنوان كرد كه زمين به همراه ديگر كرات به دور خورشيد مي‏گردند. انتشار اين عقايد خشم كليسا را برانگيخت. گاليله نمي‏توانست مخالفين خود را به وسيله تجربه و مشاهده محكوم كند؛ زيرا هيچ گونه استدلال و نوآوري علمي براي ايشان قابل قبول نبود. هم‏چنين صاحبان كليسا جز براي، كتاب مقدس و ارسطو براي چيز ديگري، ارزشي قائل نبودند. آنان هرگز اجازه نمي‏دادند كه يك فرد غير روحاني، كتاب مقدس را مطابق با ميل خود تعبير كند. از اين رو مقدمات محاكمه گاليله فراهم شد و طي دادگاهي در 22 ژوئن 1633م وادارش نمودند كه از عقايد خود برگردد. وي پس از اين محكوميت به مطالعه در علم مكانيك مشغول شد و در هفتاد سالگي موفق گرديد تا ديناميك را به وجود آورد. گاليلو گاليله در اواخر عمر نيروي بينايي خود را از دست داد تا اين‏كه در هشتم ژانويه 1642م در 78 سالگي درگذشت.
الكساندر وُلتا، فيزيك‏دان برجسته ايتاليايى در هجدهم فوريه 1745م در ايتاليا به دنيا آمد. وي در ابتدا همانند كودكان عقب مانده مي‏نمود اما پس از ادامه تحصيلات، به دبيري فيزيك در دبيرستان دست يافت. ولتا پس از مدتي به استادي فيزيك دانشگاه منصوب شد و مطالعات خود را افزايش داد. الكساندر ولتا تحقيقات بسياري در الكتريسيته انجام داد و موفق شد دستگاه اندازه‏گيري مقدار برق يا الكترومتر را كه وسيله‏اي براي ذخيره كردن الكتريسته بود، بسازد. ولتا در سال 1800م روش الكتروليز يا عمل تجزيه مواد شيميايى با برق را كشف كرد كه از تجزيه دو عنصر سديم و پتاسيم و با كمك جريان الكتريسيته انجام گرفت. وي هم‏چنين پيل الكتريكي را اختراع كرد كه اين پيل به نام او پيل ولتا نام گرفت. اختراع ولتا، نوآوري جالبي بود كه راه تازه‏اي را در پيشرفت علم گشود. با استفاده از اين پيل، آب به دو عنصر اكسيژن و هيدروژن تجزيه مي‏گرديد. با اين اختراع، آوازه شهرت ولتا نيز فراگير شد. پيل ولتا نيز در حقيقت بشر را در آستانه بهره‏برداري از نيروي برق قرار داد و او را به سوي جهاني نو رهنمون كرد. الكساندر ولتا سرانجام در 5 مارس 1827م در 82 سالگي درگذشت. شصت و شش سال پس از مرگ ولتا، در سال 1893م، كنگره دانشمندان الكتريسيته، واحد نيروي برق را به افتخار نام وي "وُلت" ناميدند.
رابرت اروين پيري كاشف معروف امريكايى در سوم ماه مه 1856م در ايالت پنسيلوانياي امريكا به دنيا آمد. وي پس از پايان تحصيلات خود، با عنوان مهندسي، در نيروي دريايى ايالات متحده به كار اشتغال ورزيد. پيري چندي بعد شيفته كشف مناطق جغرافيايى گشت. او در سال 1886م نخستين سفر خود را به جزيره گرينْلَند در نزديكي قطب شمال آغاز كرد و به جاهايى رفت كه تا پيش از آن، كسي بدانجا گام ننهاده بود. رابرت پيري هم‏چنين در سال 1891م به سوي مناطق قطب شمال رو نهاد ولي موفق به ورود به قطب نشد. او تحقيقات فراواني درباره گرينلند كرد و طي دوازده سال سفر، راه و رسم زندگي اسكيموها را فرا گرفت. پيري از سال‏ها قبل درصدد بود تا بتواند قطب شمال را فتح كند و گامي براي شناخت اين سرزمين بردارد. پس از چند تلاش ناموفق، سرانجام در تاريخ ششم آوريل 1909م يكي از آمال ديرينه بشر كه رسيدن به قطب شمال بود جامه عمل پوشيد و رابرت پيري به اتفاق پنج نفر از همراهان خود پس از تحمل رنج و مشقت زياد به آن منطقه رسيدند. پيري در يكي از سفرها، همسر خود را همراه برده بود و او توانست ماجراي اين سفر را به نام گزارش قطب در كتابي منتشر كند. پيري در جريان سفر به قطب دچار سرمازدگي شد و پس از مداواي فوري، ده انگشت پاهايش را از دست داد؛ چرا كه سرما آنها را از بين برده بود. رابرت پيري هم‏چنين در سال 1911م در مسابقه به سوي قطب جنوب، حريف خود رابرت اسكات را شكست داد و زودتر از وي به قطب جنوب دست يافت. وي در همان سال به واسطه تلاش‏هايش به درجه درياداري نيروي دريايي امريكا ارتقا يافت. رابرت پيري سرانجام در هجدهم فوريه 1920م پيش از آن‏كه نقشه ديگر خود را براي مسافرت مجدد به قطب شمال عملي كند در 64 سالگي جان سپرد.
در طول سال‏هاي حضور استعمارگران فرانسوي و اسپانيايى در قاره افريقا، تعدادي از رهبران قبايل اين قاره در برابر اين متجاوزان قيام مي‏كردند و خواهان خروج استعمارگران از سرزمين خويش مي‏شدند. يكي از اين قهرمانان افريقايى، اميد عبدالكريم ريفي بود كه رهبري مبارزان مراكشي عليه نيروهاي استعماري فرانسه و اسپانيا را بر عهده داشت. عبدالكريم، قيام خود را هم‏زمان با تسلط اسپانيا بر قسمتي از مراكش در سال 1912م آغاز كرد. علي‏رغم تقويت قواي استعمارگران اسپانيايى و قتل عام مردم بي‏گناه مراكش توسط آنها، نيروهاي عبدالكريم ريفي در سال 1921م، پيروزي‏هاي بزرگي به دست آوردند و حتي در بخشي از مراكش اعلام جمهوري نمودند. در اين حال، فرانسوي‏ها كه مناطقي ديگر از مراكش را تحت اشغال داشتند، از پيروزي استقلال طلبان اين كشور به وحشت افتادند و در اوايل سال 1924م، تهاجمي گسترده را عليه آنها آغاز كردند. ارتش فرانسه اگر چه در ابتدا شكست خورد اما با رسيدن قواي كمكي و انجام جنايت‏هاي بسيار، بر نيروهاي عبدالكريم ريفي پيروز شد و به اين ترتيب، فرانسه، به استعمار كشور مراكش ادامه داد. در اين زمان، عبدالكريم از ملل و دومل مسلمان تقاضاي ياري نمود ولي هيچ كمكي از آنان نرسيد تا اينكه قيام عبدالكريم ريفي پس از نزديك به پانزده سال شكست خورد و او تسليم فرانسويان شد. فرانسويان نيز در 18 فوريه 1926م او را به تبعيد فرستادند. وي در نهايت پس از گذشت بيش از 35 سال تبعيد، به كشور خود بازگشت و سرانجام در ششم فوريه 1963م در 81 سالگي درگذشت.
سلطه استعمار انگليس بر گامبيا كه اولين مستعمره بريتانيا در قاره افريقا بود از سال 1588م آغاز شد و انگليس در حدود چهار قرن، منابع گامبيا را چپاول مي‏كرد. در سال 1963م، انگلستان كه در اثر صدمات ناشي از جنگ جهاني دوم از لحاظ سياسي و اقتصادي ضعيف شده بود و توان حفظ مستعمرات خود را نداشت، به گامبيا خود مختاري داد تا اين كه گامبيا در هجدهم فوريه 1965م به استقلال رسيد. كشور جمهوري گامبيا داراي 11/295 كيلومتر مربع مساحت، در همسايگي سِنِگال و در غرب قاره افريقا واقع است. پايتخت اين كشور يك ميليون و سي‏صد هزار نفري، بانجول مي‏باشد بريكاما و باكائو شهرهاي مهم آن به حساب مي‏آيد. و زبان رسمي آنان انگليسي است. پيش‏بيني مي‏شود كه جمعيت گامبيا تا سال 2025م بيش از 2 ميليون نفر شود. مليّت مردم گامبيا از قبايل مختلف افريقايى از جمله، فولاني و مالينكه از نژاد سياه هستند. اكثريت مردم گامبيا مسلمانند و مسيحيان در اقليت قرار دارند. درصدي از جمعيت كشور را پيروان آنيميسم يا روح‏گرايي تشكيل مي‏دهند. واحد پول گامبيا دالاسي نام دارد. نظام حكومتي گامبيا نيز در سال 1970م از فرمانداري كل به جمهوري چند حزبي با يك مجلسِ قانون‏گزاري تبديل شد.
جوليوس رابرت اُپنهايْمِر دانشمند هسته‏اي امريكا در 22 آوريل 1904م در شهر نيويورك به دنيا آمد. وي در كودكي، كنجكاوي وسيع و استعداد يادگيري زيادي از خود نشان داد و در جواني با تهيه رساله‏اي درمورد انوار مغناطيسي، استادانش را در اعجاب فرو برد. اوپنهايمر در دوازده سالگي وارد دانشگاه هاروارد امريكا شد و پس از مدت كوتاهي، در حالي كه در كليه دروس سرآمد ديگران بود فارغ التحصيل شد. او تحصيلات خود را تا مدارج بالاتر نيز ادامه داد و در 25 سالگي به مقام پروفسوري رسيد. اپنهايمر پس از چندي سرپرستي تحقيقات وزارت جنگ امريكا را در لس‏آنجلس برعهده گرفت و در سال‏هاي بعد، به مديريتِ مركز تحقيقاتي مهم ديگري دست يافت. اپنهايمر به تحقيق درنحوه شكافت هسته اتم در هنگام نزديك شدن به يك هسته اتم داراي بار مثبت پرداخت و جزئيات آن را تشريح كرد. نتايج اين تحقيقات سرانجام به ساخت بمب هسته‏اي توسط اپنهايمر انجاميد و اين در حالي بود كه جنگ جهاني دوم جريان داشت. با اين حال هرگز به خاطر انهدام بشريت، در تحقيقات مربوط به ساختن آن شركت نكرد. در اوت 1945م، وقتي به او خبر رسيد كه اولين بمب هسته‏اي امريكا، كه او در ساختن آن نقش و سهم اساسي داشته، وحشيانه در هيروشيما منفجر شده و هزاران نفر را به كام مرگ كشانده است، از فرط پريشاني بيمار شد. وي در اين زمان گفت: فيزيك‏دان‏ان به منبعي دست يافته‏اند كه مشحون از گناه و شر است و رهايى ازآن، غيرممكن مي‏نمايد. از اين رو اپنهايمر پس از جنگ، در برابر كنگره امريكا اظهار داشت كه انرژي هسته‏اي بايد انقلابي در زمينه امور عمراني بشر فراهم سازد نه آن كه دنيا را ويران نمايد. وي پس از اين سخنان و نيز انجام فعاليت‏هاي ديگر در راستاي تبليغ صلح جويانه از انرژي هسته‏اي، از مؤسسه تحقيقات هسته‏اي امريكا استعفا كرد و راهي اروپا گرديد. رابرت اوپنهايمر سرانجام در 18 فوريه 1967م در 63 سالگي درگذشت.