نویسنده: بهروز رفیعى
 
 
 
 
 
 

اهمیت کند و کاو در تربیت جنسى

از نگاه علم و دین، کودک جز در حالت‏هاى غیر طبیعى و استثنایى، فعالیت و رفتار جنسى بالفعل ندارد. با این حال، اسلام براى پیشگیرى از پیدایش رفتار نابهنگام جنسى در کودکان و نیز درمان این رفتار در آنان، پیش بینى‏هایى کرده است. تمهیدات اسلام براى تعدیل غریزه جنسى و رفتار درست جنسى، به هیچ روى با دیگر جنبه‏هاى رشد در کودک ناسازگار نیست و حتى عامل تسهیل رشد کودک نیز مى‏باشد.
بسیار تأسف بار است که پدران و مادران و مربیان مسلمان، مقوله بسیار با اهمیت تربیت جنسى را فرو نهند، حال آنکه اسلام، تربیت جنسى را براى ساماندهى رشد رفتار جنسى در کودکان، لازم شمرده است. البته از نظر اسلام تربیت جنسى، باید به وسیله والدین به کودکان آموزش داده شود و پدران و مادران نیز خود اصول و قواعد رفتار درست جنسى را بشناسند و رعایت کنند.
مربیان مسلمان باید به ضرورت و اهمیت ماهیت رفتار جنسى، بمثابه جزیى اساسى از برنامه عمومى تربیت اسلامى پى ببرند. تربیت پژوهان مسلمان هم باید بکوشند تا هنجارها و اصول رفتار جنسى از دیدگاه اسلام را تبیین نمایند.

موضوع کاوش

مسلمانان، در سال‏هاى اخیر با ناهنجارى‏هاى رفتارى بسیارى روبه‏رو هستند. این نابهنجارى‏ها که میان مسلمانان و اصول و مبانى اعتقادى آنها جدایى افکنده است، بیشتر یا برخاسته از اوضاع و احوال ناشى از عقب ماندگى فرهنگى است که جوامع اسلامى با آن دست به گریبانند و یا ناشى از تحولات اجتماعى ـ فرهنگى است که در میان مسلمانان در پى تحولات عظیم در جامعه جهانى رخ داده است. گاه نیز هر دو پدیده در پیدایش این ناهنجارى‏هاى رفتارى مؤثر بوده‏اند، از این گذشته، ناآگاهى پدران و مادران و مربیان از هنجارى‏هاى اسلامى درباره مسایل جنسى، خود مزید بر علت شده است.
بر مربیان مسلمان فرض است که براى زدودن این مشکلات، مخلصانه بکوشند و البته سرآغاز این تلاش، فهم درست مبانى نظرى تربیت جنسى در اسلام است.

هدف پژوهش

این پژوهش در پى شناسایى دیدگاه اسلام درباره مسایل جنسى است. هدف اصلى این بررسى، آگاه کردن پدران و مادران از مسایل جنسى و رویکردهاى اسلامى بدان است.

روش تحقیق

این مقاله با تکیه بر واقعیت‏هاى جامعه اسلامى و مراجعه به کتاب و سنت مى‏کوشد تا به سؤالات مطرح شده در این زمینه پاسخ دهد تا توانایى دین در حل مشکلات جامعه و ساماندهى زندگى انسان امروز، روشن شود.

آشنایى با مسئله

معمولاً پژوهش‏هاى تجربى و نیمه تجربى براى آشنایى با چند و چون مسایل و مشکلات اجتماعى، از داده‏ها و روش‏هاى آمارى یارى مى‏گیرد، اما دستیابى به واقعیت از طریق آمار و ارقامِ درست و واقع نما دشوار است.
حال اگر موضوع پژوهش، اخلاقى و به ویژه رفتار جنسى باشد، پژوهش دشوارتر خواهد بود. زیرا مردم تلاش مى‏کنند، نابهنجارى‏هاى رفتارى در امور جنسى را به دلایلى پوشیده نگاه دارند. البته گاه جسته و گریخته آمار و ارقامى از این‏جا و آن‏جا به دست مى‏آید، اما این‏ها به هیچ روى گویاى حقیقت نیست. از این گذشته، همین داده‏هاى اندک نیز، گاه در لابه‏لاى پرونده‏ها پنهان مى‏ماند. بنابراین، پژوهشگر چاره‏اى ندارد مگر استناد به مشاهدات خود و آنچه که در رسانه‏هاى گروهى انعکاس مى‏یابد.

آیا اسلام به رفتار جنسى نپرداخته است؟

اسلام به رفتار جنسى توجه کرده است و گواه آن، نصوص صریح دینى درباره تعدیل رفتار جنسى و اصول و قواعد آن است. البته اسلام به پاسداشت اخلاق و حیا و ارزش‏هاى آن اهمیت مى‏دهد، ولى این به معناى بى توجهى اسلام به رفتار و تربیت جنسى نیست. بنابراین، اسلام، شئون جنسى انسان را نادیده نگرفته و سرکوب نیروى جنسى را به هیچ روى روا نداشته است.

خانواده و مشکلات جنسى

شمارى از مردم، به ویژه نوجوانان و جوانان، اصول و قواعد تربیت جنسى از نگاه اسلام را نمى‏دانند و ممکن است رفتار بهنجار جنسى درستى نداشته باشند و ناآگاهانه دست به اعمالى بزنند که حرمت شرعى دارد. در این مورد، مسئولیت آگاه سازى نوجوانان و جوانان، به عهده والدین و مربیان است. صاحب نظران نیز مى‏توانند با پژوهش و تألیفات مناسب در زمینه تربیت جنسى به آنان کمک کنند.

عوامل تربیت جنسى

عوامل گوناگونى دست به دست هم مى‏دهند تا رفتار جنسى نوجوان و کودک به کجروى منجر شود. پاره‏اى از این عوامل از این قرار است:
1. ناآگاهى پدران و مادران و مربیان از تربیت جنسى، که خود موجب عدم آموزش فرزندان در زمینه هنجارهاى تربیت جنسى از دیدگاه اسلام مى‏شود.
2. رفتارهاى جنسى نادرست والدین و بدآموزى کودکان و نوجوانان از آنان، که سبب ایجاد زمینه‏هاى انحراف در آنها مى‏شود.
3. آموزش ندادن آداب رفت و آمد به محل استراحت و خواب پدر و مادر به فرزندان، که گاه به مشاهده رفتارهاى جنسى والدین مى‏انجامد و پیامدهاى شومى براى کودکان و نوجوانان دارد. پدر و مادر باید به کودک بیاموزند که پیش از وارد شدن به محل استراحت دیگران، به ویژه والدین، اجازه بگیرند. تماشاى گروهى فیلم‏هاى ناپسند نیز موجب بلوغ زود رس و پیامدهاى ناگوار آن مى‏شود.
اگر خانواده‏ها با تربیت جنسى از منظر اسلام آشنا باشند و در عمل آن را به کار گیرند، گذشته از آن که کودکان به بلوغ زودرس دچار نمى‏شوند، رفتارهاى جنسى آنها نیز در آینده بهنجار خواهد شد.

عوامل پیدایش انحرافات جنسى

روشن است که انحراف جنسى در نوجوانان و کودکان، خود به خود و در خلاء پدید نمى‏آید. این امر، زاده عواملى چند است. عوامل پیدایش انحراف جنسى در کودکان و نوجوانان را، مى‏توان در امور زیر خلاصه کرد:

1. اختلالات هورمونى

غده‏هاى درون ریز، موادى شیمیایى به نام هورمون مى‏سازند. هورمون‏ها مستقیماوارد خون مى‏شوند. هر گونه کاهش یا افزایش این هورمون‏ها، آشکارا بر رفتار، عواطف، احساسات و جسم انسان اثر مى‏گذارد.
رفتار جنسى انسان، با هورمون‏هاى جنسى که از غده‏هاى تناسلى ترشح مى‏شوند، ارتباط دارد. پیدایش ترشحات هورمون جنسى در غده‏هاى تناسلى، با کوچک شدن و کاهش ترشحات هورمونى دو غده تیروئید و تیموس ارتباط مستقیم دارد. تا زمانى که این دو غده فعالند، فعالیت جنسى در حالتى از کمون و بالقوگى است و با کاهش تدریجى وزن این دو غده و افزایش رشد انسان، زمینه براى رشد غده جنسى فراهم مى‏آید. کار هورمون‏هاى این دو غده، غیر فعال نگهداشتن غده‏هاى تناسلى تا پیش از نوجوانى است. بنابراین از آغاز بلوغ، کار این غدد به پایان مى‏رسد.
حال این سؤال پیش مى‏آید که اگر فعالیت جنسى در دوره کودکى به یمن وجود دو غده مذکور فعلیت ندارد، چرا برخى از کودکان رفتار و فعالیت جنسى دارند؟
در پاسخ باید گفت که این گونه رفتارها و فعالیت‏ها، برخاسته از رشد و بلوغ جنسى زودرس است که پدیده رشدىِ غیر طبیعى و کمیاب به شمار مى‏آید. این پدیده رشدى کمیاب، باز خورد اختلال در کار غده‏هاى کودکى (تیروئید و تیموس) و در پى آن، فعال شدن نابهنگام غدد تناسلى در کودک است که به پیدایش صفات ثانوى بلوغ مى‏انجامد و دلالت بر پیدایش نوجوانى در کودکى دارد.
بلوغ زودرس مى‏تواند با ناهنجارى‏هایى در رفتار جنسى همراه باشد؛ به ویژه اگر پدر و مادر و مربیان از این امر آگاه نباشند و چنانکه باید از کودک مراقبت نکنند. صورت بلوغ زودرس، واکنش‏هایى جنسى در کودک رخ مى‏دهد که ممکن است در شخصیت او و روابطش با دیگران اثر سوء بگذارد.

2. عوامل زمینه ساز انحراف جنسى

سه عامل مى‏تواند در پیدایش این آمادگى مؤثر باشد:
الف) ویژگى‏هاى مزاجى و اخلاقى پدر و مادر: ویژگى‏هاى اخلاقى و مزاجى والدین بر رفتار فرزندان اثر مى‏گذارد. اگر والدین، خصوصیات اخلاقى و مزاجى نامناسبى در زمینه جنسى داشته باشند، بر فرزندان آن‏ها اثر مى‏گذارد و در آن‏ها زمینه ناهنجارى در رفتار جنسى به وجود مى‏آورد.لذا اسلام با ازدواج با افراد بدنام موافق نیست.
ب) شیر: کجروى‏هاى جنسى از راه شیر نیز منتقل مى‏شود. در روایات بر لزوم طهارت زنى که به بچه شیر مى‏دهد تأکید شده است. پیامبر اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله براى جلوگیرى از این کجروى‏ها مى‏فرماید: «فرزندانتان را از شیر بدکاره و روان پریش دور بدارید، زیرا شیر اثر دارد.»(1)
ج) اوضاع و احوال همبسترى: حالات همبسترى بر شخصیت و رفتار کودک آینده تأثیر مى‏گذارد. آنچه هنگام انعقاد نطفه رخ مى‏دهد، بر شکل‏گیرى ویژگى‏هاى آتى فرزند اثر مى‏نهد. دانش نیز به تأثیر نامطلوب همبسترى در حال مستى و حیض بر جنین پى برده است. توجه به مستحبات و مکروهات، مى‏تواند به شکل‏گیرى رفتار درست جنسى کمک نماید. حضرت رسول اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله در اندرزهایش به على علیه‏السلام به پاره‏اى از مستحبات و مکروهات هنگام انعقاد نطفه براى پرهیز از کجرفتارى فرزند، اشاره مى‏کند. از جمله در یکى از اندرزهایش مى‏فرماید: «از سر شهوت به زنى دیگر، با همسرت جفت مشو.»(2) یعنى افکار فرد در زمان آمیزش، مى‏تواند در آینده کودک تأثیر بگذارد.
گفتنى است، عوامل زمینه ساز، آدمى را نسبت به عوامل طبیعى حساس‏تر و پذیراتر مى‏کند؛ به گونه‏اى که هر چه آمادگى بیشتر باشد حساسیت و اثر پذیرى از محیط بیشتر خواهد بود. البته، اگر محیط خانوادگى و محیط اجتماعى سالم و پاک باشد، ممکن است این آمادگى از حالات کمون بیرون نیاید و تعدیل شود؛ اما اگر در محیط، محرک‏هاى گوناگون جنسى وجود داشته باشد، فعلیت یافتن آنها به ناهنجارى‏هاى رفتار جنسى در فرد مى‏انجامد.

3. عوامل محیطى ـ تربیتى

عوامل انحرافات جنسى متعدد و متنوع است و نمى‏توان آنها را در یک یا دو عامل خلاصه کرد. بر این اساس است که در بیشتر پژوهش‏هاى روان شناختى و جامعه شناختى، محیط فاسد و روش‏هاى غلط تربیتى را عامل مشترک انحراف جنسى دانسته‏اند؛ چرا که محیط فاسد و تربیت ناصحیح، در واقع دربردارنده شمارى دیگر از عوامل دخیل در انحراف جنسى هستند که روى هم رفته، فضاى مناسبى براى فعلیت یافتن انحرافات جنسى در افراد فراهم مى‏کنند. برخى از این عوامل عبارتند از:

1 ـ تربیت جنسى نادرست

بیشتر پژوهندگان مسایل انسانى معتقدند روش‏هاى نادرست تربیتى عامل اصلى نابهنجارى رفتارى در همه زمینه هاست. بنابراین روش‏هاى نادرست تربیت و پرورش اجتماعى، به پیدایش ویژگى‏هاى نامناسب شخصیتى در انسان مى‏انجامد و زمینه ساز رفتارهاى نابهنجار در افراد مى‏شود.
محیط اجتماعى در شکل‏گیرى رفتار جنسى نابهنجار در کودکان و نوجوانان از خانواده به عنوان نخستین نهاد اجتماعى آغاز مى‏شود و نهادهاى اجتماعى آن را تقویت مى‏کند. بزرگترین خطاى تربیت جنسى، پوشیده نگهداشتن مسایل جنسى لازم التعلیم از کودکان هفت تا چهارده ساله است. این در حالى است که نظام تربیتى اسلام بسیار پیش از غرب، به تربیت جنسى کودک ممیز اهتمام ورزیده است تا او بتواند با تحولات ناشى از رشد در مراحل آینده درست رو به رو شود.

2 ـ اتاق و بستر مشترک

رختخواب مشترک یا دست کم اتاق مشترک براى خوابیدن دختران و پسران و یا پدر و مادر و فرزندان، پدیده ایست که بیشتر در خانواده‏هاى فقیر وجود دارد و باعث مى‏شود فرزندان با رفتار جنسى پدر و مادر آشنا شوند و گاه میان خواهر و برادر و از سر تقلید از پدر و مادر، بى آنکه لذتى در میان باشد، گونه هایى از معاشرت جنسى سر زند که بسیار خطر آفرین است.

3 ـ تقلید رفتار جنسى کودک ممیّز

در روایات از همبسترى در محلى که کودک در آن باشد، منع شده است.

4 ـ کودک و پرسش‏هاى جنسى

آیا اگر کودکى از چگونگى زاده شدن و یا سؤالاتى از این قبیل خود پرسید، درست است که با پرخاش یا بى اعتنایى روبه رو شود؟ اسلام هرگز این گونه پرسش و پاسخ‏ها را ناپسند ندانسته است. اگر در این زمینه، به پرسش کودکان پاسخ ندهیم، کودک پاسخ پرسش‏هاى خود را از روش‏هایى به دست مى‏آورد که حاصلش ممکن است پیامدهاى خوبى نداشته باشد.

5 ـ برهنگى زن

این امر در خانه و بیرون از آن، پیامدهاى ناگوارى دارد. در خانه نیز باید احتیاط کرد و حضور کودکان را فراموش نکرد و آن ها را چون عروسک بى ادراک و بى احساس نپنداشت؛ زیرا این مسئله مى‏تواند بر رفتار آنها تأثیر سوء بگذارد.

6 ـ بوسیدن لبهاى کودک

در پاره‏اى از خانواده‏ها، گاه براى بیان دوستى و ابراز محبت، لب‏هاى دختر و پسر ممیز خود را مى‏بوسند. چنین رفتارى ممکن است موجب برانگیختگى جنسى شود و باید از آن اجتناب کرد.

7 ـ استفاده از وسایل ارتباط جمعى

کوتاهى خانواده در نظارت بر استفاده کودک از وسایل ارتباط جمعى و تبلیغات، به ویژه تلویزیون، مى‏تواند رفتار جنسى کودکان را تحت تأثیر قرار دهد.

8 ـ دوستان ناباب

نوجوان به لحاظ ناآزمودگى، ممکن است در انتخاب دوست خوب دچار مشکل شود. دوست ناشایست، مى‏تواند شخصیت او را به انحراف کشانده و با گفته‏ها و کردارهاى جنسى خود وى را از راه راست به بیراهه بکشاند.

9 ـ تنگدستى و کوچکى خانه

پاره‏اى از خانواده‏ها با فقر دست به گریبانند و گاه این مسئله بر رفتار جنسى آنها تأثیر سوء به جا مى‏گذارد. اگرچه تنگدستى لازمه ناآگاهى از قواعد تربیت جنسى درست نیست، اما فقر، خواه ناخواه بر نوع تربیت و به ویژه تربیت جنسى اثر مى‏گذارد. یک اطاق براى خواب همه اعضاى خانواده، ناتوانى در خرید کتاب مناسب، استفاده از تلویزیون همسایه و... مسایل و مشکلاتى از جمله در زمینه جنسى به وجود مى‏آورد.

10 ـ تأثیر آب و هوا بر بلوغ زودرس

دلایلى در دست است که ثابت مى کند نوع آب و هوا در رشد رفتار جنسى دخیل است. مثلاً برخى از پزشکان معتقدند، سرما و گرماى محیطى در عادت ماهانه زنان تأثیر دارد و آن را نامنظم مى‏کند. دختران در مناطق گرم زودتر از مناطق سرد به بلوغ جنسى و عادت ماهانه مى‏رسند. چنان که پسران نیز در مناطق گرم زودتر از مناطق سرد بالغ مى‏شوند. پدر و مادر باید به این امر توجه داشته باشند و از تأثیر محیط طبیعى بر بلوغ فرزند خود غافل نمانند و بلوغ زودرس فرزندان در مناطق گرمسیر را در نظر بگیرند و پیش‏بینى‏هاى تربیتى لازم را براى هدایت رفتار جنسى آنها مبذول دارند و در آموزش هنجارهاى شرعى دوران بلوغ به فرزندان کوتاهى نکنند.

پاره‏اى از مسایل جنسى از نگاه اسلامى و غیر اسلامى

متخصصان امور جنسى در غرب، پس از تلاش‏هاى بسیار تازه، به حقایقى دست یافته‏اند که قرن‏ها پیش، اسلام به آنها پرداخته است؛ البته برخى از دیدگاه‏هاى اسلامى با نگرش غربیان درباره مسایل جنسى، سازگارى ندارد؛ اما روى هم رفته، برخى دیدگاه‏هاى مشترک بین اسلام و غرب در زمینه مسایل و رفتار جنسى وجود دارد که از جمله مى‏توان به امور زیر اشاره کرد:

اهمیت آموزش جنسى به کودک

اسلام و دانشمندان معاصر در لزوم آموزش جنسى به کودکان در پیش از بلوغ همداستانند و پذیرفته‏اند این آگاهى‏ها باید از مرحله دوم کودکى آغاز شود تا کودک پیش از بلوغ، براى مواجهه با تحولات جسمى و روحى ناشى از بلوغ آمادگى پیدا کند.
نظام تربیتى اسلام بر پدر و مادر فرض مى‏داند که هنجارهاى شرعى را به کودک ممیز و در آستانه بلوغ بیاموزند. دانشمندان غربى هم به‏آموزش‏هایى در زمینه امور جنسى تأکید دارند. اما هدف، موضوع، روش و مواد آموزشى، تابع فرهنگ و باورها و ارزش‏هاى آنهاست. هدف از آموزش در اسلام، تعالى اخلاق، جلب رضایت خداوند و حمایت از کودک در برابر مشکلات جنسى است.

کودکى، دوران غیر فعال بودن غریزه جنسى

پژوهندگان امور جنسى، درباره فعال یا غیر فعال بودن غریزه جنسى در کودکى همنوا نیستند. «فروید» معتقد است کودک احساس جنسى دارد، اما گروهى دیگر معتقدند، ساختار دستگاه تناسلى انسان چنان است که در حالت طبیعى، پیش از بلوغ و در دوران کودکى هیچ احساس جنسى ندارد.
از نگاه اسلام، کودک در دوره کودکى اول، زندگى و رفتار جنسى ندارد؛ ولى براى تربیت جنسى کودک در این مرحله نیز، قواعد و هنجارهایى وضع کرده است. دستورهاى شرع در این مرحله به دلایل زیر است:
1 ـ دستورهاى اسلام در این زمینه، براى موارد غیر طبیعى و استثنایى بلوغ، یعنى بلوغ زودرس است.
2 ـ این دستورها مسبوق به روحیه تقلید در کودک است، زیرا تقلید ممکن است کودک را به تجربه جنسى کودکانه گرفتار کند.
3 ـ دستورهاى شرع در این باره، والدین را مکلف مى‏کند، مراقب باشند که کودک به رفتار جنسى تقلیدى روى نیاورد؛ زیرا که این عمل، عفت و طهارت او را در بلوغ به خطر مى‏افکند.
4 ـ نظام تربیت جنسى در اسلام، وجود فعالیت و رفتار جنسى در کودکىِ دوم را امرى احتمالى و از موارد استثنایى مى‏داند؛ بنابراین بهترین روش را در اختیار مربى مى‏نهد تا کودک را از زیان‏هاى انحراف در رفتار جنسى احتمالى باز دارد.
5 ـ تربیت جنسى در اسلام، بالغان را از رفتارهایى که موجب بلوغ زودرس و انحراف در کودکان مى‏شود، باز مى‏دارد.
6 ـ گفتگو درباره مسایل جنسى، برخى از روانشناسان معتقدند، باید با کودک درباره مسایل جنسى، بى‏پرده سخن گفت و واقعیات را بیان کرد. حتى بعضى پیشنهاد مى‏کنند پدر و مادر گاه در برابر کودک، برهنه شوند تا کودک واقعیت پیکر آدمى را شناسا شود، گر چه برخى دیگر با آن مخالفند.
اسلام مى‏خواهد کودک ممیز با حقایق وجودى پیکر خویش آشنا شود؛ اما این کار آداب و اخلاقى دارد که باید پاس داشته شود. در نظام تربیت جنسى در اسلام، باید پرسش‏هاى جنسى کودک را پاسخ درست و منطقى داد و از کنایه و مجاز هم در پاسخ کمک گرفت. چنان‏که در قرآن و احادیث، با واژگان بسیارى که مفهوم جنسى دارند، روبه‏رو مى‏شویم که کودکان از خواندن آنها منع نشده‏اند.

احساس شرم و برهنگى

برخى از دانشمندان، بر پرورش حیا و عفت در کودکان تأکید مى‏کنند، در حالى که برخى دیگر مثل «راسل» مى‏گویند: لازم است کودک، پدر و مادر و خواهر و برادر خویش را برهنه ببیند.
این موضع تند و افراطى با دیدگاه کسانى که حیا و عفت را نشانه رشد یافتگى مى‏دانند، سازگار نیست. بر اساس این دیدگاه، پدر و مادر حق ندارند در برابر کودک خود برهنه شوند.
نظام تربیتى اسلام، تأکید دارد که کودک از آغاز بر اساس حیا و عفت پرورش یابد و حتى نسبت به نگاه به کودک ممیز و نگاه کودک ممیز به دیگران، محدودیت‏هایى در نظر گرفته است.

جدا کردن رختخواب فرزندان

دیدگاه شمارى از روان شناسان مبنى بر جدا بودن اتاق خواب و بستر خواب فرزندان دختر از پسر و جدایى بستر خواب فرزندان همجنس از یکدیگر، با نگرش اسلام در این زمینه هماهنگى دارد.
کودکانى که بستر خواب مشترک دارند، در معرض تماس‏هاى جسمى قرار دارند و این امر آنها را به شوخى‏هاى جنسى وا مى‏دارد. بهتر است اتاق خواب دختران و پسران، بعد از پنج سالگى از هم جدا باشد. این اقدام، رفتارى پیشگیرانه از پیدایش انحراف جنسى در کودکان است و در نظام تربیتى اسلام دستورالعمل‏هاى فراوانى دراین‏باره یافت مى‏شود.

اجازه گرفتن

اسلام قرن‏ها پیش تأکید کرده است که باید به کودک آموزش داد پیش از وارد شدن به استراحتگاه والدین اجازه بگیرد. هدف از این دستور، پیشگیرى از رو به رو شدن کودک با صحنه‏هاى جنسى پدر و مادر و پیامدهاى آن است.

آموزش و آماده کردن به هنگام

دیدگاه گروهى از پژوهشگران که مى‏گویند چون کودک به پایان دوران کودکى نزدیک شود، باید او را براى رو به رو شدن با دگرگونى‏هاى مهمى که در دوران بلوغ در او رخ خواهد داد آماده کرد، با نگرش اسلام درباره لزوم عنایت به تربیت جنسى کودک و آماده کردن او براى رویارویى با تحولات روحى و جسمى دوران بلوغ مشابه است. اسلام به خطرهاى کوتاهى در آگاه کردن کودک از تحولات دوران بلوغ هشدار مى‏دهد و از والدین مى‏خواهد پیش از بلوغ و در اواخر کودکى دوم، هنجارهاى شرعى مانند: احتلام و نگاه به نامحرم و عادت ماهانه و طهارت و نماز و لمس قرآن کریم و... را به کودک ممیز آموزش دهند و پرسش‏هاى جنسى او را بى پاسخ نگذارند. در این کار، پدر باید به آموزش فرزند پسر و مادر به آموزش فرزند دختر بپردازد.

تربیت جنسى کودک مسلمان

تربیت جنسى در اسلام، جزوى از تربیت عمومى کودک است. اسلام به همه زمینه‏هاى رشد شخصى و شخصیتى کودک عنایت دارد. اسلام به پرورش و رشد همه زمینه‏هاى عقلى، روحى، عاطفى، اجتماعى و جنسى کودک، و هر آنچه که به پرورش انسانى صالح مى‏انجامد، توجه دارد.

مفهوم تربیت جنسى

مربیان، تربیت جنسى از نگاه اسلام را، آشنا کردن فرد با هنجارهاى شرعى مى‏دانند؛ آن آشنایى که راه پاکدامنى و برخورد مشروع و معقول با شهوت جنسى را نشان مى‏دهد. در فرآیند تربیت جنسى اسلامى، مربى، کودک را آموزش نظرى و عملى مى‏دهد. در آموزش نظرى، از مفاهیم جنسى و هنجارهاى شرعى آنها مى‏گوید و در آموزش عملى چگونگى طهارت، غسل جنابت، استبراء و... را آموزش مى‏دهد، و از آغاز کودکىِ دوم، بستر و اتاق خواب کودکان را از یکدیگر جدا مى‏کند و خود در عمل از هر گونه رفتارى با منشأ جنسى، که مخلّ شخصیت اخلاقى و جنسى کودک باشد، پرهیز مى‏کند و کودک را نیز از رفتارى که به تحریک احساس جنسى او بینجامد، باز مى‏دارد.
در تربیت جنسى، به حکم نص عام و شریف «کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته»، همه در تربیت نسل اسلامى که آراسته به عفت و پاکدامنى و به دور از انحرافات جنسى باشند، اعم از خانواده، مدرسه، رسانه‏هاى گروهى، جامعه و... مسئولند.
براى تربیت‏جنسى باید به اصالت‏هاى اسلامى بازگشت و در پى الگوهاى‏غربى نرفت.

پی نوشتها:

1. مکارم الاخلاق، ص223.
2. مکارم‏الاخلاق، ص209.


1 ـ القرآن الکریم
2 ـ الامام على، نهج البلاغه، تصنیف لبیب بیضون، منشورات دار أسامة کرم دمشق،دارالقلم بیروت.
3 ـ البار، محمد على، خلق الانسان بین الطب و القرآن، الدار السعودیة للنشر والتوزیع،جده الطبعة الثالثه، 1981 م.
4 ـ البهى، سید فؤاد، اُسس النفسیة للنمو من الطفولة الى الشیخوخة، دارالفکر العربى،الطعة الثالثة، 1974 م.
5 ـ الحرّانى، الحسن بن على بن الحسن، تحف العقول عن آل الرسول، منشوراتمؤسسه الاعلمى للمطبوعات، بیروت، الطبعة الخامسة، 1394 ه ـ 1974 م.
6 ـ الخوئى، السید أبو القاسم، منهاج الصالحین، ج1 و2، دارالزهراء للطباعة والنشروالتوزیع، الطبعة الخامسة عشر 1401 ه ـ 1981 م.
7 ـ السترى، شیخ عبدالله، معتمد السائل، ج2.
8 ـ السنورسى، شوقى، صارح طفلک عن الجنس، منشورات جمعیة دراسات الطفولةبامریکا، ریاض، مؤسسه المعارف للطباعة والنشر، بیروت، الطبعة الاولى، 1965.
9 - الشهرستانى، عبدالرزاق، اُسس الصحّة و الحیاة، مطبعة الآداب، النجف الاشرف،العراق، الطبعة الاولى 1971 م.
10 ـ الشیخ الصدوق، من لا یحضره الفقیه، دارالکتب الاسلامیة، طهران، الطبعةالخامسة، 1390 ه .
11 ـ الشیخ الطوسى، الاستبصار، ج3.
12 ـ الشرابى، هشام، مقدمات لدراسة المجتمع العربى، الدار المتحدة للنشر، بیروت،الطبعة الاولى، 1975 م.
13 ـ الطوسى، الحسن بن الفضل، مکارم الاخلاق، منشورات مؤسسه الاعلمىللمطبوعات، بیروت، الطبعة السادسة 1392 ه ـ 1982م.
14 ـ عبدالله ناصح علوان، تربیة الاولاد فى الاسلام، ج2، دارالسلام للطباعة والنشروالتوزیع، الطبعة السابعة 1974 م.
15 ـ عبدالرؤوف عبدالغفور، دراسات فى علم النفس الاسلامى، مکتب الاعلامالاسلامى، قم، الطبعة الاولى، 1404 ه .
16 ـ علم الدین، محمد، التربیة الجنسیة بین الواقع و علم النفس والدین، الهیئة المصریةالعامة للتألیف والنشر، القاهرة، 1970 م.
17 ـ العاملى، السید محسن، وسائل الشیعة فى تحصیل الشریعة، ج4.
18 ـ عطوى، محسن محمد، الجنس فى التصور الاسلامى، دارالتعاریف للمطبوعات،بیروت 1402 ه .
19 ـ الغزالى،محمد، احیاء علوم الدین، ج2، دار احیاء الکتب العربیة، القاهرة الطبعة.
20 - الغوضى، عبدالعزیز، اُسس الصحة النفسیه، مکتبة النهضة المصریة، القاهرة،الطبعة الخامسة، 1975 م.
21 ـ عبدالواحد، مصطفى، الاسلام والمشکلة الجنسیة.
22 - فردریک کهن، حیاتنا الجنسیة، منشورات المکتب التجارى للطباعة والتوزیعوالنشر، بیروت، الطبعة الحادى عشر 1966 م.
23 ـ فتحى یکن، الاسلام والجنس، مؤسسه الرسالة، بیروت، الطبعة الثانیة 1975 م.
24 ـ فلسفى، محمد تقى، الطفل بین الوراثة والتربیة، دارالتربیة، بغداد، الطبعة الثانیة1389 ه ـ 1969م.
25 ـ القرشى، محمد باقر، النظام التربوى فى الاسلام.
26 ـ قطب، محمد، نهج التربیة الاسلامیة، ج2.
27 ـ محمدى رى شهرى، محمد، میزان الحکمة، الدار الاسلامیة، بیروت.
28 ـ المجلسى، محمد باقر، بحار الانوار.
29 ـ محجوب، عباس، مشکلات الشباب، والحلول المطروحة والحل الاسلامى، کتابالامة، قطر، الطبعة الاولى، 1406 ه ـ 1986 م.
30 ـ المدرسى، هادى، کیف تسعد الحیاة الزوجیة، دارالزهراء، بیروت.
31 ـ العلاقات الزوجیة، دار الزهراء، بیروت، الطبعة الاولى.
32 ـ مغنیة، محمد جواد، الفقه على المذاهب الخمسة، دارالعلم للملایین، بیروت،الطبعة‏الاولى، 1960 م.
33 ـ المقدسى، ابن قدامة، مختصر منهاج القاصدین، مکتبة دارالبیان، توزیع مؤسسهعلوم‏الدین للطباعة والنشر، دمشق، بیروت، 1398 ه ـ 1978م.
34 ـ وحیه، زین العابدین، الاسلام والتربیة الجنسیة، مکتبة المنار الاسلامیة، الکویتالطبعة الثانیة 1979 م.
35 ـ الوائلى، أحمد، من فقه الجنس فى قنواته المذهبیة، مؤسسه أهل البیت، بیروت،طبعة 1406 ه ـ 1986 م.
36 ـ الهاشمى، السید کامل، المعصیة و آثارها فى الحیاة الانسانیة، الدار العالمیة للطباعةوالنشر والتوزیع، بیروت، الطبعة الاولى، 1407 ه ـ 1987 م.
منبع: فصلنامه تخصصی تربیت اسلامی