نويسنده: عباس کوثري

 
ماده «يسر» در لغت به معناي سبک بودن، فرمانبردار، سرعت در پيروي و اطاعت است. «يَسار» دست چپ و «يُسر» به معناي وسعت و ثروت است و «اَيسار» کساني‌اند که در اطراف شتر جهت قمار زدن و تقسيم گوشت آن اجتماع مي‌کنند. (1) «يَسُر» بر وزن «قرُب» به معناي اندک و نيز به معناي آساني است. (2) به اعتقاد ابن فارس «يسر» داراي دو معناي اصلي است: 1. گشايش و سبک بودن؛ 2. عضو سمت چپ. (3)

کاربردهاي يسير در قرآن

1. آسان

يکي از معاني يسير، آسان بودن است. راغب اصفهاني مي‌نويسد: يسير و ميسور به معناي سهل و آسان است، چنان‌که قرآن کريم مي‌فرمايد: «يضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَينِ وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يسِيرًا» (4) و «إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يسِيرٌ»؛ (5) يعني اين کار بر خدا آسان است. (6)

2. اندک

قرآن کريم مي‌فرمايد: «وَلَوْ دُخِلَتْ عَلَيهِمْ مِنْ أَقْطَارِهَا ثُمَّ سُئِلُوا الْفِتْنَةَ لَآتَوْهَا وَمَا تَلَبَّثُوا بِهَا إِلَّا يسِيرًا». (7) سياق آيه قرينه است بر اينکه «يسير» به معناي اندک است؛ زيرا معناي آساني با مضمون آيه تناسب ندارد.
راغب اصفهاني نيز همين معنا را براي يسير ذکر کرده است. (8) يکي از معاني «يسر» اندک بودن و قلت است؛ بنابراين ترجمه آيه چنين است: «اگر دشمنان از اطراف مدينه بر آنان (منافقان و بيماردلان) وارد مي‌شدند و پيشنهاد بازگشت به سوي شرک به آنان مي‌کردند، مي‌پذيرفتند و جز مدت کمي درنگ نمي‌کردند».

پي‌نوشت‌ها:

1. خليل بن احمد فراهيدي؛ ترتيب کتاب العين؛ ج 3، ص 1997.
2. احمد فيومي؛ المصباح المنير؛ ج 1 و 2، ص 680.
3. ابن فارس؛ معجم مقاييس اللغة؛ ج 6، ص 155.
4. احزاب: 30.
5. حج: 70. فاطر: 11. حديد: 22.
6. حسين راغب اصفهاني؛ مفردات الفاظ القرآن؛ ص 892.
7. احزاب: 14.
8. حسين راغب اصفهاني؛ مفردات الفاظ القرآن؛ ص 892.

منبع مقاله :
کوثري، عباس؛ (1394)، فرهنگنامه تحليلي وجوه و نظائر در قرآن (جلد دوم)، قم: دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، معاونت پژوهشي، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، چاپ اول.